https://sputnik-abkhazia.info/20250402/gykala-aazaarazy-aaakha-asny-akhada-ioubashaara-shymaysuaz--1054310524.html
Гәыкала аҟазааразы аҿаҭахьа: Аԥсны ахада иҭоубашьҭаҵара шымҩаԥысуаз
Гәыкала аҟазааразы аҿаҭахьа: Аԥсны ахада иҭоубашьҭаҵара шымҩаԥысуаз
Sputnik Аҧсны
Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада иҭоубашьҭаҵара раԥхьаӡа акәны имҩаԥган 1994 шықәсазы, уи аахыс акырынтә аиҭакрақәа ақәшәеит. 02.04.2025, Sputnik Аҧсны
2025-04-02T08:55+0300
2025-04-02T08:55+0300
2025-04-02T08:55+0300
аԥсны
ажәабжьқәа
аԥсны ахада иҭоубашьҭаҵара
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e9/03/02/1053996037_0:0:2000:1125_1920x0_80_0_0_b7d8c7329c23e2e5591521035a9e2939.jpg
Еиуеиԥшым ашықәсқәа рзы уи шымҩаԥысуаз шәаԥхьа Sputnik аматериал аҟны.Sputnik"Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада изку" азакәан инақәыршәаны, ҿыц иалху аҳәынҭқарра ахада имаҵураҭыԥ аанкылара мҩаԥысуеит Алхратә комиссиа хада алхрақәа рылҵшәақәа официалла ианрыланаҳәаз аҽны инаркны ҩажәижәабатәи амш азы. Аҳәынҭқарра Ахада имчра атрибутқәа рахь иаҵанакуеит аштандарт, аҳәынҭқарратә герб асахьеи "Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада" инапынҵамҭеи зну амҳәыр, аҳәынҭқарра ахада Арбџьармчқәа рыдҵаҟаҵаҩ хадас инаигӡо ароль аазырԥшуа аҳәеи, аҳәынҭқарратә ҟәыӷара иасимвалу аԥсуа лабашьеи.Аԥсны ахьыԥшымра анрылаҳәаха аахыс, хәҩык аҳәынҭқарра анапхгаҩцәа рҽеиҭаркхьеит, урҭ досу ари аусмҩаԥгатә дара ртәала иазнеиуан. Жәытә-натә аахыс Аԥсны аҳцәа ҭоуба руан. Аха урҭ аҭоубашьҭаҵарақәа шыҟарҵоз узырбо ҳәа аҩыратә шәҟәқәа ҳара ҳҟынӡа имааиӡеит. "1864 шықәсазы Аԥсуа аҳра анаԥырх ашьҭахь урҭ аҩырақәа зегьы ыӡит. Иҟалап урҭ Урыстәылатәи аимпериахь иргазар. Иахьа Аԥсны ахадацәа аҭоубашьҭаҵараан рхы иадырхәо алабашьеи аҳәеи ажәлар рҭоурых иалыргазар ҟалап, избанзар аԥсуаа аханатә алабашьа ажәлар рҟәыӷара иасимволны иахәаԥшуан, аҳәа – аибашьратә фырхаҵара. Аха аҭоубашьҭаҵараан арҭ амаҭәарқәа ахархәара рырҭон ҳәа дыррак ҳамаӡам", - ҳәа иҩуеит аҭоурыхдырыҩ Валикәа Ԥачлиа. Раԥхьатәи аҭоубашьҭаҵара 1994 шықәса абҵара 26 рзы Аԥсны Апарламент аҿы ирыдыркылеит Аконституциа ҿыц. Уаҟа иҳәан уажәшьҭарнахыс Иреиҳаӡоу Ахеилак ахантәаҩы иакәымкәа атәыла ахада иоуп аҳәынҭқарра иахагыло ҳәа. Иара убасҟан адепутатцәа рыӡбамҭала ари амаҵурахьы далырхит Владислав Арӡынба. "Апарламент аҿы аҭоубашьҭаҵара аусмҩаԥгатә иалацәажәеит, уи азы аусутә гәыԥ аԥҵан. Сара аҭоуба атекст аҩра напасыркит. Атекст зҩаанӡа еиуеиԥшым атәылақәа рхадацәа рҭоубақәа акыр ҭысҵааит. Ганкахьала иара урҭ ирышьашәалазар сҭахын, аха аҽаганкахьала аԥсуа ҭоубашьҭаҵара астиль еиқәсырхарц сҭахын", - ҳәа Sputnik иазеиҭеиҳәеит ашәҟәыҩҩы Геннади Аламиа.