Sputnik амчыбжь: авертолиот мчыла артәара, арҟәарақәа реилыргара

Аԥсны атәылахьчара аминистрра иатәу авертолиот МИ-24 Гәылрыԥшь араион аҟны идыртәеит мшаԥымза 2 рзы. Хҩык аекипаж алахәылацәа Гьаргь Ԥачлиа, Витали Коренов, Едуард Мкртчиан, аҳақьымцәа рхылаԥшуеит. Урҭ рыԥсҭазаарақәа ашәарҭара иҭагылам.

Аҭыԥ ахь инеиит Атәылахьчареи Аҭагылазаашьа ҷыдақәеи рминистрцәа Владимир Ануеи Лев Кәыҵниеи.

Авертолиот Ми-24 Гәылрыԥшь араион аҿы идыртәеит аматериалтә хәҭа аусура иахьаҟәыҵыз иахҟьаны ҳәа агәаанагар ыҟан. Иаԥҵоуп аусутә гәыԥ. Урҭ арратә прокуратура аус ацыруеит.

Ми-24 аекипаж аҟынтәи руаӡәы амедицинатә цхыраара азы Шәача ақалақь ахь амедусбарҭа ахь дыргеит. Уаҟа уи дԥырҟеит.

Аҩбатәи апациент Ареспубликатә хәышәтәырҭа аҿы астационартә хәышәтәра дахысуеит, уи игәабзиара аҭагылазаашьа бжьаратәуп ҳәа иԥхьаӡоуп.

Даҽаӡәы атәылахьчара Аминистрра арратә хәышәтәырҭа аҿы астационартә хәышәтәра дахысуеит, уи игәабзиара аҭагылазаашьа хар амаӡам ҳәа иԥхьаӡоуп.

Аԥсны асахьаҭыхыҩцәа Реидгыла иблыз ахыбра аҿы аилыргаратә усурақәа рымҩаԥгараан, Амилаҭтә сахьатә галлереиа ахьыҟаз аҩбатәи аихагыла аҿы еиқәхаз Александр Чачба-Шервашиӡе иусумҭақәак рыԥшааит.

Асахьақәа шхыблаазгьы иудырыртә иҟоуп ҳәа иҳәеит Агалереиа адиректор Сурам Сақаниа. Иԥшаау иреиуоуп Александр Чачба-Шервашиӡе иусумҭақәа "Мадемуазель Бессон", "Женщина в красной шляпе", иара убас атетралтә декорациақәеи акостиумқәеи рзы ескизқәак. Аԥхын Аԥсныҟа иаауеит ареставраторцәа, урҭ арҿиамҭақәа реиқәырхара алдыршоит ҳәа агәыӷра ыҟоуп.

Иара убасгьы ирыԥшааит Валентина Хәырхәмал лусумҭақәа зегьы рҟынтәи еиҳа аҵакы змоу – аскульптуратә композициа "Аҽыбӷаҟаза хәыҷқәа" (Маленькие наездники").

Аҟәатәи афбатәи ашкол амина аҵоуп ҳәа адырра ҟалеит мшаԥы акы азы. Аҵаратә процесс аанкылан, арҵаҩцәеи аҵаҩцәеи ахыргеит. Аҭыԥ аҿы аусурақәа мҩаԥыргеит акинологцәа Аԥсны АҶА, АШәМ, АҩАР русзуҩцәа.

Ахәылбыҽха еилкаахеит адырра шымцыз.

Sputnik акорреспондент мшаԥы акы азы Аҟәа иҟоу аҭҭынҭирҭақәак дырҭааит. Авеипқәа урҭ зегьы рҟны ирҭиуан, аха ирмаӡаны. Хәажәкыра 1 аахыс авеипқәа рыҭира Аԥсны иҟалаӡом.

Азакәан анагӡаразы Аминистрцәа реилазаара ақәҵара апроект аус аднауылеит. Уи инақәыршәаны Аҳазалхратә еилакы авеипқәа ралагалараз хылаԥшра ҟанаҵалароуп, Аҳәынҭстандарт – рыҭиразы. Адокумент аԥыза-министр идгалара иазыҟарҵоит.

Аҳазалхратә еилакы аҿы Sputnik иазеиҭарҳәеит авеипқәа Аԥсныҟа раагара азакәан амчра анаиу инаркны ишаԥдырҟәҟәаауа.

Аҟәатәи аҳаирбаӷәаза аиҭашьақәыргылара апроект иалацәажәеит атәыла ахада ихаҭыԥуаҩ Бадра Гәынбеи, аенергетикеи атранспорти рминистр Џьансыхә Нанбеи, Бабышьира ақыҭа ауааԥсыра рхаҭарнакцәеи

Аҳаирбаӷәаза иадҳәалоу хра злоу азҵаарақәа аҭыԥантәи ауааԥсыра ирмазҵаакәа ирыдкылахоит ҳәа иҟоу ашәарақәа роуп аиԥылара зыдҳәалаз. Уи аан ақыҭауаа рхаҭарнакцәа аҳаирбаӷәаза аргылара ишақәшаҳаҭу азгәарҭеит.

Бадра Гәынба еизаз агәра диргеит азакәани ауааԥсыра рзинқәеи еиламгакәа аусурақәа шынагӡахо.

300,6 миллион мааҭ ашәахтәқәа аланагалеит Аԥсны абиуџьет ахь хәажәкырамзазы.

