Sputnik амчыбжь: Аиааира амш, Кириенко Аԥсны иҭаара, ацәыргақәҵатә зал аартра
© Sputnik / Томас Тхайцук
Анапаҵаҩра
Аинформациатә маҵзура Sputnik иазнархиеит цәыббра 29 инаркны жьҭаара 5 рҟынӡа ареспубликаҿ иҟаз ахҭысқәа рыхҳәаа.
Аиааиреи Ахьыԥшымреи рымш
Цәыббра 30 азы Аԥсны иазгәарҭон Аџьынџьтәылатә еибашьраҿы Аиааира 32 шықәса ахыҵра. Шьыжьы инаркны аныҳәатә уснагҵатәқәа мҩаԥысуан.
Ауснагӡатә рхы аладырхәит Аԥсны ахада Бадра Гәынба, Урыстәыла ахада Иусбарҭа анапхгаҩы актәи ихаҭыԥуаҩ Сергеи Кириенко, Аахыҵ Уаԥстәыла аԥыза-министр Константин Џьуссоев, Урыстәыла арегионқәа рхаҭарнакцәа, аибашьра аветеранцәа, хатәгәаԥхарала еибашьуаз.
Ашәҭқәа рышьҭаҵара ашьҭахь амитинг мҩаԥысит, уа дықәгылан дцәажәеит Бадра Гәынба. Уи иазгәеиҭеит цәыббра 30 амзар аҿы баша ҿҳәаракны иҟоу рыцхәны ишыҟам.
"Иарбанызаалак аҭаацәара рзы ари амш агәалашәареи агәадуреи ирымшуп, агәымшәареи Аԥсадгьыл ахь ҳәаа змам абзиабареи ирсимволны иҟалеит. Аиааира ахә даара идууп. Зықьҩыла Аԥсны аԥацәеи аԥҳацәеи рыԥсадгьыл ахьыԥшымра рыԥсҭазаарақәа ахҭнырҵеит. Зых иақәиҭыртәыз ҳадгьыл ршьала икәабоуп. Ҳажәлар рҭоурыхтә гәалашәараҿы наӡаӡа иаанхоит урҭ ргәалашәара", ҳәа инаҵшьны иазгәеиҭеит аҳәынҭқарра ахада.
Аныҳәатә парад аҿы Урыстәылатәи Афедерациа ахада иҟынтәи адныҳәаларатә шәҟәы даԥхьеит Урыстәыла ахада Иусбарҭа анапхгаҩы актәи ихаҭыԥуаҩ Сергеи Кириенко. Владимир Путин инаҵшьны иазгәеиҭеит Урыстәылеи Аԥсни реизыҟазаашьақәа аиҩызареи астратегиатә партниорреи рҟазшьа рыманы қәҿиарала ишыҿио.
Ахьӡ-Аԥша абаҟа аҿаԥхьа имҩаԥысит Аԥсни Урыстәылеи рыруаа злахәыз арратә парад, иара убасгьы итрадициатәу "Ԥсра зқәым архәҭа" мҩанысит. Аҵх акыр инеиаанӡа ареспублика иахьаҵанакуаз аныҳәатә усмҩаԥгатәқәа мҩаԥысуан, урҭ Аҟәатәи аԥшаҳәаҿы асалиут ала ихыркәшахеит.
Кириенко Аԥсныҟа иаара
Аԥсны Аиааиреи Ахьыԥшымреи рымшныҳәа аламҭалазы Аԥсны даҭааит Урыстәыла ахада Иусбарҭа аиҳабы актәи ихаҭыԥуаҩ Сергеи Кириенко.
Аҟәа ақалақь Амҳаџьыраа рыԥшаҳәа мҽхакы ҭбаала аиҭашьақәыргылара ахацыркразы аиқәшаҳаҭра рнапы аҵарҩит Бадра Гәынбеи Сергеи Кириенкои.
Аҟәа ақалақь Амҳаџьыраа рыԥшаҳәа мҽхакы ҭбаала аиҭашьақәыргылара ахацыркразы аиқәшаҳаҭра рнапы аҵарҩит Бадра Гәынбеи Сергеи Кириенкои.
Аганқәа ақалақьтә инфраструктурра аҿиареи егьырҭ еицырзеиԥшу апроектқәа рынагӡареи ртәы иалацәажәеит.
Анаҩс Аҳабла ҿыц аҿы иҟоу абаҳча маҷ аиӷьтәраз аусурақәа шцо гәарҭеит Аԥсны ахада Бадра Гәынбеи Урыстәыла ахада Иусбарҭа анапхгаҩы актәи ихаҭыԥуаҩ Сергеи Кириенкои.
