Сырма Ашәԥҳа, Sputnik
Аԥсҭазаара аԥшӡара агьама зныруа, ажəытəи аҿатəи реихысырҭа иаҿахəҳəагоу ан, анду, аԥҳəыс бырг Зина Ламшьаҵə-иҧҳа Џьапуа-Ферзба диит Очамчыра араион, Аимара ақыҭан. Иахьагьы лара гəыблыла илгəалалыршəоит Аимара аԥшӡара, абеиара, аԥсуара агəҭылсара аҳра ахьауаз.
"Аимара сара сқыҭа гəакьа акəны иахьысыԥхьаӡо акəу сыздыруам, аха еснагь сыԥхыӡ иалоуп, бзиа избоит, сгəы азыбылуеит. Еиланхоз зегьы аишьцəа реиԥш бзиа ҳаибабон, Дəаб аӡиас ҳгəылсны ицон. Аџьынџьтəылатə еибашьра ду аныҟала, иалаӡыз рацəаҩхеит, изыхнымҳəқəазгьы ҟалеит", - дҳацəажəон 92 шықəса ирҭагылоу аҧҳəыс бырг.
Зина Ламшьаҵə-иҧҳа лҭаацəа ҧшьҩык ахшара рхылҵит, хҩык аҭыҧҳацəеи арҧыски. Лара излалҳəо ала, лан даҽа хҩык ахшарагьы лааӡахьан ишыхəыҷӡақəаз. Урҭгьы Џьапуаԥҳацəан, лаб иашьа ихшара ракəын, аҷкəын даниуаз, иан ахшараиура дахыҧсааит, иҧшқацəаны ианаанха, Зина лан лыхшареи дареи еихылааӡалеит. Зина лан Џьынџьалԥҳан, лаб иан Қацəԥҳан. Зылаԥш ахара инаӡо аԥхәыс ҟәыӷа Зина Џьапуаԥҳа дызлиааз ажəытə аамҭа гəхьаалгоит, дзааӡаз аԥсуара ахə ҳаракны илшьоит.
"Нан, ажəытə иныҟəыргоз аԥсуара ҕəҕəан. Уажəы сахьынаԥшааԥшуа, имачӡахазшəа збоит. Ҳчара аушьақəа роума, ҳаԥсрақəа реиҿкаашьа аума, рҽырыԥсахит. Аӡə дыԥсит ҳəа ҳаҳар, иаҳзыхгомызт, хьаас иҳаман, иҳабжьаз ахарара ҳахəаҧшуамызт. Аԥсрақəагьы маҷын, ауаҩы дыԥсыр, дырџьабон, алақмар ҳəаны иҵəыуон. Уажəеиԥш аиныхра дуқəа ҟарҵомызт. Аԥсуа данаԥсыуаха, аламыс имазароуп. Аԥсуара аламыс ацзароуп. Хəыҷык аҩны дааҩнашыларгьы, сахьтəоу сгылоит, уи патууп, иаргьы ихашҭӡом ддухаргьы", - лҳəеит Џьапуаԥҳа Зина.
Аҭаацəара гəашьамхыс ирымоу аԥхəыс лоуп, хымԥада убри аан ахаҵа иара ихатə ҭыԥ ааникылоит. Аҳəоуеиқəшара ахьыҟоу аҩнаҭа, ахаан амҩахҟьара ҟалом, убраҟоуп аԥсуара аҭыҩрагьы ахьыҟоу. Ус еиԥш лыԥхьаӡоит ҳзыҿцəажəаз абырг.
"Сара аԥстазаара акыр скыднаҟьахьеит, исцəыԥсхьоу сыхшара ыҟоуп... Уажəы аԥеи аԥҳаи сымоуп. Сԥа ҩыџьа аԥацəа имоуп, сыԥҳа ҩыџьа аԥацəеи аԥҳаи лымоуп. Смаҭацəа ирыхшаз ыҟоуп, срыкəыхшахааит, бзиа сырбоит, саргьы снапы иҵхҵəҟьаны исааӡахьеит", - лҳəеит анду лыхшареи лмаҭацəеи дрызгəыдууны.
