"Иуҳәар алшоит аԥсуа сахьаркыратә журнал ахы акит Д.И. Гәлиа игазеҭ "Аԥсны" иацны иҭыҵуаз "Еҵәаџьаа" ала ҳәа. Уи ашьҭахь Аԥсуа шәҟәыҩҩцәа реидгыла иҭнажьуаз алитературатә журнал аҽыҵгақәа ԥшааны аҭыжьра иахьаҟәырхуаз, ҳлитература аҿиара даара иаԥырхагахеит. Нас, Асовет ҳәынҭқарра аполитикаҿы ԥсцарҭақәак аныҟала, усҟантәи Аԥсны аиҳабыра, Апсны Ашәҟәыҩҩцәа реидгыла, Аԥсны жәлар рпоет Д. И. Гәлиа заԥхьа дгылаз аԥсуа милаҭтә интеллигенциа иаацрымҵӡо иҟарҵоз аҽышәарақәа рыбзоурала, 1955 шықәсазы азин ҟалеит алитературатә-сахьаркыратә журнал аҭыжьра. Убри нахыс "Алашара" иабзоураны, аԥсуа литература, аԥсуа-литературатә естетикатә хәыцра ҽаԥара иԥеит".
Аԥсны жәлар рышәҟәыҩҩы Алықьса Гогәуа
Сынтәа ажурнал "Алашара" 70 шықәса ахыҵуеит. Ари ныҳәа дууп ҳаԥсуа литература азы мацара акәымкәа, ҳаԥсуа милаҭтә доуҳатә культура зегьы азы. Избанзар, ажурнал уажәшьҭа 70 шықәса ҵуеит ҳлитератураҿы ицәырҵуаз иреиӷьӡоу арҿиамҭақәа акьыԥхьуеижьҭеи, ҳаԥхьаҩцәа зегь раԥхьаӡа иара адаҟьақәа рҿы ауп иаԥхьартә алшара ахьроуаз.
Ажурнал "Алашара" раԥхьаӡатәи актәи аномер ахәыҷ еиԥш дахӡыӡаауа дазыԥшын Аԥсны жәлар рпоет Дырмит Гәлиа. Абар уи ахҭыс шигәалаиршәо апоет Кәымф Ломиа:
"Ажурнал "Алашара" аира еиҵызхыз, ахьӡгьы азызыԥшааз Дырмит Гәлиа раԥхьа дгылоуп. Исгәалашәоит, усҟан уи шаҟа дҭынчмыз, илаба ҷашь кны апартиеи асоветтәи органқәа рахь дышныҟәоз, ашәҟәыҩҩцәа, аҟазара аусзуҩцәа, аҵарауаа ҭаха шримҭоз, дышрыҿцәажәоз… Ажурнал "Алашара" аҭыжьразы апартиеи аиҳабыреи ирыдыркылаз ақәҵара анаа, аинтеллигенциа зегьы ирзеиԥшыз ҳамҭа дуун, ҳәаа змаӡамыз гәырӷьаран. Аха иҟалап уи ахҭыс зегь реиҳа Дырмит Гәлиа деигәырӷьазар, ҽышәала дзышьҭаз аус ахьалҵыз. Сгәы иаанагоит актәи аномер азы аҭоурых ҳҭыс дууп ҳәа Дырмит Гәлиа ипоема "Сара схәышҭаара" ахьанылаз. Исгәалашәоит, Дырмит Гәлиа ипоема ажурнал азы имаҳхырц Алықьса Лашәриеи сареи ҳаннеиз иара иҟны. "Сара сзы насыԥ дууп абри арҿиамҭа ҳжурнал ҿыц, здаҳамаӡам, актәи аномер иахьаныло. Дадраа, шәа шәҿақәоуп, шәара ишәылшо маҷӡам, убарҭқәа зегьы ажурнал иагшәмыжьын, макьана ҳжурнал асаби иҩызоуп, ааӡара аҭахуп", - иҳәеит Дырмит Иасыф иԥа. Нас уи дазҵааит аномер ианыларан иҟаз аматериалқәа, дразҵааит авторцәа, ажурнал ацәа, уи сахьаркырала ишеиқәыршәахо, аҩызцәа ргәаанагарақәа уҳәа убас игәы иҭыхоз азҵаарақәа рацәаӡаны".
Ажурнал "Алашара" раԥхьатәи аномерқәа инадыркны, усҟантәи акьыԥхьтә органқәеи ҳашәҟәыҩҩцәа ргәалашәарақәеи рыла ҳара ҳҟынӡа иааӡеит ииашаҵәҟьаны ҳажәлар зегьы рзы гәырӷьара дуны, ныҳәак иаҩызаны ишыҟалаз.
