https://sputnik-abkhazia.info/20250101/zoura-duu-ztseizh-laky-laku-ama-iakhaau-zhlar-razgaaraa-1053313111.html
"Зоура дуу, зцәеижь лакьы-лакьу": амаҭ иахҳәаау жәлар разгәаҭарақәа
"Зоура дуу, зцәеижь лакьы-лакьу": амаҭ иахҳәаау жәлар разгәаҭарақәа
Sputnik Аҧсны
Ҳазҭало ашықәс асимвол хада - амаҭ иазкны аматериал ҳзеидылкылеит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа. 01.01.2025, Sputnik Аҧсны
2025-01-01T13:00+0300
2025-01-01T13:00+0300
2025-01-01T13:00+0300
аԥсны
жәлар рдоуҳа
аԥсны
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/102437/67/1024376727_0:201:1921:1281_1920x0_80_0_0_a87fd6b36482ae36368d6bb0f9ed3b73.jpg
Ишьапыдоу, зцәеижь лакьы-лакьуа, ашҳам змоу, зоура дуу абарҭ ажәақәа зегьы азынархоуп ҳазҭало 2025-тәи ашықәс иасимволу амаҭ.Аԥсуа мифқәа рҿы Анцәа дзыргәааз аҵанаа абамбасы рзылаишьҭит. Шьамхаҿынӡа ианлеи, амца ҩацралан, рыжәлахә ыҟамкәа зегьы ықәиблааит. Амца иацәцаны аӡы аҭаԥалара иахьӡаз аҵанаа – даӷьхеит, аҵла гәаҩарақәа ирҭалаз – маҭхеит. Абас "адаӷьгьы амаҭгьы аҵанаа ирхылҵит" - рҳәоит.Аҩны иҩналаз амаҭ ршьӡомызт, аԥсы шҭоу адәныҟа идәылрыжьуан. Избан акәзар, аҩнаҭаҟны иԥсхьаз иԥсы амаҭ иахаланы аҩныҟа имҩахыҵыр алшоит ҳәа агәаанагара ыҟан.Амаҭи жәлар разгәаҭарақәеиҲҭаацәара аҳәса еиҳабацәа амаҭ ахьӡ шыҟаҵәҟьоу шамаха ирҳәо смаҳацызт, "ахьӡ уҳәалар, иуԥылоит" - рҳәон. Убри аҟнытә "ахьӡымҳәа" ма "аҳәаза" ҳәа ахьӡ ршьон.Аԥхыӡқәа рдунеиАмаҭи ажәаԥҟақәеи"Амаҭ зцәымӷыз - исасуан", "Амаҭ уаӷрамгылакәа иуцҳауам", "Амаҭ аҵыхәа хуҵәеит ҳәа иԥсуам", "Амаҭ шьапыдагьы ашьҭа аннаҵоит" уҳәа реиԥш иҟоу ажәаԥҟақәа уԥылоит. Амаҭ ахьӡ иадҳәаланы еиҳараӡак аларҵәара змоу жәаԥҟақәоуп:Ари ажәаԥҟа қәрала имаҷым, ауаа амаҭ абзала ицҳауашәа агәаанагара анрымаз иҿиаз акоуп. Ҳаамҭазы аиакәым зҳәаз дахьырхәуа "Амаҭ зыршьуа абз азоуп" ҳәа изырҳәоит.Ауаҩы абзиара изуур, иара дынхьаҳәны ацәгьара узыҟаиҵазар, абас рҳәоит.Иагьа аамҭа царгьы, ауаҩы знык ишьҭикааз, илаҵәаз аҟазшьа цәгьақәа аанижьра дыҟаӡам.Арыжәт гра хтыгоуп. Уи инамыцхәны уҽадуцалар, аиакәым унарҟаҵоит, иахәҭам унарҳәоит. Ишнеи-шнеиуа угәабзиара ҵнашәаауеит, ажәакала "амаҭ ашҳам аҵкыс иузеицәахоит".Ишәарҭоу аус уҽалаумгалан, напы аумыркын аанагоит.Астатиаҿы хархәара азун афольклорист, афилологиатә ҭҵаарадыррақәа ркандидат Арда Ашәба истатиа "Ирӡым аҿаԥыцтә ԥҵамҭақәа".
https://sputnik-abkhazia.info/20200503/Auai-asabarei-aneimadou-amaa-znapy-iazyrshtsyloz-abi-Symsyma-lourykh-1030044703.html
https://sputnik-abkhazia.info/20241130/abga-anyrk-sybgakhyup-aon-agygshyg-irykhaau-azhaaei-reilyrgaei-1052966713.html
https://sputnik-abkhazia.info/20241020/alym-anytsougy-iaboit-abzhas-zala-aa-ileiuam-alymi-abzhasi-iryzku-aiyrshraa-1052615871.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
жәлар рдоуҳа, аԥсны
"Зоура дуу, зцәеижь лакьы-лакьу": амаҭ иахҳәаау жәлар разгәаҭарақәа
Сусанна Ҭаниаԥҳа
Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ
Ҳазҭало ашықәс асимвол хада - амаҭ иазкны аматериал ҳзеидылкылеит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа.
