https://sputnik-abkhazia.info/20241103/aap-abat-aysh-eiueishym-ailkaaraa-azyrbo-azhaak-1052681149.html
"Аҷап, абҷат, ақьыԥш": еиуеиԥшым аилкаарақәа азырбо ажәақәак
"Аҷап, абҷат, ақьыԥш": еиуеиԥшым аилкаарақәа азырбо ажәақәак
Sputnik Аҧсны
Еиуеиԥшым аилкаарақәа азырбо аԥсуа жәақәак ҳзеидылкылеит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа. 03.11.2024, Sputnik Аҧсны
2024-11-03T17:00+0300
2024-11-03T17:00+0300
2024-11-03T17:00+0300
аԥсны
аԥсны
ажәабжьқәа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/101958/31/1019583160_0:0:5289:2976_1920x0_80_0_0_98df058a9f8e424deeedb1da1f9fa9ec.jpg
Абызшәа ссирқәа ирнаалан, Сгәы иҭаскуа сбызшәала изыҩуеит, Са сашәагь ажәҩан ианхало – Ажәларқәа аанҿасны иӡырҩуеит. Иван Ҭарба Абызшәақәа шаҟа удыруа аҟара убри аҟара улаԥшҳәаа, ухәыцра ҭбаахоит. Амала, атәым бызшәақәа ираԥхьагылазар ахәҭоуп умилаҭ рбызшәа, ухатәы бызшәа. Аԥсуа литература ашьаҭаркҩы Дырмит Гәлиа иҩуан: "Абызшәа зегьы ирыцкуп, уи зегь аҵанакуеит". Аиашазы, абызшәа изырҿиаз амилаҭ ирсаркьоуп, рҟәыӷара, рдунеихәаԥшра ирылҵшәоуп. Ҳбызшәа еиднакылоит ацәажәараан ҳхы иаҳархәаша еиуеиԥшым аилкаарақәа азырбо ажәақәа. Маҷк иадамзаргьы аԥсуаа ражәаҳәа иагәылоу ажәақәак рыхҳәаа аҟаҵара сҽазысшәоит, урҭ харҭәаахоит алитературахьтә иаагоу аҿырԥштәқәа рыла: Ашәаҟьара – "Дшәаҟьеит" акы даршәеит, ашәара далагеит аанагоит. Хәыҷҵас дшәаҟьеит, иԥсыԥ алагаҩагара ашьҭыбжьҵәҟьа гар ҳәа дшәан аҩ дыҵалт. (Борис Ҭыжәба) Азгәаҭа: "Аҩ дыҵалт" ҳәа изырҳәоит ианыцәгьарахалак, зегь раԥхьа ишәаны зҽызҵәахуа. Ахаҭа ажәа "аҩ" (урысшәала "моль" ахьӡуп). Акьыԥш – Џьума Ирод-иԥа Миқаиа ишәҟәы "Аԥсуа бызшәа арҵагатә жәар" ишарбо ала "акьыԥш" аҳалалра аанагоит, иразу, ҩысҭаарак злам ауаҩы даазырԥшуа ажәоуп. Рылахь ҭаҽылақәа рыла ауаа қьыԥшқәа рыгәқәа аӡыӡара рзынрыжьуеит. (Алықьса Гогәуа) Амашьцахара – "Имашьцахо иалагеит", анапахы иааиуа, анапы иашьцылеит аанагоит. Ԥрыцәеиқәа (аҽы ахьӡ ауп) лассы имашьцахо иалагеит, иагьеилнакааит уи аҟнытә ирҭахыз аныҟәашәа бзиеи, акәарреи, аҩреи шракәыз. (Платон Бебиа) Аҷлап – "Аҷлап еиԥш еибыҭаз", акгьы згымыз, зегь рыла еиқәышәшәа иҟаз, еиқәшәаз ирзынархоу ажәоуп. Илшәыз аҵкы аҷлап еиԥш лӡара иҭашәон. (Шьалуа Ҵәыџьба) Ашәиҭышәи – "Ашәиҭышәи унасышьҭуам", шьаҿак усырҟаҵом, џьара уцар зуам аанагоит. Ашьацҳәа наган ишьарҵазшәа, рылаԥш дыҵыжьны уи ашәиҭышәи днарышьҭуамызт. (Анатоли Аџьынџьал) Агачамкра – "Дгачамкит", ауаҩы иҟалаз џьашьаны ииуа-ииҳәо дақәымшәо