https://sputnik-abkhazia.info/20250601/akhaa-khyny-ialukhua-ratsaany-amakhyda-iazkny-dyrraak-1055095704.html
"Ахаҭа хәыҷны, иалухуа рацәаӡаны": амахәыда иазкны дыррақәак
"Ахаҭа хәыҷны, иалухуа рацәаӡаны": амахәыда иазкны дыррақәак
Sputnik Аҧсны
Ихәыҷу, аха ахәарҭара ду згәылаҵәаху амахәыда иазылкуеит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа анаҩстәи лматериал. 01.06.2025, Sputnik Аҧсны
2025-06-01T14:04+0300
2025-06-01T14:04+0300
2025-06-01T14:04+0300
аԥсны
жәлар рдоуҳа
аԥсны
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e4/0a/11/1031119961_0:161:3068:1887_1920x0_80_0_0_5c8727dc849e34dda680ae53ae42ec0c.jpg
Амахәыда (урысшәала "соя" азырҳәоит) – мыцхәы иззымҳауа ҵиаауп. Абнатә махәыда анапаҿы иааганы, иҩнатәны иаадрыхуа иалагеижьҭеи фба-быжьба нызқь шықәса ҵуеит. Амахәыда ԥсадгьылс иамоуп Китаи, акыр пату ақәырҵоит Индиа, Иапониа, Кореиа, Индонезиа, Виетнам уҳәа атәылақәа жәпакы рҿы. Амедицинатә ҭҵаарақәа излашьақәдырӷәӷәаз ала амахәыда беиоуп абелокқәа рыла. Абелокқәа алазаарала иара акәац иаҩысуеит, убри аҟнытә аҭубар (аколбас) ҭзыжьуа азауадқәа уи аҟаҵараан амахәыда арҭоит. Амахәыда рыцқәа (азгә. "соевые бобы") ирылҵуа ахәша адунеи аҿы иреиӷьу акакәны иԥхьаӡоуп, аларҵәара ҭбаа амоуп амахәыда шыла, амахәыда иалху ахш ажәхшҵәҟьа иаадҩыло иҟоуп. Уи моу амахәыда иалҵуа асоусқәа ҳаамҭазтәи аҿар цәгьа ргәы иақәшәоит. Зыкапан иацклаԥшуа аҭыԥҳацәа амахәыда жәны, ауҭраҭых иадкыланы ирфоит. Абасала "ахаҭа хәыҷны иалухуа рацәаӡаны" иҟоу ҵиаауп амахәыда. Амахәыда аԥсуа инхара-бзазарҟныХаҭала ҳҭаацәараҟны амахәыда шаадрыхуа збахьан. Сеиҳабацәа изларҳәоз ала амахәыда аарҩарагьы аӡысаамҭагьы аԥырхагамкәа иҟалоит. Аԥш иалаԥсаны илауҵар, адацқәа арӷәӷәоит. Амахәыда аныҟалалак маганала ашьапы иҵакны иԥҟо, еиныргалоит. Аҿырпраан ааҵәа иҭаԥсаны иуҟәаҟәар, уадаҩрада арыцқәа агәылышәшәоит. Иҿырпу амахәыда арыцқәа амраҿы идырԥшшоит, нас аӡлагара инахаԥсаны аԥш еиԥшҵәҟьа ирлагоит. Ари аҭагылазаашьа иақәшәо ацәаҳәақәа имоуп апоет Алықьса Џьонуа: "Иаажәгала амахәыд: Ишәзалагоит уахык сылу – Заҟа шәҭаху пуҭ!" Амахәыда анырлагалак ашыла еиԥш ирхәуеит, анаҩс уи афатәҟаҵараҿы ахархәара арҭон. Иаагозар, ашыла иалхны амгьал, мамзаргьы чашылала ача узырӡ уҭахызар, амажәа аныҟауҵо маҷк амахәыда шыла ауҭар еиҳагьы ихаахоит. Аԥш шылеи амахәыда шылеи ааилаԥсаны аӡырԥха анрыҵауҭалак ичуеит, ижәпахоит. Уи арахә ирҿауҵалар ахьаразы иеиӷьхоит, аха имырмыцхәцәакәа, избанзар ирԥырхагахар алшоит.
https://sputnik-abkhazia.info/20250420/anapymsa-aaa-duup-aei-zhlar-rmeditsina-amaaaki--1054534583.html
https://sputnik-abkhazia.info/20250504/akhats-akhylouaz-akama-gylaom-akama-iazkny-dyrraak-1054748173.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
жәлар рдоуҳа, аԥсны
"Ахаҭа хәыҷны, иалухуа рацәаӡаны": амахәыда иазкны дыррақәак
Сусанна Ҭаниаԥҳа
Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ
Ихәыҷу, аха ахәарҭара ду згәылаҵәаху амахәыда иазылкуеит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа анаҩстәи лматериал.