Ажурнал аҭоурых аҿы хашҭшьа амамкәа рџьабаа ҳхы-ҳгәаҿы иаанхоит еиуеиԥшым ашықәсқәа рзы редакторцәа хадақәас аус зуаз иналукааша ҳашәҟәыҩҩцәа. Урҭ рыхьыӡқәа хымԥада рҳәара иаԥсоуп:
1955 шықәса инаркны 1956 шықәса цәыббрамзанӡа ажурнал "Алашара" редактор хадас дыҟан Мушьни Аҳашба. Уи ишьҭахь редакторцәа хадацәас иҟан: Алықьса Џьонуа (1956-1966ш.ш), Ҷиҷико Џьонуа (1966-1975ш.ш.), Алықьса Џьениа (1975-1978ш.ш), Гьаргь Гәыблиа (1978-1984ш.ш), Никәала Кәыҵниа (1984-2004ш.ш.).
Ахәыҷтәы журнал "Амцабз" алаҳамҵозар, 1955 шықәса инаркны иааиԥмырҟьаӡакәа аԥсышәала иҭыҵуа алитературатә журнал заҵәуп "Алашара". Ирацәаӡоуп уи иалшаз аԥсуа литературеи, акультуреи, аҭҵаарадырреи рырҿиаразы. Ҳашәҟәыҩҩцәа реиҳараҩӡак рпоезиатәи рыпрозатәи рҿиамҭақәа ажурнал адаҟьақәа рҿы ауп иахьыркьыԥхьыз. Иахьа ҳазхыҽхәо, ҳдоуҳатә хьтәы фонд иагәылоу, иреиӷьӡоу ҳашәҟәыҩҩцәа дуқәа: Д.И. Гәлиа, Ӡ.Х. Дарсалиа, И.Гь. Папасқьыр, М.Л. Аҳашба, М.А. Лакрба урҭ ирышьҭанеиуаз, акыр иреиҵбыз абиԥарақәа иреиуаз апоетцәеи апрозаикцәеи Шь.Л. Ҵәыџьба, Б.У. Шьынқәба, Ҷ. М. Џьонуа, А.Н. Џьонуа, К.Ш.Чачхалиа, И.К. Ҭарба уҳәа убас ирацәаҩны.
20-тәи ашәышықәса аҩбатәи азыбжазы аԥсуа литература аҿиара ахырхарҭақәа зегьы ааизакны ианыԥшит уҳәар ҟалоит ҿыӷәӷәала ажурнал "Алашара". Ааи, ажурнал алитературатә процесс агәҭаҵәҟьа игылан, уи анырра дугьы анаҭон.
Ҳара ҳазгәдуны иаҳҳәоит иахьа, ажурнал "Алашара" ашәхымс ихыҵны адунеи шырбаз 40 инареиҳаны ароманқәа рцыԥҵәахақәеи ма инагӡоу урҭ рвариантқәеи. Иахьа ҳаԥхьаҩ изы даара акраанагоит ҳәа сгәыӷуеит абраҟа иналукааша урҭ арҿиамҭақәа рҟынтә ԥыҭк еиқәаҳаԥхьаӡар: Иван Папасқьыр "Аԥҳәыс лыпату", Иван Ҭарба "Идыру ахьӡ", "Амра ҳара ҳҿы игылоит", "Сан лыблақәа", "Адунеи ахьалаго", Алықьса Џьениа "Абна амаӡа", "Ацәаҟәа аабатәи аԥштәы", "Анымираҳ- ҩыџьа рынцәахәы", Мушьни Миқаиа "Ахҟа", "Ашацәа ртәарҭа", Витали Амаршьан "Шаҭ иԥа Хьымкәараса ииеҵәахә", "Аԥсҳа", "Сбааш хьыцәцара", Платон Бебиа "Ашьацҳәа", "Ақьачақьцәа", Џьума Аҳәба "Асқьала", "Амҩасҩы", "Ахамышҭыхә. Иҟалаҵәҟьаз", Гьаргь Гәыблиа "Адгьыл аҳақ", "Лахьынҵала иузшоу", Нели Ҭарԥҳа "Амшын ҳәынҭқар Ҳаиҭ", Никәала Кәыҵниа "Аҭакари ахьҭеи", "Алашә иблақәа аныхты", "Ашьа ицаша", Терент Ҷаниа "Мшыбзиа, аԥсҭазаара", Шьалодиа Аџьынџьал "Аҳәа зыҟәну аџьныш", "Ԥсык еицырхан", Рушьни Џьапуа "Ахымҩас", Гыц Асԥа "Аихьӡылацәа", "Заниашьа зхаҵашьоу".
