https://sputnik-abkhazia.info/20250831/dyshyshyz-pitsunda-napkhgara-alon-galina-aniaa-lourykh-1057218840.html
"Дышқәыԥшыз Пицунда напхгара алҭон": Галина Ҭаниаԥҳа лҭоурых
"Дышқәыԥшыз Пицунда напхгара алҭон": Галина Ҭаниаԥҳа лҭоурых
Sputnik Аҧсны
Ҳаилазаараҟны иҟоуп ауаа, улаԥш аҿы иааиуа, аха рашьҭахьҟа аҭоурых ду шрымоу узмырбо. Убас дыҟоуп иахьа ишәсырдыруа, машәыршәа сзабадырыз, 1970-тәи ашықәсқәа... 31.08.2025, Sputnik Аҧсны
2025-08-31T17:58+0300
2025-08-31T17:58+0300
2025-08-31T17:58+0300
аԥсны
аналитикеи аиҿцәажәарақәеи
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e9/08/1f/1057219509_0:125:1179:788_1920x0_80_0_0_0b948f314e542a41fa588af03eba0c48.jpg
Ҳаилазаараҟны иҟоуп ауаа, улаԥш аҿы иааиуа, аха рашьҭахьҟа аҭоурых ду шрымоу узмырбо. Убас дыҟоуп иахьа ишәсырдыруа, машәыршәа сзабадырыз, 1970-тәи ашықәсқәа раан Пицунда Аҳаблатә хеилак напхгара азҭоз, уи аамҭазы 27 шықәса зхыҵуаз Галина Николаи-иԥҳа Ҭаниаԥҳа. Ари анҵамҭаҟны шәзыԥхьо 20 минуҭ ҳаицәажәара иалагӡаны иҭысҵааз ауп.Саида Жьиԥҳа, SputnikГалина Николаи-иԥҳа Ҭаниаԥҳаи сареи ҳаибадырит нанҳәамза 20 рзы, машәыршәа, Пицунда, Гагратәи ателехәаԥшра аҭыхрақәа анымҩаԥнагоз аамҭазы. Уи аҽны лара лиирамш акәын. Аԥҳәыс – аҳкәажә ҳәа ззырҳәо Галина Николаи-иԥҳа длахҿыхӡа, алаф ҳәауа, адныҳәаларақәа шлыдылкылоз анызба, саргьы ажәа ԥхақәа ласҳәар сҭаххеит. Лцәажәашьеи лхымҩаԥгашьеи рыла иубаратәы иҟан ианлаамҭаз маҵура дук дшахагылаз. 1970-тәи ашықәсқәа раан Пицунда Аҳаблатә хеилак напхгара шалҭоз атәы анеилыскаа, аиаша шәасҳәап, даара иџьасшьеит. Избанзар сара 21 шықәса ҵуеит Гагра араион аҟны ажурналистика ахырхарҭала аус зуеижьҭеи, еснагь аинтерес зҵоу аматериалқәа сызларышьҭоу ала, абри аԥҳәыс-аҳкәажә дышԥасыцәбжьахеи ҳәа схы сазгәамҵит…1967 шықәсазы М. Горьки ихьӡ зхыз Аҟәатәи арҵаҩратә институт англыз бызшәа аҟәша иалгаз Галина Ҭаниаԥҳаи лҩызцәа гәыԥҩыки ааԥхьара роуит ҿыц иргылаз еиду апансионатқәа "Акурорт Пицунда" ахь аусура, усҟантәи аамҭазы ари акразҵазкуаз аобиект аргылара иахылаԥшуаз, еицырдыруаз аԥсуа ԥҳәыс Ҭамара Гыцԥҳа лыбзоурала."