Марина Барцыцԥҳа аԥхынтәи ажәылараан аҩбатәи абригада, ланшьцәа злахәыз ахԥатәи абаталион амедиаҳәшьас дыҟан. Лара лажәақәа рыла, раԥхьаӡа иргылан хықәкыс илымаз излалылшоз ахәцәа рыцхыраара акәын. Уи инабжьаршәны, ианҭынчраз, рфотосахьақәа ҭылхуан аибашьцәагьы. Ари аматериал аҟны иааҳгоит 1993 шықәса ииульмза 2-и 10-еи рыбжьара Аҩада Ешыра - Аӡбаара, Уазабаа, Гәымсҭа аԥшаҳәа, Абыӡахә (Цугуровка) - иҭылхыз фотосахьақәак.
Аԥхынтәи, 1993 шықәсазтәи Аԥсны аҳақәиҭтәразы ҳар ажәылара излагаз, аҭоурыхҭҵааҩцәа ҳаибашьра ахԥатәи ахәҭа ҳәа ирыԥхьаӡоит. Ари ажәылара иагьа аџьабаа, аԥсыҭбара ацзаргьы, ҳиааирамҩа иахыҵхырҭан.
Ииунь аиҩшамҭаз ихыркәшан зеиҿкаара иаҿыз Гәымсҭатәи афронт актәии аҩбатәии ар рыбригадақәа.
Насгьы, иазӷәаҭатәуп, абыржәраанӡа, асеиԥш џьаԥҳаныла, маҭәала, зегь рыла ар еиқәшәаны ажәылара иазыҟаҵан иҟамлацызт.
Еиқәыршәаз аплан ала афронтқәа рыҩбагьы алахәны иахьынӡауа аӷа ирымчқәа ҭарханы ҳаҳҭнықалақь Аҟәа ахы иақәиҭтәын.
Ажәылара иалагеит ииульмза 2 1993 ш. Тамшь адесант рыртәара ала. Урҭ Мрагыларатәи афронт аибашьцәеи дареи рҽеибыҭаны Кындыӷи Цагереи рыбжьара Аҟәаҟа иаауаз амҩаду ркыр акәын – аӷа ир, насгьы аџьаԥҳаны изиамго. Ус иагьыҟарҵеит, еибашьрыла ирылшеит бжьымшы амҩа аанкылара, ара Гәымсҭантәи ажәыларақәа ахьынӡацоз.
Раԥхьа Аладатәи Ешыра актәи абригада ииуль 2 уахынла ижәылар акәын. Актәи абригада ахԥатәи абаталион аԥшыхәратә рота рыцхыраарала ирылшеит Гәымсҭа ирны рхахьы аӷа ихьарԥшра. Аԥсыҭбарақәа шыҟазгьы, аӡнырцә ахырӷәӷәарҭақәа аанкылан ирыман 17 сааҭ (азеиԥш напхгара аиҭон Смыр Витали).
Ихадоу ажәылара ҳәа иԥхьаӡан Гәымсҭатәи афронт арымаратәи афланг. Аҟәа ахахьала аӷа ихырӷәӷәарҭатә цәаҳәа ԥжәатәын аҩбатәи абригада ԥшьба-хәба баталион рымчала.
Уазабаа иԥшыз абаталионқәа ԥшьба ииуль 3 асааҭ 3:57 рзы (Ҭали Џьапуа лыхроника ала) иззыԥшыз аракета иаҵәа анырба инаркны Гәымсҭа аӡиас ахь албаара иалагар акәын.
Шьыжьымҭан асааҭ 9 рзы абаталионқәа ааха рымамкәа аӡы ирхьан.
Гәымсҭа аӡы ианыр ашьҭахь доусы ишиқәнагаз еишьҭагылан акәымкәа, еилалан Абыӡахә (Цугуровка) ашьхахь ахәнара иалагеит.
Ашьха ианхала, Абыӡахә ашьапаҟны иаартыз адәаҟны аӷа аминақәа шьҭаҵаны, ахырӷәӷәарҭақәа ҟаҵаны дыԥшын. Зҿыназхоз зегьы амина иахаԥжәо иалагеит. Зқьи бжаки рҟынӡа иҟаз ар гыларҭа ҭыԥ рымамкәа аҭшәараҿ еилахеит. Абаталионқәа доусу рыдҵақәа рзынамыгӡо, ихәыз, зшьапқәа хжәаны илыбаагатәхаз рацәахеит.
Абас ар анеилаха, аштаб хадаҟынтәи афронт аԥхьа игыларц арахь идәықәлеит аштаб хада аиҳабы Сергеи Дбари Валера Ҭарбеи. Убасгьы, ииуль мза 5 Абыӡахәи (Цугуровка) Аҳабҩықәи рыбжьара арахь даауеит ар рштаб хада аԥшыхәра знапы ианыз Едуард Ажьиба, уи асааҭ 12 рзы амина иҵаԥжәаны дҭахоит, ивагылаз 2-тәи абригада аштаб аиҳабы Аполлон Шьынқәба ахәра ӷәӷәа иоуеит.
Иазгәаҭатәуп, Сергеи Дбар ашьыжьгьы Гәымсҭа аӡиас ахь илыбаауаз ар дышрыцылбааз. Ас ианыцәгьараха, ажәытә аԥсуаа аибашьраҿы ишыҟарҵоз еиԥш, арратә штаб хадаҟнытәи ар рхы ҭыргоит ҳәа аԥызара руа ҳара иҳамбаӡацызт ашықәсан уаанӡа ҳазхысхьаз ажәыларақәа рҟны.