Кириенко иҳәеит, Аҳабла ҿыц ауаарацәа нхоит, урҭ аныҳәақәа џьарак еизаны разгәаҭаразы алшара бзиақәа рзаԥҵатәуп, уи акраҵанакуеит ҳәа. Ара аусурақәа нарыгӡоит Нижни Новгороди Ахадара иҟарҵо адгыларала.
Иара убас, Бадра Гәынбеи Сергеи Кириенкои абылра ашьҭахь еиҭашьақәыргылаз Аԥсны Ацәыргақәҵатә зал хада иаҭааит. Сергеи Кириенко азал ҳамҭас ииҭеит Леуарса Быҭәба иҭыхымҭа сахьа "Абрскьыл", Аԥсны асахьаҭыхыҩцәа Реидгыла иара ҳамҭас ирҭеит Виссарион Ҵәыџьба иҭыхымҭа "Ашьха дагәа".
Анаҩс Аҟәа иҟоу Аурыс драматә театр амузеи иаҭааит. Амузеи аекспозициаҿы иаарԥшуп 120 инареиҳаны еиуеиԥшым аекспонатқәа: афишақәа, адокументқәа, афотосахьақәа, атеатр аҭоурых иаҵанакуа артефактқәа.
Сергеи Кириенко асасцәа дахьқәа рышәҟәаҿы аҩыра нижьит, Урыстәылеи Аԥсни ирыбжьоу атеатртә традициақәеи акультуратә еимадарақәеи реиқәырхара аҵак ду шамоу азгәеиҭеит.
Ацәыргақәҵатә зал хада аартра
Абылра ашьҭахь еиҭашьақәыргылоу Аԥсны асахьаҭыхыҩцәа Реидгыла ацәыргақәҵатә зал хада аадыртит жьҭаара 1 аҽны.
Ацаха ҟаԥшь ԥырҟеит ареспублика аԥыза-министр Владимир Делбеи Аԥсны асахьаҭыхыҩцәа Реидгыла ахантәаҩы Витали Џьениеи.
"Ҳара акыр аамҭа ҳазыԥшын ари амш, аха убри аан асеиԥш иҟоу ахыбразы акырҵа ирццакны, шықәсыки аа-мзи ирылагӡаны еиҭашьақәыргылан", — лҳәеит Ацәыргақәҵатә зал хада адиректор Ельвира Арсалиаԥҳа.
Арсалиаԥҳа атәыла анапхгареи, аиҭашьақәыргыларазы афинанстә цхыраара ҟазҵаз Урыстәылеи, иара убас ацәыргақәҵатә зал Хада аартра аҳаҭыраз еиҿкаау ацәыргақәҵахь зусумҭақәа аазышьҭыз урыстәылатәи асахьаҭыхҩцәеи иҭабуп ҳәа ралҳәеит.
Аекспозициа "Аладатәи ажәҩан аҵаҟа" шьақәгылоуп Урыстәылатәи афедералтә музеиқәа рҟынтәи аусумҭақәа 30 рыла, урҭ иреиуоуп: Александр Деинека иусумҭа "Уаҵәтәи аԥрыҩцәа", Никанор Чернецов иусумҭа "Ажәытә баа", иара убас Бахрушин ихьӡ зху атеатртә музеи аизгамҭақәа иреиуоу аҭауад Александр Чачба-Шервашиӡе итеатралтә ескизқәа.
Еиҭашьақәыргылоу ахыбраҿы аӡыргаратә ҭыԥқәа дырҭбааит, уажәы актәи аихагылаҿы мацара акәымкәа, уаанӡа аҵәахырҭа ахьыҟаз аҩбатәи аихагылагьы аҵанакит. Азал иахьатәи аамҭа иақәшәо аҳауахылаԥшра, арлашара, ашәарҭадаратә системақәа рыла еиқәыршәоуп. Иара убас ҩ-ҵәахырҭа ҿыцк азгәаҭоуп, насгьы аҭоурыхтә архитектуратә елементқәа аарԥшуп.
1912-1914 шықәсқәа рыбжьара иргылаз Аԥсны Асахьаҭыхыҩцәа Реидгыла ахыбра 2024 шықәса ажьырныҳәа 21 рзы иҟалаз амцакра иахҟьаны ааха ӷәӷәа аиуит. Ахыбра аҭоурых-культуратә ҭынха аобиект ҳәа иԥхьаӡоуп, ахаҿра хыхьтәи ахәҭа Аҟәа асахьала ихырҷоуп.
Аԥсни Урыстәылеи рыдәныҟаполитикатә усбарҭақәа рхадацәа реиԥылара
Жьҭаара 1 азы Шәача ақалақь аҿы Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Олег Барцыци Урыстәылатәи Афедерациа адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лаврови еиԥылеит. Аганқәа рылацәажәеит адәныҟаполитикатә усеицура азҵаарақәа, иара убас, Аахыҵ Кавказ ашәарҭадареи аҭышәынтәалареи рызҵаарақәа.
