АҞӘА, нанҳәа 2 – Sputnik, Бадраҟ Аҩӡба. Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет аҭоурыхтә факультет адекан, аҭоурыхтә ҭҵаарадыррақәа ркандидат Алик Габелиа зхадараҿы дыҟоу аҵарауаа Аҟәатәи абааш аҿы имҩаԥыргоз ажрақәа раан XIX ашәышықәса иаҵанакуа аҽа бзарбзанкгьы рбеит. Абри атәы Sputnik иазеиҭеиҳәеит Акультура аминистрра аҭоурых-культуратә ҭынха адепартамент аиҳабы Шандор Ҟаитан.
Ари аҩыза аԥшаахқәа Аԥсны уаанӡа ирымԥыхьашәаӡацызт, аиԥш зеиԥшу абзарбзанқәа ыҟоуп Махачкалеи Санкт-Петербурги.
Зыхгәыцә дуу абзарбзан XIX ашәышықәса азбжа иаҵанакуеит. Иара амодель иахьӡуп "Аџьынџьтәылатә ма аурыс ԥышәаратә абомбатә аҟәаратә бзарбзан" ("Отечественная или русская 3-пудовая опытная бомбовая береговая пушка"). Ианхысуа ахылҳәа наӡоит 2,5 километра анаӡаранӡа. Ари аҩыза абзарбзан Урыстәылатәи аимпериа арбџьармчқәа ирылан.
Абзарбзан ыҵхны ианҭырҵаалак ашьҭахь, артефакт Аҟәатәи абаа аҵакыраҿы идыргылар ҟалап. Ари аҭыԥ аҿы, Габелиа иажәақәа рыла, иаарту ажәҩан аҵаҟа амузеи аадыртып ҳәа ргәы иҭоуп.
Нанҳәа 1 азы акультура аминистр Даур Ақаҩба Атәылахьчара аминистр Владимир Ануа иахь ааԥхьара ҟаиҵеит, ажрақәа рымҩаԥгараҿы ацхыраара ҟаиҵарц. Иахьазы ажратә ԥшаарақәа ирылахәуп аминистрра аррамаҵзурауааи аҟәатәи азеиԥшартә командаҟаҵаратә ҵараиурҭақәа ркурсантцәеи, аҭоурых абзиабаҩцәеи аволонтиорцәеи.
Аҟәатәи абааҿы имҩаԥысуа археологиатә жрақәа ирхықәку - Аԥсны аҳ Қьалышьбеи Чачба инышәынҭра аԥшаароуп. 2022 шықәсазы иазгәарҭоит иара диижьҭеи 275-шықәса аҵра.
Алик Габелиа иажәақәа рыла Қьалышьбеи Чачба Аҟәатәи абааш аҵакыраҿы анышә дамадан. Ииасыз ашәышықәса 30-тәи ашықәсқәа раан анышәынҭра ԥырҽит. Иахьазы ииашаҵәҟьан уи аҭыԥ ахьыҟоу аӡәгьы издырам.
Ажрақәа ахьынӡамҩаԥыргоз аҭҵаарадырраҿы азҿлымҳара зырҭаша аԥшаахқәа рыԥшааит: зыхгәыцә маҷу абзарбзанқәа ахылҳәақәа 100, зыхгәыцә дуу абзарбзан, акыцлыхқәа, аџьаз, ахаҳә ирылху аԥшаахқәа, аҭыҭынжәгақәа.