Зина Џьапуаҧҳа аҭаацəара даналалоз 15 шықəса дырҭан. Уи иазкыз ажəабжь анысзеиҭалҳəоз, даасыхəаԥшын, дааԥышəарччеит.
"Сҭацеи сареи амҩа ҳаныланы ҳшааиуаз, убрантəи сымҵарсны сыргеит. Схəыҷын, сгаӡан, сахьнанагаз рыжəлагьы сыздыруамызт ҽеила. Сызланагалаз аҭаацəара Ферызаа рыжəлан. Иаргьы дхəыҷын, 18 шықəса ракəын ихыҵуаз. Иаҳəшьа ҳара ҳҳаблаҟны дыҩнран, дызмаз Џьынџьалқəан. Сара сангьы Џьынџьалԥҳами, сан слыцны убра ныҳəарак аҿы сахьыҟаз, аб иԥа изы сигəаԥхазаап. Ажəакала, анаҩс ауаа азкны сымҵадырсит", - лҿара иацыз ажəабжьқəа ҳзеиҭалҳəон Зина Ламшьаҵə-иҧҳа.
Абас, Зина Џьапуаԥҳа дышқəыԥшӡаз аҭаацəара даланагалеит. Дахьнанагаз даара патула-ҳаҭырла илзыҟан. "Сытата" ҳəа акəын ишлышьҭаз, бзиа дырбон.
"Сабхəа жəохə мшы ҵаанӡа симацəажəар имуит. Сгаӡамзи, сирцəажəеит. Иаасарҳəоз зегьы ҟасҵон, рҳəатəы хасҵон. Санхəа дыԥсхьан, анԥса дыҟан. Убри санхəаԥса даара дыԥҳəыс цқьан, лара Шьынқəырԥҳан. Даара ачеиџьыка бзиа рыман, ҳаҩнаҭа асасцəа агмызт, зегьы ишахəҭаз еиҧш рымаҵ аушьа сақəшəон", - лҳəеит аԥҳəыс бырг.
Зина Џьапуаҧҳа лҭаацəа абри ахҭыс амшала, ҩышықəса дрымбаӡеит. Лашьа Аџьынџьтəылатə еибашьра дыҟан, инапы хəын, кыраамҭагьы дзымааит. Ашьҭахь данаа, иаразнак Очамчыра иԥыланы иарҳəеит иаҳəшьа Ферызаа дымҵарсны дшыргаз.
"Сашьа аибашьра аҟынтə данаа, саб иара ихьӡала ацə дуӡӡа иман, илкажьны ишьит, зегь еизеит, ачара ду изиуит. Ҳҭынхацəа еизаз, "уаҳəшьа дубозар уҳалҵ" ҳəа иарҳəеит. Аҩныҟа саагара иашьҭан сҭаацəа, аха срыманы аҳаԥқəа ирҭан, срыддмырбеит. "Саҳəшьа дызҭахым абыржəнатə шəгылан шəцар шəылшоит" ҳəа реиҳəеит сашьа. Дара штəаз иара сбара днеит, агəылара снарган ҳаибадырбеит сашьеи сареи, уи нахыс сҭаацəагьы, сҭынхацəагьы сырбеит, срымбар иабацоз, ҳзеибачҳаӡомызт аӡəи-аӡəи", - лҳəеит Зина Џьапуа-Ферзба.
Ҳзыҿцəажəоз абырг лгəашьамх бзиоуп, акала лхы дахашшаауам. Аҧсҭазаара акыр дкыднаҟьахьазаргьы, илхылгахьоу агəаҟрақəа зымҩа инышьҭаҵаны, излалылшо ала анхара-анҵыра лҽазылшəоит.