Барцыци Лаврови 2026-2027 шықәсқәа рзы аусбарҭабжьаратәи аконсультациақәа рымҩаԥгаразы аплан рнапы аҵарҩит.
Сергеи Лавров иазгәеиҭеит ари аусшәҟәы атәылақәа рыдәныҟаполитикатә усбарҭақәа рыбжьара аполитикатә усеицура аизырҳара иацхраауеит ҳәа.
Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Олег Барцыц инаҵшьны иазгәеиҭеит ареспублика адәныҟаполитикатә усмҩаԥгатәқәа активла ишымҩаԥысуа Урыстәыла адәныҟатәи аусқәа рминистрра ацхыраарала.
Аконсультациақәа рыплан иаҵанакуеит:
ҩ-ганктәи аизыҟазаашьақәа рҿы иҟоу актуалтә зҵаарақәа рыхәаԥшреи аиқәшаҳаҭраҽзинтә шьаҭа аҿиареи;
Аԥсни Урыстәылеи рыдәныҟаполитикатә усбарҭақәа русуразы аинформациатә мҩангара;
еицырзеиԥшу аҭҵаарадырра-практикатәи семинарқәа, аконференциақәа, аишәа гьежьқәа реиҿкаара;
акультуратәи аспорттәи усмҩаԥгатәқәа рымҩаԥгараҿы ацхыраара.
Урыстәылеи ҳареи еицаҳзеиԥшу аусмҩаԥгатәқәа, арратә зыҟаҵарақәеи атренингқәеи уахь иналаҵаны, урҭ Аԥсны арра-политикатә шәарҭарақәа рацәыхьчара хәдықәҵара арҭоит, ҳәа аҳәамҭа ҟаиҵеит адәныҟатәи аусқәа рминистр Олег Барцыц.
"Ҳазҭоу аамҭазы, ҳтәылахьчара аминистррақәа еицырзеиԥшу азыҟаҵарақәа мҩаԥысуеит, аибашьратә еишьаршәалара аелементқәа аус рыдырулоит, еиуеиԥшым атренингқәа мҩаԥысуеит. Ҳара ҳзы ари ҳтәыла арра-политикатә шәарҭарақәа ирцәызыхьчаша акыр зҵазкуа форматуп", — иҳәеит аминистр.
Аҭоурыхҭҵааҩцәа-кавказҭҵааҩцәа Жәларбжьаратәи рфорум
Жьҭаара 1-3 рзы Аҟәа имҩаԥысуеит аҭоурыхҭҵааҩцәа-кавказҭҵааҩцәа XII Жәларбжьаратәи рфорум "Кавказ ажәларқәа XVIII-XXI ашәышықәсақәа рзы: аҭоурых, аполитика, акультура".
Аҭҵаарадырратә форум Аԥсны, Урыстәыла, Узбекисҭан, Ҟазахсҭан, Ермантәыла, Ҭырқәтәыла, Германиа рҟынтәи 250-ҩык рҟынӡа аҵарауаа рхы аладырхәит. Хымш ирылагӡаны аҵарауаа Кавказ аполитикатәи асоциалтәи ҿиара, акультуратә зҵаарақәа, абызшәатә проблемақәа ирызкыз ажәахәқәа ҟарҵеит.
20 Хәажәкыра 2022, 17:21
Афорум аҳәаақәа ирҭагӡаны имҩаԥысит аиубилеитә секциа "Владислав Григори-иԥа Арӡынбеи Кавказ иахьатәи аҭоурых апроблемақәеи".
Афорум хыркәшахеит аҵарауаа Станислав Лакәабеи Николаи Ҭраԥшьи ргәалашәара иазкыз астол гьежь "Кавказҭҵаара: ахыҵхырҭа инаркны иахьатәи азнеишьақәа, ахәшьарақәа, ахыҵхырҭа ҿыцқәа рҟынӡа".
Аконференциа ахыркәшамҭаз иӡырган х-томк рыла ишьақәгылоу аизга "Аԥсны аурыс литератураҿы XIX-XX ашәышықәсақәа рзы".
"Адунеизегьтәи алитературатә институт аҿы ҳара имҩаԥаагеит еицаҳзеиԥшу аконференциақәа, убасҟан ауп аизга аҭыжьразы агәазыҳәара анцәырҵыз. Апрофессор Марина Иван-иԥҳа Шьербакова лоуп аидеиа авторсгьы, аредактор хадасгьы иамоу", — ҳәа азгәеиҭеит аԥсуаҭҵааратә институт аиҳабы Арда Ашәба.