Ҭамара Гыцԥҳа иҟалҵаз аҳәарала, Аԥсны Аминистрцәа рхеилак анашьҭымҭала, аинститут саналга, 1967 шықәсазы сҩызцәеи сареи еиду апансиотанқәа "Акурорт Пицунда" аусура ҳрыдыркылеит еиҭагаҩцәас. Усҟан арахь иаауан хыԥхьаӡара рацәала аҳәаанырцәынтәи асасцәа. Акурорт аҟны аусурҭа ҭыԥ аԥшаара мариамызт. Аԥссаҩ иҭыԥгьы "рҽақәыршьуан", избанзар аусурҭа ҭыԥ адагьы, уадалагьы уеиқәдыршәон. 1960-тәи ашықәсқәа ранҵәамҭазы Пицунда инхоз аԥсуа ҭаацәарақәа унацәақәа рыла иуԥхьаӡон, убри аҟнытә, аԥсуаа рхыԥхьаӡара атәым милаҭ иреиҳахааит сҳәом, уи усгьы изалыршахомызт, аха ирываҟәылааит ҳәа Ҭамара Гыцԥҳа ақыҭақәа дрылаланы аԥсуа ҿар аалыԥхьон аусура. "Иреиҵоу амаҵурала шәалагаргьы, Пицунда шәшьапы ашәыркуеит, ауадақәа шәоуеит" ҳәа зыгәшәа ҳәаны иаалгозгьы ыҟан. Иахьа Пицунда ақалақь инхо аԥсуаа раӷьырак лара лоуп рышьаҭа азаркыз", - аҭоурых дазааҭгылоит сажәабжьҳәаҩ.Галина Ҭаниаԥҳа еиҭагаҩс аусура данаа ашықәсан, аҳәаанырцәынтәи асасцәа мааӡеит, аиҳарак СССР аусутә гәыԥқәа ракәын ԥсшьара иаарышьҭыз. Убри аҟнытә диаргоит администраторс, анаҩс администратор еиҳабыс.1968 шықәсазы еиду апансиотанқәа "Акурорт Пицунда" актәи аихагылақәа аӡхыҵра иахҟьаны аԥхасҭа роуит. Ари усҟантәи аамҭазы ҟалашьа змамыз ак акәхеит, аобиект ахарџь ду злақәырӡыз, насгьы адунеизегьтәи гәабзиарачаԥарҭатә ҭыԥын аҟнытә. Аӡы ахыбрақәа рҟынӡа анеишьа зыхҟьаз аҭҵаара рҽазыршәеит СССР адагьы, аҳәаанырцәынтәи иааз аспециалистцәагьы. Убасҟан дара аҭыԥантәи аусузҩцәагьы ргәаанагара иазҵаауан. Галина Ҭаниаԥҳа дышқәыԥшызгьы, лхатә гәаанагара анралҳәа, аҭҵаарақәа ирылахәыз ачынуаа рылаԥш аҟны дааит. Лара иазгәалҭеит араион аҟны мҽхакы ҭбаала ицоз аргыларақәа рзы Бзыԥ аӡиас аԥслымӡ шҭыргоз, уи алагьы ишеилагоу иамоу ахатәы ԥсабаратә система. Аӡхыҵра амзызқәа иреиуахар шауа ари аҭагылазаашьа (Ари агәаанагара зызцәырҵыз гәыԥҩык ыҟан). Аиашазы, Бзыԥ аӡиас аԥслымӡ ҭаԥсаны ианхадырҭәаа, наҟ-наҟ ари аҩыза апроблема уаҳа ицәырымҵӡеит.СССР атәылақәеи, аҳәаанырцәынтәи иааны иҟаз аспециалистцәеи мчыбжьык Пицунда аҭҵаарақәа мҩаԥыргонаҵы, дарӷьажәҩаны дрывагылан Галина Ҭаниаԥҳа. Уи ашьҭахь лара илыдыргалеит амаҵура ду, дахагылеит Пицунда Аҳаблатә хеилак. 27 шықәса зхыҵуаз аԥҳәызба лакәым, хаҵа ӷьеҩк зныҟәгара илымшоз амаҵура ҭакԥхықәрала дазнеит.