Аҵыхәтәаны иалыршахеит аҭоуба аоригиналтә текст аԥҵара, аԥсуа ҭоубақәа релементқәа алаӡҩаны. Ԥхынҷкәын 6 рзы Аԥсны Иреиҳаӡоу Ахеилак Апрезидиум ахыбраҿы Жәлар Реизара-Апарламент адепутатцәеи, Иреиҳаӡоу Аӡбарҭеи, адинхаҵаратә конфессиақәа рхаҭарнакцәеи рҿаԥхьа Владислав Арӡынба Аконституциа инапы нақәҵаны ҭоуба иуит. Аҳәынҭқарра ахада имчра атрибутқәа – агербтә мҳәыр, аштандарт, алабашьа, аҳәа – усҟан иҟамызт, урҭ аамҭақәак рышьҭахь, 1999 шықәсазы ицәырҵит.Алабашьеи аҳәеи1999 шықәсазы ареспубликаҿы раԥхьаӡа акәны жәлары зегьы алахәны Аԥсны ахада иалхрақәа мҩаԥысит. Раԥхьаӡа акәны атәыла ауааԥсыра ргәаҳәара аарԥшра азин роуит.Аконституциа инақәыршәаны, аҭоубашьҭаҵара мҩаԥысыр акәын аҳәынҭқарра ахада даналырх ашьҭахь мызкы ааҵуаны. Аԥсны аиҳабыра ирҭахын ари аусмҩаԥгатә иҷыдоу аныҳәатә ҟазшьа амазарц.Ауаажәларра-политикатә усзуҩ Виачеслав Цыгәба иажәақәа рыла, уи аамҭазы аҭоубашьҭаҵара амҩаԥгаразы иарбанзаалак ԥышәак рымамызт."Иахьазы аинтернет ахархәарала егьырҭ атәылақәа рҿы ахада иҭоубашьҭаҵара шымҩаԥысуа аилкаара улшоит, аха усҟан агәылара атәылақәа рԥышәаҵәҟьагьы адырра аиура уадаҩын. Анаҩс аусмҩаԥгатә амҩаԥысшьа зегьы иҩны иазырхиатәын. Уи адагьы, усҟан аҭагылазаашьақәеи алшарақәеи даҽакын. Аусмҩаԥгатә мҩаԥысраны иахьыҟаз азал еилҳаргеит. Арлашареи аԥхарреи рганахьалагьы ауадаҩрақәа ыҟан. Ӡынран, акыр ихьҭан. Азал арԥхаразы Аҟәатәи аҳаирбаӷәазаҟынтә иҷыдоу агрегатқәа ааҳгеит. Аныҳәазы азал аҭыӡқәа ҳҩычеит, акыдыршәылақәа кнаҳҳаит. Ашәҭқәа рацәан. Абас ауп азал шҳарԥшӡоз", - ҳәа игәалаиршәеит Цыгәба Sputnik аинтервиу аҭо.Аҭоубашьҭаҵара аусмҩаԥгатә ахаҭагьы ҿыцын. Акыраамҭатәи аилацәажәарақәа рышьҭахь, Владислав Арӡынба иӡбеит аҭоуба анидикылалак ашьҭахь, аҳәынҭқарра ахада имчра асимвол хадақәа ҳәа иԥхьаӡоу агербтә мҳәыри аштандарти рымацара ракәымкәа, аҟәыӷареи арратә фырхаҵареи рсимволқәа раҳасабала алабашьеи аҳәеи идыркырц.1999 шықәса ԥхынҷкәын 6 рзы Аҟәа имҩаԥысит жәлары зегьы еицалырхыз Аҳәынҭқарра ахада иҭоубашьҭаҵара. Асасцәа рхыԥхьаӡараҿы хьыӡҳәала иҟан Краснодартәи атәылаҿацә агубернатор Николаи Кондратенко, Адыгатәыла ахада Аслан Џьаримов, Ҟабарда-Балкариатәи Ареспублика Апарламент ахантәаҩы Заурби Нахушев, Аҳәынҭқарратә Дума адепутат Геннади Бенов, Нхыҵ Уаԥстәыла Апарламент аиҳабы ихаҭыԥуаҩ Станислав Кесаев, Мрагылараҭҵаара аинститут адиректор Ростислав Рыбаков, ИАР атәылақәа ринститут аиҳабы Константин Затулин.