Аҭоурыхҭҵааҩцәа-кавказҭҵааҩцәа XII Жәларбжьаратәи рфорум аатит жьҭаара 1 азы. Иара Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡаҿы Аиааира агара 80 шықәса ахыҵреи, Аԥсны раԥхьатәи ахада Владислав Арӡынба диижьҭеи 80 шықәса аҵреи, Дырмит Гәлиа ихьӡ зху Аԥсуаҭҵааратә институт 100 шықәса ахыҵреи ирызкын.
Арепатриантцәа ауадақәа рыҭоуп
Зыԥсадгьыл ахь ихынҳәыз ҳџьынџьуаа 24 ҭаацәара жьҭаара 1 азы ауадақәа роуит.
Аԥсадгьыл ахь ахынҳәразы аҳәынҭқарратә еилакы ахантәаҩы ихаҭыԥуаҩ Басҭаҟәа Агрба инаҵшьны иазгәеиҭеит, ирыдыркылаз апрограмма инақәыршәаны есышықәса ҩнык-ҩнык ахархәарахь ишрырҭоу.
Хԥаны еихагылоу ахыбра ҿыц ргылоуп ҳџьынџьуаа реиҳараҩык ахьынхо Гәылрыԥшь араион Маҷара ақыҭан. Ауадақәа рхаҭабзиара ҳаракуп, урҭ заузгьы рынхаратә ҭагылазаашьа ргәы иақәшәоит.
Уажәазы 500 ҭаацәара рҟынӡа анхарҭаҭыԥ аиуразы агәаран иқәгылоуп, уи аамҭазы урҭ ахьынхо аҭыԥқәа рзы афонд қьырала ауадақәа рзамырхлоит.
Аҳәынҭқарра ахада Бадра Гәынба ари аусмҩаԥгатә далахәын, зегь раԥхьа иргыланы ауаа рыԥсадгьыл ахь рыхынҳәра атәыла аҿиаразы аҵак ду шамоу азгәеиҭеит, иҳәеит аҳәынҭқарра аринахысгьы арепатриантцәа адгылара шрырҭо атәы иҳәеит.
"Иаку Аԥсни" "Иаку Урыстәыла агвардиа ҿеи " рыбжьара аиқәшаҳаҭра
Аполитикатә партиа "Иаку Аԥсны" Урыстәылазегьтәи ауаажәларратә еиҿкаара "Иаку Урыстәыла Агвардиа ҿа" аусеицуразы аиқәшаҳаҭра рыбжьарҵеит жьҭаара 3 рзы.
"Агвардиа ҿа" аиҳабы Антон Демидов иазгәеиҭеит, аиҿкаара ахықәкы хаданы ишыҟоу Аԥснытәи аҿар Урыстәылазегьтәи аҿар реиҿкаара ралаҵара, рхаҭара ашьақәыргыларазы алшара рыҭара. Иара убас иазгәеиҭеит, аганқәа рыбжьара аимабзиаратә еизыҟазаашьақәа рышьақәыргылара аҵак ду шамоу.
Аиԥылараҿы, иара убас, Леон Бигәаа напхгара зиҭо "Иаку Аԥсны" аҿар рыҟәша шаԥҵахо азы адырра ҟаҵан.
Ауаажәларратә-политикатә еидгыла "Иаку Аԥсны" еиҿкаан 2002 шықәса ажьырныҳәа 27 рзы. 2009 шықәсазы партианы ишьақәыргылан. Уи ашьаҭаркҩы, раԥхьатәи анапхгаҩы иакәын ареспублика аҩбатәи ахада Сергеи Багаԥшь.
Аҽтәы спорт азы Аԥсны ахада Ихраҿа
Аҽтәы спорт азы Аԥсны ахада Ихраҿа агаразы аицлабрақәа мҩаԥысит Бзыԥтәи аҽырҩырҭаҿы жьҭаара 4 рзы.
Гәдоуҭеи Гагреи араионқәа рҟынтәи аҽыбӷаҟазацәа еицлабуеит аҵәеигәыдҵа, ҽыла ампыл асра, аҽырхәмаррақәа, аҽырҩра рҿы.
Аҳамҭа хада — Атәыла ахада Ихраҿа анаҩсгьы, егьырҭ аҳамҭақәа ранашьахоит: Аԥсны актәии аҩбатәии аҳәынҭқарра ахадацәа ргәалашәара иазку аҳамҭақәа, 1992-1993 шықәсқәа рзы Аԥсны Жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьраҿы иҭахаз ргәалашәара иазку аҳамҭақәа, ахатәгәаԥхаҩцәа рыхьӡала аҳамҭа, Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресси Аԥснытәи аихамҩақәеи рҟынтәи иҷыдоу аҳамҭақәа.
