Жәлар рдоуҳа

Иахьа уажәраанӡа ҳасасдкылара атрадициақәа еиԥмырҟьаӡакәа иаазго, аҭаацәара еидкыланы изку, аҩны зхагылоу аԥсуа ԥҳәыс лоуп, иахьа лусқәа акырӡа еиқәылазаргьы, абас лыҩуеит аетнолог Марина Барцыцԥҳа.

Адунеи зегьы иалаҵәахьоу аԥсуа шьхыцқәа ауаҩы иԥсҭазаараҿы ҭыԥс иааныркылои урҭ рынцәахәы Анана-Гәында лыхьӡала аныҳәареи ртәы дырзааҭгылоит Есма Ҭодуаԥҳа.

Аԥсра зчычаз аҭаацәара ргәаҟрақәа раԥхьырҟәҟәааразы имҩаԥыргоз ажәытә қьабзқәа дырзааҭгылоит Sputnik аколумнист Сусанна Ҭаниаԥҳа.

Аԥсуа чара традициала амҩаԥгашьа зеиԥшразеи? Иахьатәи аамҭа уахәаԥшуазар, зҽеиҭазкыз арбану? Абарҭ азҵаарақәеи егьырҭ аԥсуа чара аҷыдарақәаки дрыхцәажәоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.

Аԥсуаа жәытә аахыс ирылан аҩнра ицаз аҭыԥҳа аӡатә лзынашьҭра атрадициа. Уи амҩаԥгашьа уаанӡатәи аформеи иахьатәи аҭагылазаашьеи ртәы дазааҭгылоит Sputnik аколумнист, Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.

Ҳара ҳазнысхьоу ҳҭоурых мҩаду, ҳԥышәа иаҳнарҵахьеит - аԥсуа ҳәынҭқарра баагәарас иамоу – иара зыхьчо бџьарла еиқәныху ажәлар роуп. Аха уи абџьар аныҟәгашьеи ахархәашьеи ахатә ԥҟарақәа ирықәныҟәатәуп. Абри иазкуп Аԥсуаҭҵааратә институт аетнологиеи антропологиеи рыҟәша аҭҵаарадырратә усзуҩ, ААУ адоцент Марина Барцыцԥҳа иахьатәи лматериал.

Зда ԥсҭазаара ыҟам, иԥсҭаҵагоу аӡы аԥсуаа шазыҟоу атәы лматериал аҿы дазааҭгылоит Sputnik аколумнист Сусанна Ҭаниаԥҳа.

Аԥсуаа егьырҭ ҳрылазмырҩашьо цәаҩа ҷыдас иҳамоуп ҳасасдкылара. Асасдкылара иузаҟәымҭхо иацуп ибарақьаҭу анхара-анҵыра, иара убас, еиҳагьы ихымԥадатәиу, ауаҩы игәаартра иалҵшәоу ачеиџьыка. Sputnik аколумнист Елеонора Коӷониаԥҳа лматериал аҟны дазааҭгылоит аԥсуа барақьаҭра уаанӡатәи ахаҿсахьеи иахьатәи аҭагылазаашьеи ртәы.

Аҳәса рымшаԥ аԥсуаа ишымҩаԥырго атәы дазааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩы Есма Ҭодуаԥҳа.

Аԥсуаа жәытәнатә аахыс имҩаԥыргон еиуеиԥшым аныҳәарақәа, иныҟәыргон ақьабз бзиақәа. Иарбан ҵасқәоу иахьатәи аамҭаҟынӡа еиқәырханы иааҳгаз, зхашҭра ҳаҿу ыҟоума - абарҭ азҵаарақәа ирыдҳәалоу лгәалашәарақәа ртәы шәаԥхьар шәылшоит Sputnik аколумнист Елеонора Коӷониаԥҳа лматериал аҟны.

Ҽыла сасра иааиз иахь аԥсуаа иаадырԥшуаз аҳаҭырқәҵара атәы лматериал аҿы дазааҭгылоит Sputnik аколумнист Сусанна Ҭаниаԥҳа.

Џьапуаа рыжәла аҭоурыхи, урҭ Амшаԥаҽны иазгәарҭо аижәлантәқәа рныҳәара Џьаҳашьқьар амҩаԥгашьеи инарҵауланы реилкааразы Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ, Sputnik аколумнист Есма Ҭодуаԥҳа диҿцәажәеит Џьапуа Иура.