Аԥсны ахада имаҵураҭыԥ иахагылараз аусмҩаԥгатә ажәлар зегьы рзы ихҭысны иҟалеит. Ишазгәаҭаз еиԥш, Владислав Арӡынба ҭоуба иуит, анаҩс Жәлар Реизара-Апарламент аиҳабы Сократ Џьынџьал акакала агербтә мҳәыри, аштандарти, алабашьеи, аҳәеи ианеишьеит.Иаҩцамкәа, аха ныҳәараны2005 шықәса ажьырныҳәамзазы, еиҭахтәи алхрақәа рышьҭахь, Сергеи Багаԥшь Аԥсны ахадас дҟалеит. Аконституциа инақәыршәаны, аҭоубашьҭаҵара аусмҩаԥгатә мҩаԥысыр акәын аҳәынҭқарра ахада ҿыц иалхра ашьҭахь 30-тәи амш аҽны, даҽакала иуҳәозар, жәабран 14 рзы. Аха уи аҽны ашәахьа иахьақәшәаз, насгьы асасцәа рацәаҩны иақәымшәар ахьауаз азы, ҿыц иалхыз аҳәынҭқарра ахада иӡбеит аныҳәа аҿҳәара ҩымш даахарц.Аԥсныҟа иааит агубернатор Александр Ткачиов напхгара зиҭоз Краснодартәи атәылаҿацә аделегациа, Аахыҵ Уаԥстәыла ахада Едуард Кокоиты напхгара зиҭоз аделегациа, Ҟарачы-Черқьесиатәи Ареспублика ахада Мусҭафа Батдиев зхадараҿы дыҟаз аделегациа, иара убас Урыстәыла Афедерациатә Хеилак алахәыла Николаи Кондратенко, Аҳәынҭқарратә Дума адепутатцәа Александр Кондратиев, Константин Затулин.Актәии аҩбатәии аҭоубашьҭаҵаратә усмҩаԥгатәқәа еиԥшымызт. Аԥсны аҩбатәи ахада Сергеи Багаԥшь иҭахымхеит алабашьеи аҳәеи кны аҭоубашьҭаҵара.Апарламент ԥыхьатәи ахантәаҩы Нугзар Ашәба уи Аконституциаҿы иахьазԥхьагәаҭамыз ауп изыдҳәалаз ҳәа иҳәеит."Аԥсны ахада имчра атрибут хадақәа иреиуоуп агербтә мҳәыри аштандарти. Алабашьеи аҳәеи иара ахада иҭаххар аусмҩаԥгатә иалагалахоит, аха уи ихымԥадатәиу елементӡам", - ҳәа иҳәеит иара.Атәыла ахада идыркит "Аԥсны Аҳәынҭқарра ахада" ҳәа аҩыра зныз Аԥсны агерб знубаалоз амҳәыри аштандарти.2010 шықәсазгьы иара убасҵәҟьа имҩаԥысит Сергеи Багаԥшь аҩбатәи иҭоубашьҭаҵара. Уи аламҭалаз еиҭашьақәыргылаз Аҳәынҭқарратә филармониа ахыбра аҟны ауп аныҳәа ахьымҩаԥгазгьы.Ныҳәатә ҟазшьада, иркьаҿны2011 шықәсазы заанаҵтәи алхрақәа раан Аԥсны ахадас далхын Александр Анқәаб. Анқәаб иҭоубашьҭаҵара мҩаԥысит цәыббра 26 рзы атәыла ахада Иусбарҭа аконференц-зал аҿы.Аҳәынҭқарра уаанӡатәи ахада Сергеи Багаԥшь иаамҭамкәа иԥсҭазаара иалҵра инамаданы, аҭоубашьҭаҵара хӡырымгарала, ныҳәада, аҳәаанырцәтәи асасцәа официалла рааԥхьарада имҩаԥгазарц аӡбара рыдыркылеит. Аха Урыстәыла Афедерациатә Хеилак аиҳабы Валентина Матвиенко аусмҩаԥгатә ашҟа дааит.Александр Анқәабгьы Сергеи Багаԥшь иеиԥш иӡбеит алабашьеи аҳәеи рыда ҭоуба идикыларц.Аҭоубашьҭаҵара ашьҭахь, Жәлар Реизара-Апарламент аиҳабы Нугзар Ашәба ҿыц иалырхыз Аҳәынҭқарра ахада агербтә мҳәыри аштандарти ииҭеит.Ахьышьҭрахь агьежьра2014 шықәсазы Рауль Хаџьымба Аԥсны ахадас дҟалеит. Ахада иҭоубашьҭаҵара мҩаԥысит Ареспублика Аминистрцәа Реилазаара азал ду аҿы, цәыббра 25 рзы. Ҩымз раԥхьа, Аԥсны Жәлар Реизара-Апарламент еиҭашьақәнаргылеит 2011 шықәсазы аиҭакрақәа зҭаз аҭоуба атекст.