Андреи Кириленко, Галина Ҭаниаԥҳа дыԥҳәызба қәыԥшны Пицунда дшахагыло анидыр, даара иџьеишьазаап. Иара интересс иман лыҭҵаара. Раԥхьатәи реиԥылараан лыжәҩа инапы ааҵихын, акурорт аҵакыраҟны, раԥхьатәи акорпус инаркны аҵыхәтәантәинӡа шьапыла еицәажәо ицеит. Амҩан Галина Ҭаниаԥҳа лышьхәа ҳаракы асфальт ибжьаханы ишԥҵәазгьы, амашьына иақәымтәеит. Асоветтә ҳәынҭқарратәи апартиатәи узуҩ ииҭахын имаз аамҭа ихы иархәаны аԥҳәызба лгәаанагарақәа реилкаара."Андреи Кириленкои сареи амҩа ҳаннаҵы, КГБ аузуҩцәа хылаԥшрада ҳаанырмыжьит. Иаҳҳәоз зегьы иазыӡырҩуан", - инаҵылшьит сажәабжьҳәаҩ.Галина Николаи-иԥҳа Пицунда напхгара аҭара даналага, аҳаблаҟны ауаа реиҳараҩык абаракқәа ирыҩнан, ирацәан уадак ала ишьақәгылаз аҩны хәыҷқәа. Дара "Пицундское городище" аҭӡамцқәа ирывагылан, уброуп иахьа аԥсшьарҭа ҩны "Правда" ахьыҟоугьы."Пицунда ақалақь агәаны (иахьа Гочуа имҩа) хә-еихагылак змоу аҩнқәа руак сара схаан иргыланы иҩнаҳҵеит урҭ абаркқәа ирыҩназ ауаа. Аусура сацәаашьомызт. Сышқәыԥшызгьы сыџьбаран, сажәа жәан. Ессабша аҳабла анхацәа алархәны арыцқьарақәа мҩаԥаагон. Лӡаа инаркны, "Аҵар фабрика" ҳәа иахьашьҭоу аҟынӡа, шьапыла амҩа санысны асанитартә ҭагылазаашьа сахылаԥшуан. Есышықәса аҳабла анхацәа зегьы еизганы аизара дуқәа мҩаԥызгон. Ирасҳәон ҳара ҳахьынхо аҳабла адунеи зегьы еицырдыруа курорттә ҭыԥны ишыҟоу. Ҳнапсыргәыҵа еиԥш ицқьаӡа иҟазар шахәҭоу", - еиҭалҳәоит Галина Николаи-иԥҳа.Галина Ҭаниаԥҳа ари амаҵура анныҟәылгоз дҭаацәарамызт. Хымԥада, арԥарцәа рхатә ԥсҭазааразы длаԥшықәырҵон. Аха лара далылхит, аабатәи акласс аҟны дантәаз нахыс бзиа дызбоз арԥыс Леонид Ҭарба. Дара ҩыџьа аԥацәа рхылҵит."Аусураҟны сыџьбаран. Аҭакԥхықәра зцу амаҵура уанахагыло ҽакала узыҟалом. Сыздыруаз иџьашьаны исазҵаауан, изласылшои аусуреи аҭаацәеи рныҟәгара ҳәа. Уи зыбзоуроу сыԥшәма иоуп сҳәон. Иареи сареи аилибакаара ҳабжьан, дсыцхраауан. Убри аҟнытә сгәы рҭынчны ауаажәлар рымаҵ зуан", - лажәа иацылҵоит Галина Ҭаниаԥҳа.Пицундатәи Аҳаблатә хеилак Галина Николаи-иԥҳа хәышықәса дахагылан. Уи ашьҭахьгьы аҩны дымтәеит. Тәанчара дцаанӡа еиуеиԥшым аиҳабыратә маҵурақәа ныҟәылгон."Шьири, сқәыԥшызшәа сыҟандаз, иахьатәи аҭагылазаашьа сҽақәыршәаны шаҟа ибзианы аус зурызеи", - лҳәеит Галина Николаи-иԥҳа даақәыԥсычҳаны, ҳаицәажәара анхҳаркәшоз.