Иарбану аԥсуа идин ҳәа ҳзышьҭоу, ԥсыуаҵасла Амшаԥныҳәа ишԥаԥыло, ныҳәагатәқәас иадыргалои? Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ, Sputnik аколумнист Есма Ҭодуаԥҳа иҳадылгалоит Аираа рҭаацәарак Амшаԥы ишаԥыло ҳазҳәо анҵамҭа.

Асовет аамҭазы, ҷыдала иааугозар, Сталин ианихааныз, ақьырсиантә динхаҵара аҿагылара аман, ажәлар рҿы иазгәарҭоз аныҳәақәа рыбжеиҳаракгьы аԥыхын, Амшаԥы убрахь иналаҵаны. Уадаҩрақәас ирԥылози аԥсуаа ҭаацәарақәа усҟан? Ирылшама "акылԥшыҩцәа", адин аҿагылаҩцәа аԥсуаа рҟны ари аныҳәамш амҩаԥгара аанкылара? Абарҭқәа ирыдҳәалоу игәалашәарақәа ҳацеиҩишоит урҭ ашықәс хьанҭақәа ирхаану Владимир Жьиба.

Ишԥаԥылоз ақыҭауаа Амшаԥы асовет аамҭазы? Уадаҩрақәас ирымази уи амҩаԥгаразы? Иарбан идеологиоу усҟан ирыладырҵәоз? Абарҭқәа, иара убас Амшаԥныҳәа иадҳәалоу егьырҭ лхәыҷратә гәалашәарақәа ҳацеиҩылшоит Sputnik аколумнист Елеонора Коӷониаԥҳа.

Амшаԥныҳәа аиаанӡа аԥсуа лымкаала иацклаԥшны иҟарҵоит Чачхадыл (Чхадыл). Чачхадылеишәа аргылараан ихадароу атәы Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩы Есма Ҭодуаԥҳа лматериал аҟны.

Адунеи аиашахаҵаҩцәа зегьы Амшаԥныҳәа иаԥылоит мшаԥымза 28 рзы.

Аԥсуаҭҵааратә институт аиҳабы, аетнолог, афольклорист Арда Ашәба арадио Sputnik аҟны еиҭеиҳәеит Мшаԥныҳәа мчыбжьык шагу аԥсуаа жәытә аахыс иазгәарҭо аныҳәа атәы. Ақьырсиан иашахаҵараҟны ари амш Иаса Қьырса Иерусалим иалалара ҳәа иазгәарҭоит.

"Аӡырга-хәаша", "Қәаб-ӷьарӷьар", "Баииа", "Чхадыл" - абас еиҧш иҟоу ақьабзқәа рыла ибеиоуп Амшаҧы ааира аҽазыҟаҵара иазку аҵыхәтәантәи амчыбжь. "Шәышықәса рышьҭахьгьы абри еицазгәаҳҭо Анцәа ҳнаишьҭааит!" ҳәа ирныҳәон рхы-рҭаацәа. Аира иасимволу акәтаӷьи амшаҧышәҭи рыла Аҩеиӡтә мҽышазы аҧсуаа имҩаҧырго Амшаҧныҳәа аламҭалазтәи аҵыхәтәантәи ақьабзқәа дырзааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩы Есма Ҭодуаԥҳа лматериал аҟны.

Адунеи иқәу ажәларқәа рҭоурых аибашьра аҭоурых акәгәышьоуп. Ирԥхьаӡахьеит - ауаатәыҩса 5500 шықәса рыла еибашьрада ирхыргаз 295 шықәса роуп ҳәа. Ишԥазыҟаз аԥсуа жәлар, иааидкыланы Кавказ ажәларқәа реиԥш, аибашьреи ахаҵареи, ишԥарааӡоз рҵеицәа, иара убас иахьатәи тенденциақәаки ртәы далацәажәоит Sputnik аколумнист Аԥсуаҭҵааратә институт аетнологиеи антропологиеи рыҟәша аҭҵаарадырратә усзуҩ, ААУ адоцент Марина Барцыцԥҳа.