Аџьықәреи Аԥснынӡа иааӡаанӡа амҩа хара ианысит. Американтәи раԥхьа Европа иааит, уаантәи Ҭырқәтәылаҟа, нас Кавказҟа. Абас ала XVIII ашәышықәса анҵәамҭазы аџьықәреи (абжьыуаа рҿы "аԥш" ззырҳәо) ҳтәыланӡа иааӡеит. Уи алагьы уаанӡа аԥыжәара змаз аши ахәыӡи рҭыԥ ааннакылеит.
Ҳаамҭазы аԥсуаа есымшатәи рыфатәқәа реилазаара иагәыхә хадоу – аџьықәреи иалырхуа абысҭоуп.
Ачашыла аныҟамыз
Ԥыхьа, ачашыла аныҟамыз аамҭазы, амгьал ашыла ҩежь иалырхуан. Амгьал азы амажәа хызла иркәаҳауан агьама арбзиоит ҳәа, нас аԥлакь ианҵаны ахәышҭаара иҽҳәаргыланы ирӡуан.
Амгьал ахәышҭаара ианыҽҳәадыргылоз аламҭалаз ашә рҟәыҷны хыхь иақәдырҳәҳәыр алшон. Ус иӡу амгьал "ашәымгьал" ҳәа иашьҭан.
Амгьал рӡырц амажәа аныркәаҳауаз гәырҭәыла ацха аларҵазҭгьы, уи цхамгьалхон.
Аишәа ахь ҩежь
Абысҭа ԥхеиԥхеи ашә налаҵаны, ацыфа надкыланы, ашша злыҵәҵәо ажьҵаа надыргыланы зыхьӡ хара инеиҩхьоу фатәуп, игәырҭәыгоуп. Аџьықәреи иалху ашыла ашьақар, акрахмал, авитамин В1 алоуп. Абысҭа зфо игәабзиара иазеиӷьуп, ирласны ихаҳауеит.
Абысҭа аиҳарак ашыла шкәакәа иалырхуеит, аха имаҷым ашыла ҩежьла ируа абысҭа бзиа избо. Аԥшшәы ҩежьӡа, ихааӡа иахьыҟоу азы "аишәа ахь ҩежь" ҳәа азызҳәо рацәаҩуп. Ашыла ҩежь иалху абысҭа ашьақар чымазара змоу ауаа ирзызҩыдоуп.
Ашылеи алаԥши
Ашыла ауаҩы изы ихәарҭоуп. Алаԥш атәы здыруа аҭәҳәаҟаҵаҩцәа рхы иадырхәоит, амагиатә ҵакы амоуп. Алаԥш иаргәамҵуа аҭәҳәаҩ диҭәҳәаны, ашылеи аџьыкхыши еилаԥсаны, хынтә икәырхшаны амца иақәлыԥсоит, убас ихьыԥшыз ацәгьа-мыцәгьа лбылуеит.
Ашыла аԥхыӡқәа рҿы
Аџьықәреии аӡлагареи еимадоуп. Аӡлагароуп илаганы иузҭо ҩаԥхьа афатә злухуа ашыла. Ажәытәуаа ирҳәалон: "Аӡлагараҿы ашыла анулагалак ашьҭахь маҷк иадамзаргьы ахәы азаанумыжьыр, ачаӷьа уазрыцҳахоит", - ҳәа.
Азгәаҭарақәа реиԥш аԥхыӡқәа рҟынгьы аӡлагара иалаго ашыла иҳанаҳәо маҷым. Иаагозар:
Аӡлагара ашыла алаго ԥхыӡла иубар – аџьынџь аҭбаахара, аҵеицәа рира аанагоит.
Ԥхыӡла аӡлагара иалаго ашыла каԥсауа иубар – аџьынџь иахҟьаны еимакык ҟалоит.
Аӡлагара иахаз аԥш нҵәаны, еибафо ԥхыӡла иубар – аҳәоу еиқәымшәара, агәамҵра иамааноуп.
Аӡлагара ахаҭа аиԥхыӡра – аџьынџь иадҳәалоу зҵаарак алацәажәара иатәуп.