https://sputnik-abkhazia.info/20191109/Meri-Ladariaa-SSSR-bziaras-iaz-zegy-Pitsunda-iyrgazsha-bon-1028730863.html
https://sputnik-abkhazia.info/20211020/apsni-aintereskua-ihchon-gagrati-akommunist-enver-kapba-igualrsharsi-1025346216.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Саида Жьиԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/07/0f/1032843706_750:0:2797:2047_100x100_80_0_0_5296ee4582322343fafed0d2d84e5823.png
Саида Жьиԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/07/0f/1032843706_750:0:2797:2047_100x100_80_0_0_5296ee4582322343fafed0d2d84e5823.png
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Саида Жьиԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/07/0f/1032843706_750:0:2797:2047_100x100_80_0_0_5296ee4582322343fafed0d2d84e5823.png
аналитикеи аиҿцәажәарақәеи
аналитикеи аиҿцәажәарақәеи
Ҳаилазаараҟны иҟоуп ауаа, улаԥш аҿы иааиуа, аха рашьҭахьҟа аҭоурых ду шрымоу узмырбо. Убас дыҟоуп иахьа ишәсырдыруа, машәыршәа сзабадырыз, 1970-тәи ашықәсқәа раан Пицунда Аҳаблатә хеилак напхгара азҭоз, уи аамҭазы 27 шықәса зхыҵуаз Галина Николаи-иԥҳа Ҭаниаԥҳа. Ари анҵамҭаҟны шәзыԥхьо 20 минуҭ ҳаицәажәара иалагӡаны иҭысҵааз ауп.
Галина Николаи-иԥҳа Ҭаниаԥҳаи сареи ҳаибадырит нанҳәамза 20 рзы, машәыршәа, Пицунда, Гагратәи ателехәаԥшра аҭыхрақәа анымҩаԥнагоз аамҭазы. Уи аҽны лара лиирамш акәын. Аԥҳәыс – аҳкәажә ҳәа ззырҳәо Галина Николаи-иԥҳа длахҿыхӡа, алаф ҳәауа, адныҳәаларақәа шлыдылкылоз анызба, саргьы ажәа ԥхақәа ласҳәар сҭаххеит. Лцәажәашьеи лхымҩаԥгашьеи рыла иубаратәы иҟан ианлаамҭаз маҵура дук дшахагылаз. 1970-тәи ашықәсқәа раан Пицунда Аҳаблатә хеилак напхгара шалҭоз атәы анеилыскаа, аиаша шәасҳәап, даара иџьасшьеит. Избанзар сара 21 шықәса ҵуеит Гагра араион аҟны ажурналистика ахырхарҭала аус зуеижьҭеи, еснагь аинтерес зҵоу аматериалқәа сызларышьҭоу ала, абри аԥҳәыс-аҳкәажә дышԥасыцәбжьахеи ҳәа схы сазгәамҵит…
1967 шықәсазы М. Горьки ихьӡ зхыз Аҟәатәи арҵаҩратә институт англыз бызшәа аҟәша иалгаз Галина Ҭаниаԥҳаи лҩызцәа гәыԥҩыки ааԥхьара роуит ҿыц иргылаз еиду апансионатқәа "Акурорт Пицунда" ахь аусура, усҟантәи аамҭазы ари акразҵазкуаз аобиект аргылара иахылаԥшуаз, еицырдыруаз аԥсуа ԥҳәыс Ҭамара Гыцԥҳа лыбзоурала.