Ишьапыдоу, зцәеижь лакьы-лакьуа, ашҳам змоу, зоура дуу абарҭ ажәақәа зегьы азынархоуп ҳазҭало 2025-тәи ашықәс иасимволу амаҭ.
Аԥсуа мифқәа рҿы Анцәа дзыргәааз аҵанаа абамбасы рзылаишьҭит. Шьамхаҿынӡа ианлеи, амца ҩацралан, рыжәлахә ыҟамкәа зегьы ықәиблааит. Амца иацәцаны аӡы аҭаԥалара иахьӡаз аҵанаа – даӷьхеит, аҵла гәаҩарақәа ирҭалаз – маҭхеит. Абас "адаӷьгьы амаҭгьы аҵанаа ирхылҵит" - рҳәоит.
Аҩны иҩналаз амаҭ ршьӡомызт, аԥсы шҭоу адәныҟа идәылрыжьуан. Избан акәзар, аҩнаҭаҟны иԥсхьаз иԥсы амаҭ иахаланы аҩныҟа имҩахыҵыр алшоит ҳәа агәаанагара ыҟан.
Амаҭи жәлар разгәаҭарақәеи
Ҳҭаацәара аҳәса еиҳабацәа амаҭ ахьӡ шыҟаҵәҟьоу шамаха ирҳәо смаҳацызт, "ахьӡ уҳәалар, иуԥылоит" - рҳәон. Убри аҟнытә "ахьӡымҳәа" ма "аҳәаза" ҳәа ахьӡ ршьон.
Амаҭ уԥылазар "суԥырхагам, усԥырхагамхан" ҳәа хынтә иуҳәар инауаҩсны ицоит.
Амаҭ адаӷь шафо ауаҩы дақәшәар, дымшәакәа хынтә дзахыԥар, ауаа рзы дмышьҭа бзианы дҟалоит.
Амаҭ аҵыхәа хҵәаны иуцәцар, игәылшьаԥхоит рҳәоит.
Амаҭ анушьлак акәытҵараҿ инаган анышә иауҭар, акәытқәа амырза рылалаӡом.
Амаҭ анубалак "ачуан еиқәаҵәа уҭарблааит" ҳәа ҳәаны ачуан еиқәаҵәа аҭаԥшра уахьӡар, уаҳа иубаӡом рҳәоит.
Аԥсуаа ҳҿы иҟоуп азгәаҭара амаҭқәа рацәаны ианеизо алмас рымоуп, иузрымхыр, инаганы аҳаԥшьа иҭауршәыр, аҩы иахухыз аҟара ацлоит, иуҳәар иҭабоит, даҽаӡәы днаушьҭыр ҟалаӡом ҳәа.
Амаҭаԥшь ахы хҵәаны ажәбора ахыб иқәуршәыр, урахә алаԥш рԥырхагахом рҳәоит.
Зцәа ахшара далашәаз аԥҳәыс лыԥшәма аԥстәқәа ма амаҭ ишьызар, ахәыҷы ашәахсҭа инны диуеит ҳәа иԥхьаӡан.
Аҳәаза укәшо ма иуцҳауа ԥхыӡ иубар - агәырҩа, абз бааԥс иазҳәоуп.
Амаҭ ушьуа ԥхыӡла иубар, уаӷа уиааиуеит.
"Амаҭ зцәымӷыз - исасуан", "Амаҭ уаӷрамгылакәа иуцҳауам", "Амаҭ аҵыхәа хуҵәеит ҳәа иԥсуам", "Амаҭ шьапыдагьы ашьҭа аннаҵоит" уҳәа реиԥш иҟоу ажәаԥҟақәа уԥылоит. Амаҭ ахьӡ иадҳәаланы еиҳараӡак аларҵәара змоу жәаԥҟақәоуп:
Ари ажәаԥҟа қәрала имаҷым, ауаа амаҭ абзала ицҳауашәа агәаанагара анрымаз иҿиаз акоуп. Ҳаамҭазы аиакәым зҳәаз дахьырхәуа "Амаҭ зыршьуа абз азоуп" ҳәа изырҳәоит.
Амаҭ абылра иалызгаз инапы иацҳауан. Ауаҩы абзиара изуур, иара дынхьаҳәны ацәгьара узыҟаиҵазар, абас рҳәоит.
Амаҭ ацәа аԥсахыргьы, абз азыԥсазхуам. Иагьа аамҭа царгьы, ауаҩы знык ишьҭикааз, илаҵәаз аҟазшьа цәгьақәа аанижьра дыҟаӡам.
Амаҭ ашҳам аҵкыс арыжәтә џьбароуп. Арыжәт гра хтыгоуп. Уи инамыцхәны уҽадуцалар, аиакәым унарҟаҵоит, иахәҭам унарҳәоит. Ишнеи-шнеиуа угәабзиара ҵнашәаауеит, ажәакала "амаҭ ашҳам аҵкыс иузеицәахоит".
Амаҭҭра унацәа ҭаумыркьакьан. Ишәарҭоу аус уҽалаумгалан, напы аумыркын аанагоит.
Астатиаҿы хархәара азун афольклорист, афилологиатә ҭҵаарадыррақәа ркандидат Арда Ашәба истатиа "Ирӡым аҿаԥыцтә ԥҵамҭақәа".