Убасгьы ацхыраараз арахь идәықәҵан азыҟаҵара ҷыда змаз аибашьратә гәыԥ.
Егьа ус иҟазаргьы, Абыӡахәынтәи илыбааз маҷымхеит. Адырҩаҽны хәылбыҽханӡа Уазабааҟа ахынҳәра иаҿын аибашьцәа.
Иааԥсаны, икараханы иҟаз аибашьцәа Гәдоуҭаҟа ахәцәа ирыцны идәықәлазгьы ҟалеит. Уаанӡа ишҳахьлоз еиԥш, "иамуӡеит, аҩныҟа ҳцап" зҳәазгьы ҟалазар акәхап...
Абрысҟак ззыҟаҵара иаҿыз, агәыӷрақәа зцыз ажәылара хыбгалоит, ихьаҵыз ҟалеит ҳәа аниарҳәа, Владислав Арӡынба уаҩы дизнымкылакәа афронт ацәаҳәахьы ддәықәлеит.
Убра, ихьаҵуаз дырԥыланы хаала-мчыла иааникылаз, ирԥхашьаны, ма рыгәшәы ҳәаны ирхынҳәыз аибашьцәа маҷӡамызт. Владислав напхгара зиҭоз ар реиҳабыра ажәылара хымԥада иацҵатәуп ҳәа ирыԥхьаӡеит.
Аибашьра аԥхьатәи амш аҽны инаркны аԥышәа ду змаз, иара уа Уазабаа ааигәара арезерв аҟны иҟаз, ихьаҵуаз абаталион рыхәцәа ҭызгоз Афон-Ешыратәи рбаталион аибашьцәа дырԥыланы Владислав иреиҳәеит: "Гәыӷырҭас иҟоу шәара шәоуп!.." - ҳәа. Ус иагьыҟалеит, рыбзоурала еиқәырхан аԥхынтәи ажәылара алахьынҵа. Урҭ ирылшеит афырхаҵара аарԥшны, хацәнымырха еибашьрала Каман аҭарцәра.
Иацҵан Аҳабҩықәи Абыӡахәи (Цугуровка) ахырхарҭахьтәи ажәыларагьы. Аҩбатәи абригада иатәыз ахԥатәи абаталион, уажәшьҭа рымацара ииуль 7-8 руха Гәымсҭа аӡы ирны ашьха ихалеит. Ажәылара иалагеит ашарԥаз асааҭ хәба рыбжаз. Ииуль 9 ашьыжь иналагаз, хәлаанӡа еибашьран, аҽнынтәарак иааҟәымҵӡакәа илеиуан ақәа, ақәаршыҩ, аҭабиақәа шьамхахьы ма маҟҿаҳәара аӡы илагылаз ҳаибашьцәа ҭыҵшьа рымамызт, убас ахы, аснариад ааиуан. Аӷа имчқәа зегьы дара рахь иандырха, ҳаибашьцәа рыцхырааразы абрахь ихәнеит Алада-Уаԥстәылантәи хатәгәаԥхарала аибашьра иааз ргәыԥ.
Абарҭ ахырхарҭа рацәа рҟны, зхы-зыԥсы иамеигӡакәа еибашьуаз рыбзоурала ажәылара хадаҵәҟа ахьыҟаз изеилымкаауа, имчқәа еиҟәшаны, рыуа иахьажәлатәу изымдыруа дыбжьахеит аӷа.
Иҟалеит изгәаӷьыз ихышхыҵәаны илеиуаз арҩаш аҭалара, аха измырыз - Гәлариа Алхас, Мықәба Радик (инапы ашаха иахьадҿеиҳәалаз еиҳагьы иԥырхагахеит), Ростобаиа-Амҷба (алада ихараны данага, ақырҭқәа дыршьит), иҟан аӡы ишьҭыхны иагаз, аха зҽамызхыз Аиба Захар, Бебиа Лиониа уҳәа…).
Аҩбатәи абригада ахԥатәи абаталион аҟнытә ихәын 78-ҩык, урҭ рҟнытә 41 - ӷәӷәала. Ус ишыҟазгьы, имаҷым нас рыхәрақәа ӷьаанӡа Аҟәатәи ажәылара аӡбахә шаараҳаз, ихынҳәны зҩызцәа ирывагылаз аибашьцәа хацәа.
Иааизакны Ииультәи ажәылара Мрагыларатәии Мраҭашәаратәии афронтқәа рхырхарҭақәа рҟны 400-ҩык рыԥсадгьыл рхы ақәырҵеит, ихәыз ҩынтә-хынтә еиҳахон усгьы. Ақырҭқәа аԥсуаа ракәӡам иҳабашьуаз зҳәоз рзы ҳҭоурыхҭҵааҩцәа инаҵшьны иазгәарҭоит – иҭахаз 80% милаҭла ишаԥсыуааз.
Абри аԥхынтәи ажәылара ҳиааира амҩаду алагамҭа акәын. Хашҭра рықәымзааит зыԥсҭазаареи, згәабзиареи ақәызҵаз ҳажәлар рҵеицәа иашақәа!
Рааԥсара мыӡааит!
Нагӡара рымазааит ҳиааиреи, ҳхақәиҭреи!