Иара убасгьы Рауль Ҳаџьымба Владислав Арӡынба ишьақәиргылаз атрадициа иацҵазарц иӡбеит. Уи аԥсуа аҳәеи алабашьеи еиҭа аҳәынҭқарра ахада имчра атрибутқәа рахь иалеиҵеит. Аха Владислав Арӡынба инапы иадыркыз алабашьа ыӡхьан азы ҿыц иҟаҵан, уи иҟазҵазгьы аҟаза Пальмиро Амҷба иоуп.Рауь Ҳаџьымба ҭоуба аниу ашьҭахь, Апарламент аиҳабы Валери Бганба иара ииркит ахада имчра атрибутқәа — аштандарт, амҳәыр, аҳәа, аԥсуа лабашьа.Рауль Ҳаџьымба Аҳәынҭқарра ахада имаҵураҭыԥ аанкылара иадҳәалаз аусмҩаԥгатә ныҳәа дула имҩаԥысит. Аԥсныҟа иааит Москва, Ҟабарда-Балкариа, Ҟарачы-Черқьесиа, Нхыҵ Уаԥстәыла, Ашьха-Ҟарабах, Приднестровие рҟынтәи аделегациақәа.Аԥсны Аҳәынҭқарра ахада имчра атрибутқәа – "Аԥсны Аҳәынҭқарра ахада" ҳәа аҩыра змоу амҳәыр, аштандарт, Аԥсны Аҳәынҭқарра Арбџьармчқәа рдҵаҟаҵаҩ хада исимвол аҳәа, алабашьа - аҳәынҭқарратә ҟәыӷара асимвол. Аҳәынҭқарра ахада имчра официалла иасимволуп алабашьа.Атәымуаа адымгалакәа2020 шықәса хәажәкырамзазы Аԥсны Аҳәынҭқарра ахада иалхрақәа мҩаԥысит. Аслан Бжьаниа ареспублика ахадас далхын. Аха уи аамҭазы акоронавирустә пандемиа ахьыҟаз иахҟьаны, аҳәынҭқарра ахада инапынҵақәа рыдкылара а усмҩаԥгатә аҳәаанырцәтәи асасцәа рыда имҩаԥысит.Иалырхыз аҳәынҭқарра ахада Аконституциа инапы ақәҵаны ҭоуба шьҭеиҵеит, уи ашьҭахь ареспублика ахада инапынҵақәа назыгӡоз Валери Бганба Аҳәынҭқарра Ахадара асимволқәа ианеишьеит.Афбатәи аҭоубашьҭаҵараЖәабран 15 2025 шықәсаза Аԥсны ахада иалхрақәа актәи атур мҩаԥысит, аҩбатәи – хәажәкыра 2 рзы. Аихшьаалақәа рыла аиааира игеит 54,73% абжьқәа зауз Бадра Гәынба.Аҭоубашьҭаҵара мҩаԥгахоит аҩаша, мшаԥы 2 рзы. Иазгәаҭоуп Аахыҵ Уаԥстәыла ахада Алан Гаглоев, Урыстәыла ахада Иусбарҭа аиҳабы актәи ихаҭыԥуаҩ Сергеи Кириенко, Урыстәылатәи арегионқәа рхадацәа, Никарагуеи Венесуелеи рцҳаражәҳәаҩцәа раара.
https://sputnik-abkhazia.info/20250331/kirienko-asnya-daaueit-atyla-akhada-ioubashaarazy--1054287736.html
https://sputnik-abkhazia.info/20250317/2025-shysa-asny-rakhati-akhada-vladislav-arynba-ishysny-irylaoup-1054139844.html
https://sputnik-abkhazia.info/20240304/aourykhaa-aba-eieieit-arynbei-bagashi-aourykh-ay-rlagala-aty-1050342587.html
https://sputnik-abkhazia.info/20200423/1029963473.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
ажәабжьқәа, аԥсны ахада иҭоубашьҭаҵара
ажәабжьқәа, аԥсны ахада иҭоубашьҭаҵара
Гәыкала аҟазааразы аҿаҭахьа: Аԥсны ахада иҭоубашьҭаҵара шымҩаԥысуаз
Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада иҭоубашьҭаҵара раԥхьаӡа акәны имҩаԥган 1994 шықәсазы, уи аахыс акырынтә аиҭакрақәа ақәшәеит.
