https://sputnik-abkhazia.info/20231112/achuan-iou-ama-iadyrueit-akhyei-zhlar-razgaaraei-rakht-1049019428.html
"Ачуан иҭоу амҳаԥ иадыруеит": аԥхыӡқәеи жәлар разгәаҭарақәеи рахьтә
"Ачуан иҭоу амҳаԥ иадыруеит": аԥхыӡқәеи жәлар разгәаҭарақәеи рахьтә
Sputnik Аҧсны
Аԥхыӡқәеи аԥсуа жәлар разгәаҭарақәеи рахьтә ҿырԥштәқәак ҳзеидылкылеит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа. 12.11.2023, Sputnik Аҧсны
2023-11-12T09:10+0300
2023-11-12T09:10+0300
2023-11-12T09:10+0300
аԥсны
жәлар рдоуҳа
аԥсны
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/101364/27/1013642745_0:67:1281:787_1920x0_80_0_0_009368d2c89bbe96daca22ee8c3ecf79.jpg
Ашәҟәыҩҩы Џьума Аҳәба иажәабжьқәа руак аҟны заманалаҵәҟьа иааирԥшуеит аԥсуаа рыбзазара: "Ахәышҭаараҿы амҿқәа еиҿажьны, амца агәгәаҳәа еиқәны, аҽҳәаҿ агара ҵысуа, архнышьнаҿ икнаҳауп ахьурӡы…" Ишаадыруа еиԥш абысҭа ҳмилаҭтә чыс хкқәа ираԥхьагылоуп, пату ақәуп. Абысҭа ууразы иазурхиароуп ахьурӡы (ахьы ауразы аӡы). Абысҭа зларуа ачуан иахьӡуп "ахьурӡы чуан". Иара лымкаала абысҭа иазкуп, даҽа фатәык алаҟарҵом. Ипашәӡа, ицқьаӡа ирымоуп, ианаарҭаххалак аамҭазы рхы иадырхәарц. Ҳазлацәажәо атематикала жәлар рҟәыӷара иарҿиаз ажәаԥҟақәа иреиуоуп: "Ачуан иҭоу амҳаԥ иадыруеит", "Ачуан ду аӷьӷьарагьы дууп", "Ачуан иҭоу зымфаша, (ззымфаша) аца иҭоу дахыбаауеит; зычуан иҭоу зымфаша, игәыла ица иҭоу дазыԥшуеит; ачуан иҭаз зымфаша, аца иҭаз дахыбаауан" - аҵыхәтәантәи ажәаԥҟақәа шынеишабаку ауаҩ ԥсыцәгьа изкуп. Зхатәы ззымфаша даҽаӡәы итәы данахыбаауа, данеиҩаӡо, имихырц аниҭаху абас изырҳәоит.АԥхыӡқәаАԥсуа мца иахакнаҳау ахьурӡы цәажәоит ахәаҭахәаҭаҳәа. Амца арба-арбо, ахьурӡы чуан аҿы иууа абысҭа даҽакхоит, еиҳа игьамахоит. Акҿыҩраҟны ицхыраагӡоу ачуан иалшоит аԥхыӡқәа рҿы еиуеиԥшым адыррақәа узаанартыр.Ажәлар разгәаҭарақәаАԥсуа жәлар разгәаҭарақәа ҳрызхьаԥшуазар, урҭ рахьтә имаҷым иахьатәи ҳтема иақәшәо.
https://sputnik-abkhazia.info/20211023/asua-ichyseisha-a-abysa-iazku-afakta-zhaba-1036032549.html
https://sputnik-abkhazia.info/20200620/Scheiyka-uaramgylan-aishay-akhymagasha-aetiket-1030351590.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2023
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
жәлар рдоуҳа, аԥсны
"Ачуан иҭоу амҳаԥ иадыруеит": аԥхыӡқәеи жәлар разгәаҭарақәеи рахьтә
Сусанна Ҭаниаԥҳа
Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ
Аԥхыӡқәеи аԥсуа жәлар разгәаҭарақәеи рахьтә ҿырԥштәқәак ҳзеидылкылеит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа.
