Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра адырҩаҽны, нанҳәа 15 рзы, Цандрыԥшь аҳаблан ақырҭуа десант анӡхыҵ дҭахоит аԥсадгьыл ахьчаҩ, ахшара рацәа раб Иури Самсон-иԥа Қаԥшь. Иара иеибашьратә мҩа кьаҿзаргьы, иааирԥшыз ахаҵара аҭоурых иазынхоит. Иури Қаԥшь инысымҩа анҵоуп иԥшәмаԥҳәыс Лили Мишьелиаԥҳа лажәақәа рыла.
Иури Самсон-иԥа Қаԥшь еснагь Гагра араион "адеисра" знапы ақәкыс дреиуан. Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра аԥхьагьы далахәын аԥсуааи ақырҭцәеи рыбжьара ицәырҵуаз аидысларақәа. Зынгьы ҳмилаҭ интересқәа зхәаҽуаз хҭыск иахырҟьангьы қырҭуаки иареи анеиҿанагала егьи диеихсуеит. Иури ицламҳәа иалалаз ашәақьхәшәы аҳақьым иныҟәоит ҳәа изалымхӡеит. Аамҭа аамҭала ахьаақәа анинаҭоз ус ичҳауа дааиуан.
Иури, аибашьра аԥхьа 15 шықәса инеиԥынкыланы Гагра аиқәырхаратә станциаҟны аус иуан. Аҭакԥхықәра ду зцыз амаҵура шныҟәигозгьы, аамҭа ԥшааны амилаҭ-хақәиҭратә ҵысрақәа иҽрылаирхәуан.
1992 шықәсазы аибашьра ианалага, Иури Қаԥшь иҩызцәа дрыцны аԥсуа школ ахь дцоит. Уаҟа аилацәажәарақәа мҩаԥыргон ԥхьаҟа рхы шаадырԥшыша, аӷа джәылар аҿагылара ширҭаша ҳәа. Ус адрыҩаҽны, нанҳәа 15 рзы адырра ҟалоит ақырҭуа десант Цандрыԥшь иӡхыҵоит ҳәа. "Карабинки" напылаҟаҵаратәи арҭҟәацгақәеи шьҭыхны, Иури бџьарла еиқәных иҟаз аӷацәа дырҿагылоит. Убасҟан ирылаижьыз артҟәацгақәа аӷацәа рахьтә иашьызи иахәызи ҟалеит. Иури иеибашьратә мҩа убри аҽны ишалагаз еиԥш иҿахҵәоит. "Карабинк" мацарала иалшозма ақәылаҩцәа рҿагылара, насгьы ахыхьчара, хымԥада, мап… Иури аҽны дҭахоит.
Иури Қаԥшь хҩык ахшара драбын, аԥеи ҩыџьа аԥҳацәеи. Иԥшәмаԥҳәыс Лили Мишьелиаԥҳа аԥшьбатәи изы лцәалтәымкәа дыҟан. Хымԥада, аҭаацәара ду раб дышҭахаз атәы Лили алаҳәара гәаӷьыуацәан. Ӷәӷәала дхәуп ҳәа аарыцҳаит ианамуӡа.
"Сыԥшәма иҩызцәа ирзымгәаӷьит дышҭахаз асаҳәара, аха дхәуп ҳәа анаарыцҳа, иаразнак сцәа иалашәеит ҽеи шыҟамыз. Адырҩаҽны сгәы сҽанырҵеит аҩны сыҟазарц, убасҟан еилыскааит схәыцрақәа шбашамыз. Иура иԥсыбаҩ уахык, уа, Цандрыԥшь Валери Дауҭиа иҩнаҟны ирҵәахит. Адырҩаҽны Гаграҟа ибаҩ анааргоз, ақырҭуа ган иаарыцҳаит, "шәоуҳажьуеит амашьына "Мерседес" анаажәгалак" ҳәа. Усҟантәи аамҭазы Гагра ҩыџьа ракәын ари амашьына амарка змаз. Ажәакала иҩызцәа ирулак иԥшааны, Иура иԥсыбаҩи амашьынеи еиҭнырыԥсахлеит", - лыԥшәма иҭахашьа лгәалалыршәоит Лили Мишьелиаԥҳа.
Иури Қаԥшь иԥшәмаԥҳәыс Лили Мишьелиаԥҳа
© Foto / из семейного архива Иуриа
Иури Қаԥшь уахык аҩны дыкҿаҵаны, адырҩаҽны дрымжыр ада ԥсыхәа ҟамлеит.
Гагра аангылара уажәшьҭа зынӡа ишәарҭахеит. Лили хҩык лхәыҷқәа Жәандәрыԥшьҟа лҭаацәа рахь илшьҭит. Лареи ланхәыԥҳаи аҩны иаанхеит, есыуаха Иура изы ацәымза аркразы.
"Ақырҭцәа аԥсуаа ахьынхоз ҩнаҭацԥхьаӡа инеиуан, идырҳәуан, ирԥҟон, иршьуан. Сара сыԥшәма дшеибашьуаз рдыруан аҟнытә, изныкымкәа иаҳәшьеи сареи ҳаршьырц иааихьан, аха ҳгәылацәа ақырҭуа ҳәсацәа ҳарҵәахуан. Уахык зны, ҳгәаҳҽанӡамкәа ҳашҭа ҳаршьырц ианааҭала, автоматқәа ҳақәызкыз руаӡәы сидырын, насгьы сҭагылазаашьа аниба срыцҳаишьан иҳаламкьысӡеит. Аха башагьы имцаӡеит, аҩны дырҳәит. Убри ауха Иура ԥхыӡла дызбеит, "бымшәан, урҭ уаҳа иааиӡом" ҳәа саиҳәеит. Ари ахҭыс ашьҭахь, схәыҷқәа рахь саларгеит", - лгәалашәарақәа дырзааҭгылоит аԥҳәысеиба.
Гагра араион ахы ианақәиҭха, Лили лхәыҷқәа лыманы аҩныҟа даауеит. Ашықәс ҿыц ашьҭахь, ажьырныҳәа 18 1993 шықәсазы Лили длыхшоит аԥа. Ахәыҷы ихьӡырҵоит иаб ихьӡ Иури. Хымԥада Лили илцәыцәгьан ԥшьҩык ахәыҷқәа рааӡара, аха иарӷьажәҩаны илывагылеит лани лыԥшәма иашьа Алики.
1993 шықәса ԥхынгәымзазы Лили ҩаԥхьа лгәы кылызҵәаз ахҭыс дақәшәоит. Цугуровка агараан дҭахоит лашьа Игорь Мишьелиа. Аԥҳәыс мчыла лхьаақәа дыриааины, лыԥсҭазаара лхәыҷқәа рааӡара иазылкоит. Рыԥшьҩыкгьы аӡәы ишә ихмырԥшылакәа илааӡоит, аҵарақәа ирыллыргоит. Заб ихьӡ зыхьӡу Иури, Санкт-Петербург Арратә Академиа далганы Аԥсны атәылахьчара аминистрраҟны аус иуеит.
Иури Самсон-иԥа Қаԥшь данҭаха ашьҭахь ианашьан "Агәымшәаразы" амедал.