Еиуеиԥшым ашықәсқәа рзы уи шымҩаԥысуаз шәаԥхьа Sputnik аматериал аҟны.
"Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада изку" азакәан инақәыршәаны, ҿыц иалху аҳәынҭқарра ахада имаҵураҭыԥ аанкылара мҩаԥысуеит Алхратә комиссиа хада алхрақәа рылҵшәақәа официалла ианрыланаҳәаз аҽны инаркны ҩажәижәабатәи амш азы.
Аҳәынҭқарра Ахада имчра атрибутқәа рахь иаҵанакуеит аштандарт, аҳәынҭқарратә герб асахьеи "Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада" инапынҵамҭеи зну амҳәыр, аҳәынҭқарра ахада Арбџьармчқәа рыдҵаҟаҵаҩ хадас инаигӡо ароль аазырԥшуа аҳәеи, аҳәынҭқарратә ҟәыӷара иасимвалу аԥсуа лабашьеи.
Аԥсны ахьыԥшымра анрылаҳәаха аахыс, хәҩык аҳәынҭқарра анапхгаҩцәа рҽеиҭаркхьеит, урҭ досу ари аусмҩаԥгатә дара ртәала иазнеиуан.
Жәытә-натә аахыс Аԥсны аҳцәа ҭоуба руан. Аха урҭ аҭоубашьҭаҵарақәа шыҟарҵоз узырбо ҳәа аҩыратә шәҟәқәа ҳара ҳҟынӡа имааиӡеит.
"1864 шықәсазы Аԥсуа аҳра анаԥырх ашьҭахь урҭ аҩырақәа зегьы ыӡит. Иҟалап урҭ Урыстәылатәи аимпериахь иргазар. Иахьа Аԥсны ахадацәа аҭоубашьҭаҵараан рхы иадырхәо алабашьеи аҳәеи ажәлар рҭоурых иалыргазар ҟалап, избанзар аԥсуаа аханатә алабашьа ажәлар рҟәыӷара иасимволны иахәаԥшуан, аҳәа – аибашьратә фырхаҵара. Аха аҭоубашьҭаҵараан арҭ амаҭәарқәа ахархәара рырҭон ҳәа дыррак ҳамаӡам", - ҳәа иҩуеит аҭоурыхдырыҩ Валикәа Ԥачлиа.
1994 шықәса абҵара 26 рзы Аԥсны Апарламент аҿы ирыдыркылеит Аконституциа ҿыц. Уаҟа иҳәан уажәшьҭарнахыс Иреиҳаӡоу Ахеилак ахантәаҩы иакәымкәа атәыла ахада иоуп аҳәынҭқарра иахагыло ҳәа. Иара убасҟан адепутатцәа рыӡбамҭала ари амаҵурахьы далырхит Владислав Арӡынба.
"Апарламент аҿы аҭоубашьҭаҵара аусмҩаԥгатә иалацәажәеит, уи азы аусутә гәыԥ аԥҵан. Сара аҭоуба атекст аҩра напасыркит. Атекст зҩаанӡа еиуеиԥшым атәылақәа рхадацәа рҭоубақәа акыр ҭысҵааит. Ганкахьала иара урҭ ирышьашәалазар сҭахын, аха аҽаганкахьала аԥсуа ҭоубашьҭаҵара астиль еиқәсырхарц сҭахын", - ҳәа Sputnik иазеиҭеиҳәеит ашәҟәыҩҩы Геннади Аламиа.
Аҵыхәтәаны иалыршахеит аҭоуба аоригиналтә текст аԥҵара, аԥсуа ҭоубақәа релементқәа алаӡҩаны.
