https://sputnik-abkhazia.info/20231210/aisha-akh-ezh-zzyro-ashyla-asuaa-ry-aaki-ui-khyla-abara-iaanagoi-1049385413.html
"Аишәа ахь ҩежь ззырҳәо": ашыла аԥсуаа рҿы аҵаки уи ԥхыӡла абара иаанагои
"Аишәа ахь ҩежь ззырҳәо": ашыла аԥсуаа рҿы аҵаки уи ԥхыӡла абара иаанагои
Sputnik Аҧсны
Ашыла ганрацәала ахархәареи ԥхыӡла абара иаанагои дырзааҭгылоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа. 10.12.2023, Sputnik Аҧсны
2023-12-10T12:30+0300
2023-12-10T12:30+0300
2023-12-10T12:30+0300
аԥсны
жәлар рдоуҳа
аԥсны
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/102147/10/1021471005_0:134:1281:854_1920x0_80_0_0_194780b9995ef97f4f068ecae0344327.jpg
Аџьықәреи Аԥснынӡа иааӡаанӡа амҩа хара ианысит. Американтәи раԥхьа Европа иааит, уаантәи Ҭырқәтәылаҟа, нас Кавказҟа. Абас ала XVIII ашәышықәса анҵәамҭазы аџьықәреи (абжьыуаа рҿы "аԥш" ззырҳәо) ҳтәыланӡа иааӡеит. Уи алагьы уаанӡа аԥыжәара змаз аши ахәыӡи рҭыԥ ааннакылеит. Ҳаамҭазы аԥсуаа есымшатәи рыфатәқәа реилазаара иагәыхә хадоу – аџьықәреи иалырхуа абысҭоуп.Ачашыла аныҟамызԤыхьа, ачашыла аныҟамыз аамҭазы, амгьал ашыла ҩежь иалырхуан. Амгьал азы амажәа хызла иркәаҳауан агьама арбзиоит ҳәа, нас аԥлакь ианҵаны ахәышҭаара иҽҳәаргыланы ирӡуан. Амгьал ахәышҭаара ианыҽҳәадыргылоз аламҭалаз ашә рҟәыҷны хыхь иақәдырҳәҳәыр алшон. Ус иӡу амгьал "ашәымгьал" ҳәа иашьҭан. Амгьал рӡырц амажәа аныркәаҳауаз гәырҭәыла ацха аларҵазҭгьы, уи цхамгьалхон.Аишәа ахь ҩежьАбысҭа ԥхеиԥхеи ашә налаҵаны, ацыфа надкыланы, ашша злыҵәҵәо ажьҵаа надыргыланы зыхьӡ хара инеиҩхьоу фатәуп, игәырҭәыгоуп. Аџьықәреи иалху ашыла ашьақар, акрахмал, авитамин В1 алоуп. Абысҭа зфо игәабзиара иазеиӷьуп, ирласны ихаҳауеит. Абысҭа аиҳарак ашыла шкәакәа иалырхуеит, аха имаҷым ашыла ҩежьла ируа абысҭа бзиа избо. Аԥшшәы ҩежьӡа, ихааӡа иахьыҟоу азы "аишәа ахь ҩежь" ҳәа азызҳәо рацәаҩуп. Ашыла ҩежь иалху абысҭа ашьақар чымазара змоу ауаа ирзызҩыдоуп.Ашылеи алаԥшиАшыла ауаҩы изы ихәарҭоуп. Алаԥш атәы здыруа аҭәҳәаҟаҵаҩцәа рхы иадырхәоит, амагиатә ҵакы амоуп. Алаԥш иаргәамҵуа аҭәҳәаҩ диҭәҳәаны, ашылеи аџьыкхыши еилаԥсаны, хынтә икәырхшаны амца иақәлыԥсоит, убас ихьыԥшыз ацәгьа-мыцәгьа лбылуеит.Ашыла аԥхыӡқәа рҿыАџьықәреии аӡлагареи еимадоуп. Аӡлагароуп илаганы иузҭо ҩаԥхьа афатә злухуа ашыла. Ажәытәуаа ирҳәалон: "Аӡлагараҿы ашыла анулагалак ашьҭахь маҷк иадамзаргьы ахәы азаанумыжьыр, ачаӷьа уазрыцҳахоит", - ҳәа. Азгәаҭарақәа реиԥш аԥхыӡқәа рҟынгьы аӡлагара иалаго ашыла иҳанаҳәо маҷым. Иаагозар:
https://sputnik-abkhazia.info/20221112/1042590895.html
https://sputnik-abkhazia.info/20190914/Ashchby-ayma-aratsa-ya-mamzar-asuaa-alash-ryshatsyrykhcho-1028404193.html
https://sputnik-abkhazia.info/20220827/khy-bzia-ubaait-akhya-rzy-zhlar-razgaaraak-1041064666.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2023
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
жәлар рдоуҳа, аԥсны
"Аишәа ахь ҩежь ззырҳәо": ашыла аԥсуаа рҿы аҵаки уи ԥхыӡла абара иаанагои
Сусанна Ҭаниаԥҳа
Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ
Ашыла ганрацәала ахархәареи ԥхыӡла абара иаанагои дырзааҭгылоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа.