Планла иарбан 292,7 миллион мааҭ. Ацҵалагала 3% иҟоуп ҳәа аанацҳауеит Ашәахтәқәеи аизгақәеи рминистрра.

Аԥсны Апарламент адепутат Инар Гыцба изинмчрақәа заанаҵы раанкыларазы изыҳәа рыдрымкылеит.

"Ҳколлегацәеи ҳареи ҳаилацәажәеит, дахыццакны ииӡбаз акоуп ҳәа иҳаԥхьаӡеит. Иахьа иҳауит аинформациа Инар Альберт-иԥа дахьалырхыз аҭыԥ ауааԥсыра агәҭынчымра аадырԥшуеит ҳәа. Дара анапынҵамҭақәа еизганы иаҳзаарышьҭит абри аус аганахьала", — ҳәа иҳәеит Апарламент аиҳабы ихаҭыԥуаҩ Асҭамыр Аршба.

Инар Гыцба адепутатраҟынтәи ихы дақәиҭтәызарц арзаҳал иҩит хәажәкыра 25 рзы. Иара Жәлар Реизарахь депутатс далхын 2022 шықәса, хәажәкырамзазы имҩаԥысуаз алхрақәа раан (Аҟәа, Аҳабла ҿыц).

Азакәан инақәыршәаны, адепутат иколлегацәа иарзаҳал иақәшаҳаҭымзар, ихатәгәаԥхарала инапынҵақәа аанижьыргьы илшоит.

Аҵыхәтәантәи аԥхьарала Аԥсныҟа иаагахо аҩыҟаҵаратә материалқәа рзы акцизқәа рҟынтәи ақәиҭтәра азԥхьагәазҭо азакәан ахь аиҭакра рыдыркылеит Апарламент аҟны.

Азакәан апроект иарбоу атауарқәа рзы абарҭ ақәҵақәа рышьақәыргылара азԥхьргәанаҭоит:

Азакәан апроект аҭыԥантәи анаплакқәа рақәхарџьқәа рырмаҷра адагьы, Аԥсны иҭыжьу атауарқәа експортла рыҭира аҟынтәи абиуџьет ахь алагалақәеи ашәахтә шәатәқәеи рыҟаҵара алнаршоит иҳәеит Жәлар Реизараҿы атәыла ахада ихаҭарнак Баҭал Аиба.

Аслан Бжьаниеи Аҵарауаа ҿарацәа рхеилаки риеԥылара мҩаԥысит Аԥсны ахада Иусбарҭаҟны мшаԥы 4 рзы.

Аҵарауаа ҿарацәа аиԥылараҟны абарҭ аԥшьгамҭақәа рыла иқәгылеит:

Аҵарауаа ҿарацәа русура еиҳа активла АИХқәа рҟны ирылацәажәаларц, атәыла ахада исаит аҿы Аҵарауаа ҿарацәа рхеилак иазку аҟәша ҷыда аԥҵазарц.

Аартра ҿыцқәа рзы гәазыҟаҵарак аҳасаб ала, аҵарауаа ҿарацәа рзы атәыла ахада иаԥхьахә аԥҵазарц.

Аҭҵаарадырратә еилазаара аҿиараз ихәарҭахараны иҟоу атехникатәи аинновациатәии усеицура аусхк аҟны Аԥсни Урыстәылеи русбарҭабжьаратә еиқәшаҳаҭра анапы аҵаҩызарц.

Аҵарауаа ҿарацәа ацхыраара рызҭаша агрантқәа рзы ахада иҟны афонд аԥҵазарц.

Аҭоурых аицакра иаҿагылартә, аҭоурыхтә гәалашәара еиқәдырхарц, аобиективтә информациа иазықәԥарц азы алшарақәа роуразы аҵарауаа ҿарацәа аҭоурыхтә ҭҵаарадырра иалагалазарц.

47 000 тонна аԥсыӡ ркхьеит Аԥсны ззин ыҟаз 52 000 рҟынтә ҳәа аихшьаала ҟаиҵеит Аекологиаз Аҳәынҭеилакы аиҳабы Савели Ҷыҭанаа.

"Иҟоу агәаанагараеиԥш акәымкәа ҭырқәтәылатәи аџьармыкьахь Аԥсны иркуа кьылак аԥсыӡгьы неиуам. Иркуа зегьы аус рыдуыланы ашыла алырхуеит иара абра, анаҩс аалыҵ адунеитә џьармыкьақәа рахь инарышьҭуеит аҭиразы" ҳәа иҳәеит иара.

Аԥсны 2024 шықәса актәи аԥшьбарак азы атауареикәшара 10,47 миллиард мааҭ артәеит ҳәа аанацҳауеит Аҳәынҭқарратә аҳазалхратә еилакы.

Арҭ аԥарақәа рҟынтәи 8,59 миллиард мааҭ аимпорт иаҵанакуеит, аекспорт – 1,88 миллиард мааҭ.

2023 шықәсазы ари аамҭа иаҿырԥшны аимпорт 1,3 миллиард мааҭ рыла еиҳауп, аекспорт акәзар сынтәа 61 миллион мааҭ рыла еиҵахеит.

Ари мзызс иаиуит ацитрусқәа, арыжәтә, абнамаҭәахә, зыхә дуум аметаллқәа атәыла ралгара амҽхак аиҵатәра.