"Милаҭрацәала еилоу Аԥсны ажәлар зегьы рҿаԥхьа ҭоуба зуеит, исымоу сдырреи сымчи рыбзазареи рҭынчреи рыхьӡала схы ишасырхәо азы. Сусураҿы Аԥсны Аҳәынҭқарра Аконституциа аҭахрақәа срықәныҟәалоит, ареспублика атәылауаа зегьы рзинқәеи рхақәиҭрақәеи рыхьчара амчратә усбарҭақәа ишынарыгӡо азы хәдықәҵара зуеит. Ажәлар рылахь соуааит абри иԥшьоу аҭакԥхықәра сацәхьаҵны саныҟала", - ҳәа аҳәоит атекст.
Ԥхынҷкәын 6 рзы Аԥсны Иреиҳаӡоу Ахеилак Апрезидиум ахыбраҿы Жәлар Реизара-Апарламент адепутатцәеи, Иреиҳаӡоу Аӡбарҭеи, адинхаҵаратә конфессиақәа рхаҭарнакцәеи рҿаԥхьа Владислав Арӡынба Аконституциа инапы нақәҵаны ҭоуба иуит. Аҳәынҭқарра ахада имчра атрибутқәа – агербтә мҳәыр, аштандарт, алабашьа, аҳәа – усҟан иҟамызт, урҭ аамҭақәак рышьҭахь, 1999 шықәсазы ицәырҵит.
1999 шықәсазы ареспубликаҿы раԥхьаӡа акәны жәлары зегьы алахәны Аԥсны ахада иалхрақәа мҩаԥысит. Раԥхьаӡа акәны атәыла ауааԥсыра ргәаҳәара аарԥшра азин роуит.
Аконституциа инақәыршәаны, аҭоубашьҭаҵара мҩаԥысыр акәын аҳәынҭқарра ахада даналырх ашьҭахь мызкы ааҵуаны. Аԥсны аиҳабыра ирҭахын ари аусмҩаԥгатә иҷыдоу аныҳәатә ҟазшьа амазарц.
Ауаажәларра-политикатә усзуҩ Виачеслав Цыгәба иажәақәа рыла, уи аамҭазы аҭоубашьҭаҵара амҩаԥгаразы иарбанзаалак ԥышәак рымамызт.
"Иахьазы аинтернет ахархәарала егьырҭ атәылақәа рҿы ахада иҭоубашьҭаҵара шымҩаԥысуа аилкаара улшоит, аха усҟан агәылара атәылақәа рԥышәаҵәҟьагьы адырра аиура уадаҩын. Анаҩс аусмҩаԥгатә амҩаԥысшьа зегьы иҩны иазырхиатәын. Уи адагьы, усҟан аҭагылазаашьақәеи алшарақәеи даҽакын. Аусмҩаԥгатә мҩаԥысраны иахьыҟаз азал еилҳаргеит. Арлашареи аԥхарреи рганахьалагьы ауадаҩрақәа ыҟан. Ӡынран, акыр ихьҭан. Азал арԥхаразы Аҟәатәи аҳаирбаӷәазаҟынтә иҷыдоу агрегатқәа ааҳгеит. Аныҳәазы азал аҭыӡқәа ҳҩычеит, акыдыршәылақәа кнаҳҳаит. Ашәҭқәа рацәан. Абас ауп азал шҳарԥшӡоз", - ҳәа игәалаиршәеит Цыгәба Sputnik аинтервиу аҭо.
Аҭоубашьҭаҵара аусмҩаԥгатә ахаҭагьы ҿыцын. Акыраамҭатәи аилацәажәарақәа рышьҭахь, Владислав Арӡынба иӡбеит аҭоуба анидикылалак ашьҭахь, аҳәынҭқарра ахада имчра асимвол хадақәа ҳәа иԥхьаӡоу агербтә мҳәыри аштандарти рымацара ракәымкәа, аҟәыӷареи арратә фырхаҵареи рсимволқәа раҳасабала алабашьеи аҳәеи идыркырц.
1999 шықәса ԥхынҷкәын 6 рзы Аҟәа имҩаԥысит жәлары зегьы еицалырхыз Аҳәынҭқарра ахада иҭоубашьҭаҵара. Асасцәа рхыԥхьаӡараҿы хьыӡҳәала иҟан Краснодартәи атәылаҿацә агубернатор Николаи Кондратенко, Адыгатәыла ахада Аслан Џьаримов, Ҟабарда-Балкариатәи Ареспублика Апарламент ахантәаҩы Заурби Нахушев, Аҳәынҭқарратә Дума адепутат Геннади Бенов, Нхыҵ Уаԥстәыла Апарламент аиҳабы ихаҭыԥуаҩ Станислав Кесаев, Мрагылараҭҵаара аинститут адиректор Ростислав Рыбаков, ИАР атәылақәа ринститут аиҳабы Константин Затулин.
