Жәлар рдоуҳа

Ацәажәаҩ ииҳәо аҵакы агәылырҭәааразы ажәаԥҟақәа ихы ианаирхәо, хымԥада, иажәаҳәа арԥшӡоит. Урҭ аԥызҵаз ажәлар рҷыдара, рдунеихәаԥшра, рҵас, рқьабз рныԥшуеит. Аха иабанӡаҳдыруеи ажәаԥҟақәа зхылҿиааз аҵакы? Урҭ рахьтә акык-ҩбак ҳаиллыркаауеит Сусанна Ҭаниаԥҳа.

Иахьеи-уахеитәи ахымҩаԥгашьа, атәашьа-агылашьа, аиҳабы-аиҵбы реизыҟазаашьа, реихаҵгылашьа, сасра ацара, асасдкылара уҳәа аетикет иаҵанакуа зегьы аԥсуаа "алеишәа" ҳәа иашьҭан.

Аԥсуаа анхарҭа ҭыԥ анылырхуаз, ма адгьыл ҿыц ахь ианиасуаз адгьыл аныҳәара шымҩаԥыргоз атәы дазааҭгылоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа.

Аԥсуа ҭацацәа рыԥхашьаԥхаҵара, рхымҩаԥгашьа иазкны ирацәоуп иҳәоу, иҩу. Иахьатәи анҵамҭа аззырхиаз Аинар Ҷыҭанаа длыҿцәажәеит Аԥсуаҭҵааратә институт аетнологиа аҟәша аусзуҩ, аԥсуа чара ажәытәи аҿатәи ҭызҵаауа Елисо Сангәлиаԥҳа. Лара дазааҭгылеит ачанах аԥҽра ақьабз.

Ҽаҩраҭагалара аныҳәа азгәаҭо аӡбахә умҳәар ауам аԥсуаа рҟны ихадароу ачыс-хкы – абысҭа злырхуа аџьықәреи аҽаҩраныҳәаҟны раԥхьа игылоу ауҭраҭыхқәа ишреиуоу. Аџьықәреи аԥсуа ибзазараҿы иааннакыло аҭыԥи уи аныҳәарақәа рҟны рхы ишадырхәои атәы Есма Ҭодуа лматериал аҟны.

Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьра иарҿиеит имаҷымкәа аҿаԥыцтә жәабжьқәа, ашәақәа, ажәеинраалақәа, алафқәа. Урҭ зегьы аԥсуаа знысыз ари аҭоурых мҩа аадырԥшуеит. Уи аамҭазы иит аӷа изеилымкаарц иаԥҵаз амаӡа бызшәагьы. Уи дазааҭгылоит НААР аҭҵаарадырратә усзуҩы Есма Ҭодуа.

Аӡы иадҳәаланы аԥсуаа ҳҿы имҩаԥыргон еиуеиԥшым ақьабзқәа. Урҭ рахьтә руак иазкны аматериал еиқәлыршәеит Сусанна Ҭаниаԥҳа.

Аԥсуаа агәра ргоит зымшьҭа бзиоу, зшьапы мшу ауаҩы дшыҟоу, уимоу, амшра зцу иныҳәарагьы мҩаԥыргалоит. Есма Ҭодуаԥҳа иҳадылгалоит уи ауаҩы дарбан шеилыркаауеи, ишизныҟәои, насгьы иара дшырныҳәои атәы.

Аԥсуа бызшәа аҿиараҿы иахьа ицәырҵуа ауадаҩрақәеи, иара убас амилаҭ рыхдырреи рхатәы бызшәеи ҩныҵҟала ишеидҳәалоу атәы Sputnik аматериал аҟны.

Зыҷкәынцәа аибашьрахь ицоз анацәа рықәра еиҳаз қәра ыҟамзар ҟалап. Аԥсуа анацәа шықәуази аибашьра аламҭалаз еиуеиԥшым ацәырҵрақәеи адыргақәеи ртәы шәыдылгалоит Есма Ҭодуаԥҳа.

Аԥсуаа рмырҭаҭратә пантеон анцәахәқәа рыла ибеиоуп, иҟоуп урҭ рахьтә ажәытәра иагақәазгьы. Иахьазы ажәлар ирхашҭуа иалагахьаз нцәахәқәак рыхҳәаа шәыдылгалоит Sputnik аколумнист Сусанна Ҭаниаԥҳа.

Ахахара, аҳара, асра, ақәҵара – абарҭ анапҟазарақәеи урҭ рынцәахәқәеи, ҳаамҭазы ирхашҭхьо дара рыхьӡала имҩаԥыргоз аныҳәареи ртәы НААР аҭҵаарадырратә усзуҩы Есма Ҭодуа лматериал аҟны.

Иацаҳҵоит аҿаҭахьа (акәырбан) иазку азҵаарақәа рылацәажәара. Иахьатәи ҳанҵамҭаҿы ахәыҷы изы аҿаҭахьа ақәҵара шымҩаԥырго атәы, иара убас ҳаамҭазы аҿаҭахьа иамоу азеиԥш хархәара атәы.

Алаԥш аҽацәыхьчаразы аԥсуаа иҟарҵо аҭәҳәақәеи, аныҳәарақәеи ртәы шәаԥхьарц шәылшоит Sputnik акорреспондент Сусанна Ҭаниаԥҳа лматериал аҟны.

Аԥсуа жәлар ирымоуп хыԥхьаӡара рацәала аҭаацәара-қьабзтә ныҳәарақәа: ахацәа рныҳәара, хаҵа имцац аԥҳәызбацәа рныҳәара, ахәыҷқәа рныҳәара, аҭаца лныҳәара уҳәа егьырҭгьы. Урҭ аныҳәарақәа рҟынтәи иахьанӡа иааӡаз, еиқәхаз маҷым. Убас, Аҷандара ақыҭан уажәааигәа аҩнаҭа арԥарцәа анырныҳәоз иазку аматериал шәыдылгалоит Есма Ҭодуа.

Аԥсуаҭҵааратә институт аетнологиа аҟәша аҭҵаарадырратә усзуҩ Марина Барцыцԥҳа иацылҵоит аԥсуаа наџьнатә аахыс ирымаз ажәаҳәара атрадициа дуқәа ирызку ланҵамҭа.

Ажәытә аԥсуа занааҭқәа ирхыԥхьаӡалоу ашьхааӡара иахьагьы хшыҩзышьҭра азҭо аҿар ҳамоуп. Урҭ рхыԥхьӡараҿы дыҟоуп Бзыԥҭатәи аҩхааҟны 15 шықәса раахыс ари анаплакы зырҿио, заалыҵ уажәшьҭа аӡыргара иазхьаам, аха зҭоурых шәзеиҭаҳҳәо Дмитри Кокосқьериа.

Аҭаацәара иаламлац аҭыԥҳацәа Нанҳәа ауха иҟарҵоз "анасыԥ азы аԥшра" атәы шәаԥхьарц шәылшоит Sputnik акорреспондент Сусанна Ҭаниаԥҳа лматериал аҟны.

Аԥсуа баҳча иахәҭаку, акырӡа ихәарҭоу араҵла аҭоурых дазааҭгылоит Sputnik акорреспондент Сусанна Ҭаниаԥҳа.

Нанҳәа ауха аԥсуаа имҩаԥырго ақьабзқәеи, насгьы абжьыуааи бзыԥааи уи аҿы излеиԥшым ртәы далацәажәоит Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩы Есма Ҭодуаԥҳа.