Ажурнал "Алашара" ианылахьоу арҿиамҭақәа рыла еиқәуршәар улшоит ҳаԥсуа литератураҿы зыхьӡ ахаан имыӡуа апрозатәи, апоезиатәи, адраматургиатәи, акритикатәи ҩымҭақәа. Сара агәра згоит урҭ зеиӷьҭам антологиақәаны ишыҟало. Убри аҩыза ахәыцрақәа ҳамоуп гәыԥҩык аԥсуа шәҟәыҩҩцәа, издыруада, хара имгакәа напаҳаркыргьы.
Абраҟа иазгәаҭатәуп ажурнал иахьа анкьа ҳаибашьра аԥхьа ишыҟаз еиԥш, атираж шырацәамгьы,(уи иахьа 500 екземплиар роуп иҟоу), ирацәаҩны Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа реидгыла иатәу асаит аҿы ишаԥхьо, уи Урыстәыла иҟоу ҳаԥсуаа реиш, Ҭырқәтәыла иҟоу, Шьамтәыла иҟоу, аԥсуа дахьыҟазаалакгьы алшара имоуп аԥхьара. Иахьа иҟоуп ҳқыҭақәа рҿы инхо, зҩны аинтернет нагоу ирацәаҩны иаԥхьогьы, уи ҳара ҳзыҳәан даара игәахәара дууп.
Гәахәарыла иазгәаҳҭоит ажурнал "Алашара" аредакциа ирацәаҩны ишаҭаауа ҿыц аҩра иалагаз ашәҟәыҩҩцәа ҿарацәа. Урҭ ҳара ҳҿы раԥхьатәи рҩымҭақәа аныркьыԥхьлак, ианеицгәарҭалак, нас аҿар ирызку, "Ашацкыра" захьӡу урҭ рҩымҭакәа еидызкыло Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа реидгыла иҭнажьуа ашәҟәы ианаҳҵоит. Уи еиднакылоит апоезиатә рҿиамҭақәа реиԥш, апрозатә рҿиамҭақәагьы, акритикагьы. Акырынтә урҭ рырҿиамҭақәа алаҳкаахьеит ажурнал "Алашара" ахьӡ зху еиуеиԥшым апремиатә номинациақәа рыла.
Абраҟа иазгәаҭатәуп ҳәа сгәы иаанагоит даҽакгьы. Аҵыхәтәантәи аамҭақәа рзы даара иҳацәмаҷхеит адраматургиа ажанр, иара убасгьы акритика. Иахьа иҭыҵуа апрозатәи апоезиатәи ашәҟәқәа маҷӡам, ирацәоуп уаҩ дызхымцәажәац, иӡыррымгац. Урҭ хымԥада аӡыргара рҭахуп, ҳаԥхьаҩцәа ирдыруазароуп аҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы ҳлитература иаланагалаз ашәҟәқәа. Ҳара ҳжурнал аҿы урҭ ҳрыхцәажәоит, ишҭыҵыз ҳҳәоит, аха уи мацара азхаӡом, иазыҟаҵоу акритик игәаанагарагьы рдыруазароуп ҳаԥхьаҩцәа.
Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа реидгылеи ҳареи ҳтәыла аҩнуҵҟа еицымҩаԥаагахьеит аиԥыларақәа рацәаны. Уаҟа иаабоит ауаа аԥсуа журнал, аԥсуа шәҟәы шаҟа агәбылра рку, шаҟа иаԥхьарц рҭаху, аха рыцҳарас иҟалаз, ҳраионқәа рҿы ашәҟәыҭирҭақәа акырџьара иадыркхьеит, Аҟәеи, Гәдауҭеи, Пицундеи рҿоуп хазы ашәҟәыҭирҭақәа адмыркыцкәа иахьыҟоу…
Ҳарҭ, ажурнал "Алашараҿы" аус зуа зегьы ҳаиԥш, ашәҟәыҩҩцәа зегьы, гәахәарыла ҳаԥылоит ари аныҳәа, 70 шықәса ҳхыҵра аиубилеи!.. Избанзар, аредакциа ашәҟәыҩҩцәа рыҩнаҭа ду еиԥш ирбоит, насгьы, Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа реидгыла иаусбарҭоуп, алаԥш ахуп, иацхраауеит.
Сгәы иаанагоит, абри ашықәс азы, ҭагалан ажурнал аиубилеи инарҭбааны Аԥсны иазгәаҳҭап ҳәа. Уи алитературатә, акультуратә хҭыс дууп, убас иԥшӡаны имҩаԥаагеит 50 шықәса анахыҵуаз, 60 шықәса анахыҵ, ԥшӡала, убас сынтәагьы имҩаԥаагар ҳҭахуп 70-тәи ашықәсхыҵра аиубилеи!..