Аԥсны ахада имаҵураҭыԥ иахагылараз аусмҩаԥгатә ажәлар зегьы рзы ихҭысны иҟалеит. Ишазгәаҭаз еиԥш, Владислав Арӡынба ҭоуба иуит, анаҩс Жәлар Реизара-Апарламент аиҳабы Сократ Џьынџьал акакала агербтә мҳәыри, аштандарти, алабашьеи, аҳәеи ианеишьеит.
2005 шықәса ажьырныҳәамзазы, еиҭахтәи алхрақәа рышьҭахь, Сергеи Багаԥшь Аԥсны ахадас дҟалеит. Аконституциа инақәыршәаны, аҭоубашьҭаҵара аусмҩаԥгатә мҩаԥысыр акәын аҳәынҭқарра ахада ҿыц иалхра ашьҭахь 30-тәи амш аҽны, даҽакала иуҳәозар, жәабран 14 рзы. Аха уи аҽны ашәахьа иахьақәшәаз, насгьы асасцәа рацәаҩны иақәымшәар ахьауаз азы, ҿыц иалхыз аҳәынҭқарра ахада иӡбеит аныҳәа аҿҳәара ҩымш даахарц.
"Ҳара иаҳҭахуп аҭоубашьҭаҵара аныҳәатә ҟазшьа аманы, аха иаҩцацәамкәа амҩаԥгара ", – ҳәа иҳәеит усҟан Багаԥшь, АИХ-қәа русзуҩцәа рызҵаарақәа рҭак ҟаҵо.
Аԥсныҟа иааит агубернатор Александр Ткачиов напхгара зиҭоз Краснодартәи атәылаҿацә аделегациа, Аахыҵ Уаԥстәыла ахада Едуард Кокоиты напхгара зиҭоз аделегациа, Ҟарачы-Черқьесиатәи Ареспублика ахада Мусҭафа Батдиев зхадараҿы дыҟаз аделегациа, иара убас Урыстәыла Афедерациатә Хеилак алахәыла Николаи Кондратенко, Аҳәынҭқарратә Дума адепутатцәа Александр Кондратиев, Константин Затулин.
Актәии аҩбатәии аҭоубашьҭаҵаратә усмҩаԥгатәқәа еиԥшымызт. Аԥсны аҩбатәи ахада Сергеи Багаԥшь иҭахымхеит алабашьеи аҳәеи кны аҭоубашьҭаҵара.
Апарламент ԥыхьатәи ахантәаҩы Нугзар Ашәба уи Аконституциаҿы иахьазԥхьагәаҭамыз ауп изыдҳәалаз ҳәа иҳәеит.
"Аԥсны ахада имчра атрибут хадақәа иреиуоуп агербтә мҳәыри аштандарти. Алабашьеи аҳәеи иара ахада иҭаххар аусмҩаԥгатә иалагалахоит, аха уи ихымԥадатәиу елементӡам", - ҳәа иҳәеит иара.
Атәыла ахада идыркит "Аԥсны Аҳәынҭқарра ахада" ҳәа аҩыра зныз Аԥсны агерб знубаалоз амҳәыри аштандарти.
2010 шықәсазгьы иара убасҵәҟьа имҩаԥысит Сергеи Багаԥшь аҩбатәи иҭоубашьҭаҵара. Уи аламҭалаз еиҭашьақәыргылаз Аҳәынҭқарратә филармониа ахыбра аҟны ауп аныҳәа ахьымҩаԥгазгьы.
Ныҳәатә ҟазшьада, иркьаҿны
2011 шықәсазы заанаҵтәи алхрақәа раан Аԥсны ахадас далхын Александр Анқәаб. Анқәаб иҭоубашьҭаҵара мҩаԥысит цәыббра 26 рзы атәыла ахада Иусбарҭа аконференц-зал аҿы.
Аҳәынҭқарра уаанӡатәи ахада Сергеи Багаԥшь иаамҭамкәа иԥсҭазаара иалҵра инамаданы, аҭоубашьҭаҵара хӡырымгарала, ныҳәада, аҳәаанырцәтәи асасцәа официалла рааԥхьарада имҩаԥгазарц аӡбара рыдыркылеит. Аха Урыстәыла Афедерациатә Хеилак аиҳабы Валентина Матвиенко аусмҩаԥгатә ашҟа дааит.