Ашәҟәыҩҩы Џьума Аҳәба иажәабжьқәа руак аҟны заманалаҵәҟьа иааирԥшуеит аԥсуаа рыбзазара: "Ахәышҭаараҿы амҿқәа еиҿажьны, амца агәгәаҳәа еиқәны, аҽҳәаҿ агара ҵысуа, архнышьнаҿ икнаҳауп ахьурӡы…"
Ишаадыруа еиԥш абысҭа ҳмилаҭтә чыс хкқәа ираԥхьагылоуп, пату ақәуп. Абысҭа ууразы иазурхиароуп ахьурӡы (ахьы ауразы аӡы). Абысҭа зларуа ачуан иахьӡуп "ахьурӡы чуан". Иара лымкаала абысҭа иазкуп, даҽа фатәык алаҟарҵом. Ипашәӡа, ицқьаӡа ирымоуп, ианаарҭаххалак аамҭазы рхы иадырхәарц.
Ҳазлацәажәо атематикала жәлар рҟәыӷара иарҿиаз ажәаԥҟақәа иреиуоуп: "Ачуан иҭоу амҳаԥ иадыруеит", "Ачуан ду аӷьӷьарагьы дууп", "Ачуан иҭоу зымфаша, (ззымфаша) аца иҭоу дахыбаауеит; зычуан иҭоу зымфаша, игәыла ица иҭоу дазыԥшуеит; ачуан иҭаз зымфаша, аца иҭаз дахыбаауан" - аҵыхәтәантәи ажәаԥҟақәа шынеишабаку ауаҩ ԥсыцәгьа изкуп. Зхатәы ззымфаша даҽаӡәы итәы данахыбаауа, данеиҩаӡо, имихырц аниҭаху абас изырҳәоит.
Аԥсуа мца иахакнаҳау ахьурӡы цәажәоит ахәаҭахәаҭаҳәа. Амца арба-арбо, ахьурӡы чуан аҿы иууа абысҭа даҽакхоит, еиҳа игьамахоит. Акҿыҩраҟны ицхыраагӡоу ачуан иалшоит аԥхыӡқәа рҿы еиуеиԥшым адыррақәа узаанартыр.
Ԥхыӡла афатә зҭоу ачуанқәа хаз-хазы рыргылара – аџьынџь аизҳара, аҭаацәа реиҿыҵра иамааноуп.
Ачуан ҭацә аиԥхыӡра – амҩан аиқәымшәара, аҿаҵахәы аӡра иамааноуп.
Ачуан ҭацә кнухуа ԥхыӡла иубар – ашәарыцараҿ аиқәымшәара иазҳәоуп.
Ажәеиԥшьаа ачуан кнарҳауа уеиԥхыӡыр, - ашәарыцараҿ аиқәшәара ду иазҳәоуп.
Аԥсуа жәлар разгәаҭарақәа ҳрызхьаԥшуазар, урҭ рахьтә имаҷым иахьатәи ҳтема иақәшәо.
Амца иахакнаҳау ачуан иаду арацәа амца акыр амш цәгьахоит рҳәоит.
Аҭаацәара иаламлац аԥҳәызба ачуан иҭырго аҵыхәтәантәи абысҭа ҿахра афара бзиа илбозар, акыраамҭа дҭаацәарахом.
Абысҭа ануулак ашьҭахь ачуан икыдло ачхәар афара бзиа избо изы аҭаацәара анаԥиҵо аҽны амшцәгьа иқәшәоит рҳәоит.
Абысҭа нанҵаны ачуан амҳабысҭа нҭаршәны иаанужьыр, ҵасым, "аҭаацәа реиҳабы ииҳәо дақәымшәо дҟалоит".
Аӡы амца иахьахакнаҳау агәара-гәараҳәа аҭаацәа ирылашыр ҵасым рҳәоит.
Ачуан аҵа акәицқәа ацраланы икыдыблаауа ианалага – амшцәгьа.
Ачуан иҭырго аҵыхәтәантәи аҿахра аӡӷаб илырҭомызт, ахьча дигоит ҳәа.
Ачуан еиқәаҵәа аҵеџь иҭшьны аӡы ртар, ақәа леиуеит ҳәа иԥхьаӡан.