Амахәыда (урысшәала "соя" азырҳәоит) – мыцхәы иззымҳауа ҵиаауп. Абнатә махәыда анапаҿы иааганы, иҩнатәны иаадрыхуа иалагеижьҭеи фба-быжьба нызқь шықәса ҵуеит. Амахәыда ԥсадгьылс иамоуп Китаи, акыр пату ақәырҵоит Индиа, Иапониа, Кореиа, Индонезиа, Виетнам уҳәа атәылақәа жәпакы рҿы.
Амедицинатә ҭҵаарақәа излашьақәдырӷәӷәаз ала амахәыда беиоуп абелокқәа рыла. Абелокқәа алазаарала иара акәац иаҩысуеит, убри аҟнытә аҭубар (аколбас) ҭзыжьуа азауадқәа уи аҟаҵараан амахәыда арҭоит. Амахәыда рыцқәа (азгә. "соевые бобы") ирылҵуа ахәша адунеи аҿы иреиӷьу акакәны иԥхьаӡоуп, аларҵәара ҭбаа амоуп амахәыда шыла, амахәыда иалху ахш ажәхшҵәҟьа иаадҩыло иҟоуп. Уи моу амахәыда иалҵуа асоусқәа ҳаамҭазтәи аҿар цәгьа ргәы иақәшәоит. Зыкапан иацклаԥшуа аҭыԥҳацәа амахәыда жәны, ауҭраҭых иадкыланы ирфоит.
Абасала "ахаҭа хәыҷны иалухуа рацәаӡаны" иҟоу ҵиаауп амахәыда.
Амахәыда аԥсуа инхара-бзазарҟны
"Амахәыд", "амахәыда", даҽакала "ачаҟәыд" ҳәагьы ззырҳәо аԥсуаа ҳнапаҟынӡа ианааӡа, аарыхра иахәҭакхеит. Аҟәыд, аҟабақ, амахәыда абарҭ ракака амхы анырцәаӷәалак ашьҭахь аԥш жәла иалаԥсаны илазҵоз рацәаҩын ԥыхьа, уажәы иуарла-шәарлоуп.
Хаҭала ҳҭаацәараҟны амахәыда шаадрыхуа збахьан. Сеиҳабацәа изларҳәоз ала амахәыда аарҩарагьы аӡысаамҭагьы аԥырхагамкәа иҟалоит. Аԥш иалаԥсаны илауҵар, адацқәа арӷәӷәоит. Амахәыда аныҟалалак маганала ашьапы иҵакны иԥҟо, еиныргалоит. Аҿырпраан ааҵәа иҭаԥсаны иуҟәаҟәар, уадаҩрада арыцқәа агәылышәшәоит.
Иҿырпу амахәыда арыцқәа амраҿы идырԥшшоит, нас аӡлагара инахаԥсаны аԥш еиԥшҵәҟьа ирлагоит. Ари аҭагылазаашьа иақәшәо ацәаҳәақәа имоуп апоет Алықьса Џьонуа:
Амахәыда анырлагалак ашыла еиԥш ирхәуеит, анаҩс уи афатәҟаҵараҿы ахархәара арҭон. Иаагозар, ашыла иалхны амгьал, мамзаргьы чашылала ача узырӡ уҭахызар, амажәа аныҟауҵо маҷк амахәыда шыла ауҭар еиҳагьы ихаахоит.
Аԥш шылеи амахәыда шылеи ааилаԥсаны аӡырԥха анрыҵауҭалак ичуеит, ижәпахоит. Уи арахә ирҿауҵалар ахьаразы иеиӷьхоит, аха имырмыцхәцәакәа, избанзар ирԥырхагахар алшоит.