дгылазар абас рҳәоит. Исҳәара сҿамшәо, сгачамкны слыхәаԥшуан. (Џьума Аҳәба) Амаџьанара – "Ҳмаџьаноуп", уаала ҳмаҷуп, ҳхыԥхьаӡара рацәам, ма аказы ҳаиԥҟьаны ҳаҟоуп аанагоит. Алеишәа азын, аҵыхәтәантәи аамҭақәа рзы даараӡа ҳмаџьанахеит, ҳаилзыргогьы дсыздыруам. (Гьаргь Гәыблиа) Алыбзҩыбзра – анахьгьы акы аҳәара, арахьгьы акы аҳәара, аҟазшьа анарҳә-ааҳәра иазҳәоуп. Алыбзҩыбзра бзиа ишызымбо уеизгьы иудыруеит. (Дырмит Быҭәба) Амеида – "Имеида сымамкәа", дақәшаҳаҭымкәа, изин сымамкәа, игәамԥхакәа аанагоит. Сышәҭ ҟаԥшьы ӡамҩа ҭҵәраа амеида сымоуп. (Виачеслав Ҷыҭанаа) Цәымӷцәыбза – иуҭахымкәа, угәы иаҭахӡамкәа ак аҟаҵара иазҳәоуп. Манча цәымӷцәыбза днеизыԥшит, уажәы аригь ихахә ылихуеит. (Алықьса Гогәуа) Абҷат – "Абҷат даҩызоуп", аиҿкаа змоу, зегь рыла иеиқәҷабу ауаҩы изы ирҳәоит. Ари ажәа Очамчыра араион Ԥақәашь ақыҭа, Урҭа аҳаблан инхоз аиҳабыратә абиԥара ражәаҳәаҟны ахархәара ҭбаа аман. Ииҳәаз ҳәан, ииуз ун - зегь рыла дабҷатын. (Ахатәы нҵамҭақәа рахьтә) Астатиаҿы хархәара аҭоуп Џьума Миқаиа ишәҟәы "Аԥсуа бызшәа арҵагатә жәар".
https://sputnik-abkhazia.info/20240511/raky-aky-maak-syak-ashara-zara-azyrbo-zhaak-1051044727.html
https://sputnik-abkhazia.info/20210320/Akhysganatsa-agybzhynatsa-aygnatsa-syshala-anatskaraa-rykha-1032028525.html
https://sputnik-abkhazia.info/20200705/Agy-zyda--khaychcha-atseizhkhaa-irykhaau-azhaaei-ur-rakei-1030474683.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
аԥсны, ажәабжьқәа
"Аҷап, абҷат, ақьыԥш": еиуеиԥшым аилкаарақәа азырбо ажәақәак
Сусанна Ҭаниаԥҳа
Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ
Еиуеиԥшым аилкаарақәа азырбо аԥсуа жәақәак ҳзеидылкылеит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа.
Абызшәа ссирқәа ирнаалан,
Сгәы иҭаскуа сбызшәала изыҩуеит,
Са сашәагь ажәҩан ианхало –
Ажәларқәа аанҿасны иӡырҩуеит.
Абызшәақәа шаҟа удыруа аҟара убри аҟара улаԥшҳәаа, ухәыцра ҭбаахоит. Амала, атәым бызшәақәа ираԥхьагылазар ахәҭоуп умилаҭ рбызшәа, ухатәы бызшәа. Аԥсуа литература ашьаҭаркҩы Дырмит Гәлиа иҩуан: "Абызшәа зегьы ирыцкуп, уи зегь аҵанакуеит".
Аиашазы, абызшәа изырҿиаз амилаҭ ирсаркьоуп, рҟәыӷара, рдунеихәаԥшра ирылҵшәоуп. Ҳбызшәа еиднакылоит ацәажәараан ҳхы иаҳархәаша еиуеиԥшым аилкаарақәа азырбо ажәақәа.
Маҷк иадамзаргьы аԥсуаа ражәаҳәа иагәылоу ажәақәак рыхҳәаа аҟаҵара сҽазысшәоит, урҭ харҭәаахоит алитературахьтә иаагоу аҿырԥштәқәа рыла:
Ашәаҟьара – "Дшәаҟьеит" акы даршәеит, ашәара далагеит аанагоит.