Аџьықәреи Аԥснынӡа иааӡаанӡа амҩа хара ианысит. Американтәи раԥхьа Европа иааит, уаантәи Ҭырқәтәылаҟа, нас Кавказҟа. Абас ала XVIII ашәышықәса анҵәамҭазы аџьықәреи (абжьыуаа рҿы "аԥш" ззырҳәо) ҳтәыланӡа иааӡеит. Уи алагьы уаанӡа аԥыжәара змаз аши ахәыӡи рҭыԥ ааннакылеит.
Ҳаамҭазы аԥсуаа есымшатәи рыфатәқәа реилазаара иагәыхә хадоу – аџьықәреи иалырхуа абысҭоуп.
Ԥыхьа, ачашыла аныҟамыз аамҭазы, амгьал ашыла ҩежь иалырхуан. Амгьал азы амажәа хызла иркәаҳауан агьама арбзиоит ҳәа, нас аԥлакь ианҵаны ахәышҭаара иҽҳәаргыланы ирӡуан.
Амгьал ахәышҭаара ианыҽҳәадыргылоз аламҭалаз ашә рҟәыҷны хыхь иақәдырҳәҳәыр алшон. Ус иӡу амгьал "ашәымгьал" ҳәа иашьҭан.
Амгьал рӡырц амажәа аныркәаҳауаз гәырҭәыла ацха аларҵазҭгьы, уи цхамгьалхон.
Абысҭа ԥхеиԥхеи ашә налаҵаны, ацыфа надкыланы, ашша злыҵәҵәо ажьҵаа надыргыланы зыхьӡ хара инеиҩхьоу фатәуп, игәырҭәыгоуп. Аџьықәреи иалху ашыла ашьақар, акрахмал, авитамин В1 алоуп. Абысҭа зфо игәабзиара иазеиӷьуп, ирласны ихаҳауеит.
Абысҭа аиҳарак ашыла шкәакәа иалырхуеит, аха имаҷым ашыла ҩежьла ируа абысҭа бзиа избо. Аԥшшәы ҩежьӡа, ихааӡа иахьыҟоу азы "аишәа ахь ҩежь" ҳәа азызҳәо рацәаҩуп. Ашыла ҩежь иалху абысҭа ашьақар чымазара змоу ауаа ирзызҩыдоуп.
Ашыла ауаҩы изы ихәарҭоуп. Алаԥш атәы здыруа аҭәҳәаҟаҵаҩцәа рхы иадырхәоит, амагиатә ҵакы амоуп. Алаԥш иаргәамҵуа аҭәҳәаҩ диҭәҳәаны, ашылеи аџьыкхыши еилаԥсаны, хынтә икәырхшаны амца иақәлыԥсоит, убас ихьыԥшыз ацәгьа-мыцәгьа лбылуеит.
Аџьықәреии аӡлагареи еимадоуп. Аӡлагароуп илаганы иузҭо ҩаԥхьа афатә злухуа ашыла. Ажәытәуаа ирҳәалон: "Аӡлагараҿы ашыла анулагалак ашьҭахь маҷк иадамзаргьы ахәы азаанумыжьыр, ачаӷьа уазрыцҳахоит", - ҳәа.
Азгәаҭарақәа реиԥш аԥхыӡқәа рҟынгьы аӡлагара иалаго ашыла иҳанаҳәо маҷым. Иаагозар:
Аӡлагара ашыла алаго ԥхыӡла иубар – аџьынџь аҭбаахара, аҵеицәа рира аанагоит.
Ԥхыӡла аӡлагара иалаго ашыла каԥсауа иубар – аџьынџь иахҟьаны еимакык ҟалоит.
Аӡлагара иахаз аԥш нҵәаны, еибафо ԥхыӡла иубар – аҳәоу еиқәымшәара, агәамҵра иамааноуп.
Аӡлагара ахаҭа аиԥхыӡра – аџьынџь иадҳәалоу зҵаарак алацәажәара иатәуп.