"Ҭамара Гыцԥҳа иҟалҵаз аҳәарала, Аԥсны Аминистрцәа рхеилак анашьҭымҭала, аинститут саналга, 1967 шықәсазы сҩызцәеи сареи еиду апансиотанқәа "Акурорт Пицунда" аусура ҳрыдыркылеит еиҭагаҩцәас. Усҟан арахь иаауан хыԥхьаӡара рацәала аҳәаанырцәынтәи асасцәа. Акурорт аҟны аусурҭа ҭыԥ аԥшаара мариамызт. Аԥссаҩ иҭыԥгьы "рҽақәыршьуан", избанзар аусурҭа ҭыԥ адагьы, уадалагьы уеиқәдыршәон. 1960-тәи ашықәсқәа ранҵәамҭазы Пицунда инхоз аԥсуа ҭаацәарақәа унацәақәа рыла иуԥхьаӡон, убри аҟнытә, аԥсуаа рхыԥхьаӡара атәым милаҭ иреиҳахааит сҳәом, уи усгьы изалыршахомызт, аха ирываҟәылааит ҳәа Ҭамара Гыцԥҳа ақыҭақәа дрылаланы аԥсуа ҿар аалыԥхьон аусура. "Иреиҵоу амаҵурала шәалагаргьы, Пицунда шәшьапы ашәыркуеит, ауадақәа шәоуеит" ҳәа зыгәшәа ҳәаны иаалгозгьы ыҟан. Иахьа Пицунда ақалақь инхо аԥсуаа раӷьырак лара лоуп рышьаҭа азаркыз", - аҭоурых дазааҭгылоит сажәабжьҳәаҩ.
Галина Ҭаниаԥҳа еиҭагаҩс аусура данаа ашықәсан, аҳәаанырцәынтәи асасцәа мааӡеит, аиҳарак СССР аусутә гәыԥқәа ракәын ԥсшьара иаарышьҭыз. Убри аҟнытә диаргоит администраторс, анаҩс администратор еиҳабыс.
1968 шықәсазы еиду апансиотанқәа "Акурорт Пицунда" актәи аихагылақәа аӡхыҵра иахҟьаны аԥхасҭа роуит. Ари усҟантәи аамҭазы ҟалашьа змамыз ак акәхеит, аобиект ахарџь ду злақәырӡыз, насгьы адунеизегьтәи гәабзиарачаԥарҭатә ҭыԥын аҟнытә. Аӡы ахыбрақәа рҟынӡа анеишьа зыхҟьаз аҭҵаара рҽазыршәеит СССР адагьы, аҳәаанырцәынтәи иааз аспециалистцәагьы. Убасҟан дара аҭыԥантәи аусузҩцәагьы ргәаанагара иазҵаауан. Галина Ҭаниаԥҳа дышқәыԥшызгьы, лхатә гәаанагара анралҳәа, аҭҵаарақәа ирылахәыз ачынуаа рылаԥш аҟны дааит. Лара иазгәалҭеит араион аҟны мҽхакы ҭбаала ицоз аргыларақәа рзы Бзыԥ аӡиас аԥслымӡ шҭыргоз, уи алагьы ишеилагоу иамоу ахатәы ԥсабаратә система. Аӡхыҵра амзызқәа иреиуахар шауа ари аҭагылазаашьа (Ари агәаанагара зызцәырҵыз гәыԥҩык ыҟан). Аиашазы, Бзыԥ аӡиас аԥслымӡ ҭаԥсаны ианхадырҭәаа, наҟ-наҟ ари аҩыза апроблема уаҳа ицәырымҵӡеит.
СССР атәылақәеи, аҳәаанырцәынтәи иааны иҟаз аспециалистцәеи мчыбжьык Пицунда аҭҵаарақәа мҩаԥыргонаҵы, дарӷьажәҩаны дрывагылан Галина Ҭаниаԥҳа. Уи ашьҭахь лара илыдыргалеит амаҵура ду, дахагылеит Пицунда Аҳаблатә хеилак. 27 шықәса зхыҵуаз аԥҳәызба лакәым, хаҵа ӷьеҩк зныҟәгара илымшоз амаҵура ҭакԥхықәрала дазнеит.
"Пицунда аҳаблан акурорт аҿиарамҩа ианын. Арахь иаауан атәылақәа раԥхьатәи рхаҿқәа. Хаҭала сара исыдыскылеит Чехословакиа ахада Лиудвик Свобода, Германиа амаӡаныҟәгаҩ хада (ЦК СЕПГ) Ерих Хонеккер, Асоветтә ҳәынҭқарратәи апартиатәи узуҩ Андреи Кириленко уҳәа, Англиа, Франциа, Куба рҟнытә асасцәа дуқәа", - илгәалашәоит Галина Николаи-иԥҳа.