Хәыҷҵас дшәаҟьеит, иԥсыԥ алагаҩагара ашьҭыбжьҵәҟьа гар ҳәа дшәан аҩ дыҵалт. (Борис Ҭыжәба) Азгәаҭа: "Аҩ дыҵалт" ҳәа изырҳәоит ианыцәгьарахалак, зегь раԥхьа ишәаны зҽызҵәахуа. Ахаҭа ажәа "аҩ" (урысшәала "моль" ахьӡуп).
Акьыԥш – Џьума Ирод-иԥа Миқаиа ишәҟәы "Аԥсуа бызшәа арҵагатә жәар" ишарбо ала "акьыԥш" аҳалалра аанагоит, иразу, ҩысҭаарак злам ауаҩы даазырԥшуа ажәоуп.
Рылахь ҭаҽылақәа рыла ауаа қьыԥшқәа рыгәқәа аӡыӡара рзынрыжьуеит. (Алықьса Гогәуа)
Амашьцахара – "Имашьцахо иалагеит", анапахы иааиуа, анапы иашьцылеит аанагоит.
Ԥрыцәеиқәа (аҽы ахьӡ ауп) лассы имашьцахо иалагеит, иагьеилнакааит уи аҟнытә ирҭахыз аныҟәашәа бзиеи, акәарреи, аҩреи шракәыз. (Платон Бебиа)
Аҷлап – "Аҷлап еиԥш еибыҭаз", акгьы згымыз, зегь рыла еиқәышәшәа иҟаз, еиқәшәаз ирзынархоу ажәоуп.
Илшәыз аҵкы аҷлап еиԥш лӡара иҭашәон. (Шьалуа Ҵәыџьба)
Ашәиҭышәи – "Ашәиҭышәи унасышьҭуам", шьаҿак усырҟаҵом, џьара уцар зуам аанагоит.
Ашьацҳәа наган ишьарҵазшәа, рылаԥш дыҵыжьны уи ашәиҭышәи днарышьҭуамызт. (Анатоли Аџьынџьал)
Агачамкра – "Дгачамкит", ауаҩы иҟалаз џьашьаны ииуа-ииҳәо дақәымшәо дгылазар абас рҳәоит.
Исҳәара сҿамшәо, сгачамкны слыхәаԥшуан. (Џьума Аҳәба)
Амаџьанара – "Ҳмаџьаноуп", уаала ҳмаҷуп, ҳхыԥхьаӡара рацәам, ма аказы ҳаиԥҟьаны ҳаҟоуп аанагоит.
Алеишәа азын, аҵыхәтәантәи аамҭақәа рзы даараӡа ҳмаџьанахеит, ҳаилзыргогьы дсыздыруам. (Гьаргь Гәыблиа)
Алыбзҩыбзра – анахьгьы акы аҳәара, арахьгьы акы аҳәара, аҟазшьа анарҳә-ааҳәра иазҳәоуп.
Алыбзҩыбзра бзиа ишызымбо уеизгьы иудыруеит. (Дырмит Быҭәба)
Амеида – "Имеида сымамкәа", дақәшаҳаҭымкәа, изин сымамкәа, игәамԥхакәа аанагоит.
Сышәҭ ҟаԥшьы ӡамҩа ҭҵәраа амеида сымоуп. (Виачеслав Ҷыҭанаа)
Цәымӷцәыбза – иуҭахымкәа, угәы иаҭахӡамкәа ак аҟаҵара иазҳәоуп.
Манча цәымӷцәыбза днеизыԥшит, уажәы аригь ихахә ылихуеит. (Алықьса Гогәуа)
Абҷат – "Абҷат даҩызоуп", аиҿкаа змоу, зегь рыла иеиқәҷабу ауаҩы изы ирҳәоит. Ари ажәа Очамчыра араион Ԥақәашь ақыҭа, Урҭа аҳаблан инхоз аиҳабыратә абиԥара ражәаҳәаҟны ахархәара ҭбаа аман.
Ииҳәаз ҳәан, ииуз ун - зегь рыла дабҷатын. (Ахатәы нҵамҭақәа рахьтә)
Астатиаҿы хархәара аҭоуп Џьума Миқаиа ишәҟәы "Аԥсуа бызшәа арҵагатә жәар".