Александр Анқәабгьы Сергеи Багаԥшь иеиԥш иӡбеит алабашьеи аҳәеи рыда ҭоуба идикыларц.
Уажәазы аҭоуба атекстгьы аиҭакрақәа аиуит. Аҵыхәтәантәи аҳәоу "Жәлар рылахь соуааит иԥшьоу абри ахақәкы сацәхьаҵны саныҟала" амырхит.
Аҭоубашьҭаҵара ашьҭахь, Жәлар Реизара-Апарламент аиҳабы Нугзар Ашәба ҿыц иалырхыз Аҳәынҭқарра ахада агербтә мҳәыри аштандарти ииҭеит.
2014 шықәсазы Рауль Хаџьымба Аԥсны ахадас дҟалеит. Ахада иҭоубашьҭаҵара мҩаԥысит Ареспублика Аминистрцәа Реилазаара азал ду аҿы, цәыббра 25 рзы. Ҩымз раԥхьа, Аԥсны Жәлар Реизара-Апарламент еиҭашьақәнаргылеит 2011 шықәсазы аиҭакрақәа зҭаз аҭоуба атекст.
Иара убасгьы Рауль Ҳаџьымба Владислав Арӡынба ишьақәиргылаз атрадициа иацҵазарц иӡбеит. Уи аԥсуа аҳәеи алабашьеи еиҭа аҳәынҭқарра ахада имчра атрибутқәа рахь иалеиҵеит. Аха Владислав Арӡынба инапы иадыркыз алабашьа ыӡхьан азы ҿыц иҟаҵан, уи иҟазҵазгьы аҟаза Пальмиро Амҷба иоуп.
Рауь Ҳаџьымба ҭоуба аниу ашьҭахь, Апарламент аиҳабы Валери Бганба иара ииркит ахада имчра атрибутқәа — аштандарт, амҳәыр, аҳәа, аԥсуа лабашьа.
Рауль Ҳаџьымба Аҳәынҭқарра ахада имаҵураҭыԥ аанкылара иадҳәалаз аусмҩаԥгатә ныҳәа дула имҩаԥысит. Аԥсныҟа иааит Москва, Ҟабарда-Балкариа, Ҟарачы-Черқьесиа, Нхыҵ Уаԥстәыла, Ашьха-Ҟарабах, Приднестровие рҟынтәи аделегациақәа.
Аԥсны Аҳәынҭқарра ахада имчра атрибутқәа – "Аԥсны Аҳәынҭқарра ахада" ҳәа аҩыра змоу амҳәыр, аштандарт, Аԥсны Аҳәынҭқарра Арбџьармчқәа рдҵаҟаҵаҩ хада исимвол аҳәа, алабашьа - аҳәынҭқарратә ҟәыӷара асимвол. Аҳәынҭқарра ахада имчра официалла иасимволуп алабашьа.
2020 шықәса хәажәкырамзазы Аԥсны Аҳәынҭқарра ахада иалхрақәа мҩаԥысит. Аслан Бжьаниа ареспублика ахадас далхын. Аха уи аамҭазы акоронавирустә пандемиа ахьыҟаз иахҟьаны, аҳәынҭқарра ахада инапынҵақәа рыдкылара а усмҩаԥгатә аҳәаанырцәтәи асасцәа рыда имҩаԥысит.
Иалырхыз аҳәынҭқарра ахада Аконституциа инапы ақәҵаны ҭоуба шьҭеиҵеит, уи ашьҭахь ареспублика ахада инапынҵақәа назыгӡоз Валери Бганба Аҳәынҭқарра Ахадара асимволқәа ианеишьеит.
Жәабран 15 2025 шықәсаза Аԥсны ахада иалхрақәа актәи атур мҩаԥысит, аҩбатәи – хәажәкыра 2 рзы.
Аихшьаалақәа рыла аиааира игеит 54,73% абжьқәа зауз Бадра Гәынба.
Аҭоубашьҭаҵара мҩаԥгахоит аҩаша, мшаԥы 2 рзы. Иазгәаҭоуп Аахыҵ Уаԥстәыла ахада Алан Гаглоев, Урыстәыла ахада Иусбарҭа аиҳабы актәи ихаҭыԥуаҩ Сергеи Кириенко, Урыстәылатәи арегионқәа рхадацәа, Никарагуеи Венесуелеи рцҳаражәҳәаҩцәа раара.