Андреи Кириленко, Галина Ҭаниаԥҳа дыԥҳәызба қәыԥшны Пицунда дшахагыло анидыр, даара иџьеишьазаап. Иара интересс иман лыҭҵаара. Раԥхьатәи реиԥылараан лыжәҩа инапы ааҵихын, акурорт аҵакыраҟны, раԥхьатәи акорпус инаркны аҵыхәтәантәинӡа шьапыла еицәажәо ицеит. Амҩан Галина Ҭаниаԥҳа лышьхәа ҳаракы асфальт ибжьаханы ишԥҵәазгьы, амашьына иақәымтәеит. Асоветтә ҳәынҭқарратәи апартиатәи узуҩ ииҭахын имаз аамҭа ихы иархәаны аԥҳәызба лгәаанагарақәа реилкаара.
"Андреи Кириленкои сареи амҩа ҳаннаҵы, КГБ аузуҩцәа хылаԥшрада ҳаанырмыжьит. Иаҳҳәоз зегьы иазыӡырҩуан", - инаҵылшьит сажәабжьҳәаҩ.
Галина Николаи-иԥҳа Пицунда напхгара аҭара даналага, аҳаблаҟны ауаа реиҳараҩык абаракқәа ирыҩнан, ирацәан уадак ала ишьақәгылаз аҩны хәыҷқәа. Дара "Пицундское городище" аҭӡамцқәа ирывагылан, уброуп иахьа аԥсшьарҭа ҩны "Правда" ахьыҟоугьы.
"Пицунда ақалақь агәаны (иахьа Гочуа имҩа) хә-еихагылак змоу аҩнқәа руак сара схаан иргыланы иҩнаҳҵеит урҭ абаркқәа ирыҩназ ауаа. Аусура сацәаашьомызт. Сышқәыԥшызгьы сыџьбаран, сажәа жәан. Ессабша аҳабла анхацәа алархәны арыцқьарақәа мҩаԥаагон. Лӡаа инаркны, "Аҵар фабрика" ҳәа иахьашьҭоу аҟынӡа, шьапыла амҩа санысны асанитартә ҭагылазаашьа сахылаԥшуан. Есышықәса аҳабла анхацәа зегьы еизганы аизара дуқәа мҩаԥызгон. Ирасҳәон ҳара ҳахьынхо аҳабла адунеи зегьы еицырдыруа курорттә ҭыԥны ишыҟоу. Ҳнапсыргәыҵа еиԥш ицқьаӡа иҟазар шахәҭоу", - еиҭалҳәоит Галина Николаи-иԥҳа.
Галина Ҭаниаԥҳа ари амаҵура анныҟәылгоз дҭаацәарамызт. Хымԥада, арԥарцәа рхатә ԥсҭазааразы длаԥшықәырҵон. Аха лара далылхит, аабатәи акласс аҟны дантәаз нахыс бзиа дызбоз арԥыс Леонид Ҭарба. Дара ҩыџьа аԥацәа рхылҵит.
"Аусураҟны сыџьбаран. Аҭакԥхықәра зцу амаҵура уанахагыло ҽакала узыҟалом. Сыздыруаз иџьашьаны исазҵаауан, изласылшои аусуреи аҭаацәеи рныҟәгара ҳәа. Уи зыбзоуроу сыԥшәма иоуп сҳәон. Иареи сареи аилибакаара ҳабжьан, дсыцхраауан. Убри аҟнытә сгәы рҭынчны ауаажәлар рымаҵ зуан", - лажәа иацылҵоит Галина Ҭаниаԥҳа.
Пицундатәи Аҳаблатә хеилак Галина Николаи-иԥҳа хәышықәса дахагылан. Уи ашьҭахьгьы аҩны дымтәеит. Тәанчара дцаанӡа еиуеиԥшым аиҳабыратә маҵурақәа ныҟәылгон.
"Шьири, сқәыԥшызшәа сыҟандаз, иахьатәи аҭагылазаашьа сҽақәыршәаны шаҟа ибзианы аус зурызеи", - лҳәеит Галина Николаи-иԥҳа даақәыԥсычҳаны, ҳаицәажәара анхҳаркәшоз.