"Ажəытə арахə-ашəахə ҳзанын, ашьхымзаҭра ду ҳаман. Исгəалашəоит, ахьшьцəа ҳаман, амҿтəы хмаҷыр ала ахшаӡа сдыржəуан. Сан аҩнра ҳəа даннанага, абамба ларҵон, абамба аадрыхуан. Абамба ҷыҷны агəабанқəа, ахызақəа ҟалҵон. Аласа хаханы дԥон, дысуан. Аҩнтəи аусқəа зегьы рыҟаҵара иахьӡон, сани саби гəамҵуа ахаан исымбацызт. Ажьира ныҳəара ҳаман. Џьаҳачқьар ҳəа аныҳəа азгəаҳҭон Џьапуаа зегьы ҳшынеишабакыз, Џьапуа Махаз ҳəа дыҟан, убри ныҳəаҩыс дҳаман", - азгəалҭоит абырг.
Зина Џьапуаҧҳа излаҳзеиҭалҳəаз ала, аамҭаказы лашьа Ақсент абыргцəа рансамбль даланы Ҭырқəтəылаҟа дцахьан. Дхынҳəны данаа, иибаз-иаҳаз хашҭшьа изақəмызт, еиҳаракгьы уа инхоз аҧсуаа рыӡбахə далацəажəон.
Аҧҳəыс бырг 92 шықəса дшырҭагылоугьы, дхəыҷаахыс бзиа илбо ашəҟəыҧхьара даҟəыҵуам.
"Амҳаџьырра сара сахаанны исгəалашəом. Аха, шəҟəыла-быҕьшəыла аҭоурых здыруеит. Анцəа иџьшьаны, Аҧсныҟа ихынҳəуа иалагеит. Аԥсуа шəҟəыҩҩцəа рҩымҭақəа рыԥхьара бзиа избоит. Уажəы аҭелқəа ркуп зегьы, аҿар бзиа ҳамоуп, срыкəыхшааит. Сҭаацəа шəҟəык аанкыланы аԥхьара саналагалак, "былақəа бнархьуеит" ҳəа сарҳəоит. Сылақəа снархьуазаргьы, сгəы арҭынчуеит", - лҳəеит Зина Ламшьаҵə-иԥҳа, Аԥсны имҩаԥысуа ахҭысқəа акыр дрызҿлымҳаны.
Аԥҳəыс бырг иара убас дхəыҷаахыс бзиа илбо аԥара, ақəҵара даҟəыҵуам. Лмаҭацəа, лҭынхацəа рзы аҳамҭақəа лырхиоит. Снеиуеит ҳəа анлаҳа, сара сызгьы ҳамҭа ԥшӡак лԥеит. "Ари аконфеҭқəа ҭабыԥсалап", - лҳəан, арахəыц шкəакəала иԥаны иҟаз ссирк ааслыркит. Аиаша шəасҳəоит, даараӡа сеигəырҕьеит, акыргьы исгəаԥхеит. Сыҩнаҿы улаԥш ахьақəшəаша аҭыԥгьы азылысхит.
Ҳаиԥырҵымҭазы, аишəа ԥсыуа чысла ирхианы, акыр дныҳəа-ныԥхьаны саулышьҭит.
"Аихаҵгылара, аизыӡырыҩра ыҟазааит. Аԥсуаа ҭаацəала Анцəа еигумыжьын. Ахныҟəгара маншəалахааит, аиҟарамра ҟамлааит. Аԥсуаа рықəранҵыра дуун еснагь, аринахысгьы рыԥсынҵры кьаҿымхааит. Аҿар алахьынҵа бзиа ҳазшаз ишəыҭ, сшəыкəыхшахааит", - абас ҵыхəаҧҵəара амамызт аԥҳəыс бырг лныҳəаԥхьыӡ.
Зина Џьапуа-Ферзба агəабзиара ду лзеиҕьасшьоит. Аԥсуаа ражəа иалоуп "аиҳабы дызмоу Анцəа димоуп" ҳəа. Аԥсҭазаара ԥшӡа ақəра нҵыра ду аманы дахаанхааит Зина Ламшьаҵə-иԥҳа.
Ҭабуп ҳəа расҳəарц сҭахуп аԥҳəыс бырги сареи ҳаиҧылара еиҿызкааз Аԥсны зҽаҧсазтəыз артистцəа Анри Ферзбеи Роза Чамагəуаԥҳаи.