https://sputnik-abkhazia.info/20211016/ishou-alaa-rymanyara-a-aala-azhlanta-rnyaray-1035904266.html
Иԥшьоу аҵлақәа рымҵаныҳәара: аџь, аҭәаҵла ажәлантәқәа рныҳәараҿы
Иԥшьоу аҵлақәа рымҵаныҳәара: аџь, аҭәаҵла ажәлантәқәа рныҳәараҿы
Sputnik Аҧсны
Аԥсабара акульт аҿы иалкаау аҭыԥ рымоуп аҵлақәа иԥшьоу акы акәны рызнеира, рымҵаныҳәара. Аԥсуаа рҿы, шамахамзар, қыҭацыԥхьаӡа иҟан ус еиԥш иҟаз аҭыԥқәа... 16.10.2021, Sputnik Аҧсны
2021-10-16T12:36+0300
2021-10-16T12:36+0300
2021-10-16T12:36+0300
аԥсны
жәлар рдоуҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/102899/40/1028994068_0:93:2001:1218_1920x0_80_0_0_c03ddf81970bb3636c1617b07c895a64.jpg
Аԥсабара акульт аҿы иалкаау аҭыԥ рымоуп аҵлақәа иԥшьоу акы акәны рызнеира, рымҵаныҳәара. Аԥсуаа рҿы, шамахамзар, қыҭацыԥхьаӡа иҟан ус еиԥш иҟаз аҭыԥқәа, аҵлақәа иахьрымҵаныҳәоз. Аетнограф Григори Чурсин ишиҩуа ала, аҵлақәа рымҵаныҳәараз инеиуаз ауаа амҿтәы џьарқәа ҟаҵаны инаргон. Аныҳәарҭа аҭыԥ аҟны акәзар, аихатәы џьар ҟаҵаны игылан. Иҟан аихатә хыцқәа злаз аҵлақәагьы – уи аҵла анцәахәы, мамзаргьы абна анцәахәы ихьӡала иаанрыжьуаз "ҳамҭан".Аҵла акульт аԥсуаа рҿы иалкааны ишыҟаз арҵабыргуеит хазы иазгәарҭоз "аҵла ныҳәа". Ари аныҳәара мҩаԥыргон ажьҭаара ианалагоз аамҭалазы, аҵла ианхалоз машәыр рықәымкәа илбаарц азы.Иахьатәи ҳаамҭазы аҵла акульт еиқәханы иҟаны иубоит ажәлантәқәа рныҳәараҿы. Досу ажәлантәқәа дара жәытәнатәаахыс иршьо, изымҵаныҳәо аҵла рымоуп. Иаҳҳәап, Габниаа рыжәлантә аныҳәара мҩаԥыргоит аҭәаҵла амҵан. Ари аҭыԥ еснагь ицқьаны ирымоуп, акы иаҟьашьыр ҟалаӡом, иҵасым ҳәа иԥхьаӡоуп.Убас, Аираа рыжәлантә зымҵаныҳәо, ашьтәа ахьыршьуа аҭыԥ, аџь-ҵла амҵан, Баҽа аҳаблаҿы иҟоу азы Таиса Ласариа-Аиба иаҳзеиҭалҳәеит абас еиԥш:"Аираа рныҳәарҭа ҭыԥ ахьыҟоу, уа ахәаҿы, Баҽа ҳәа иахьашьҭоу ауп. Дә-ҟьаҟьаран иҟоуп, убраҟа аџь-ҵла акыршықәса зхыҵуа, амахәқәа еиужь игылоуп. Убри амҵан ауп ашьтәа иахьахныҳәогьы. Уахь аҭыԥ ааигәара аҳәса неиӡом, аныҳәара аныҟоу акәым, иара ус абжьааԥныгьы, иҵасым рҳәоит. Аха адәы уанықәсыр акәу ыҟами, усҟангьы ҳакәшаны, ҽа мҩак алоуп ҳашцо. Ааигәа ҳаиасуазаргьы "ԥсымиллаҳ" ҳҳәоит", – ҳәа еиҭалҳәоит лара, аԥсабара "ацқьара" аиламгара шаҭаху аарԥшуа.Аҵлақәа иԥшьоу акы акәны ирыхәаԥшуеит адунеи ажәларқәа аӡәырҩы. Уи аауеит адунеи злашьақәгылоу ҳәа ирҳәо амифологиатә хәаԥшра аҟынтәи – Адунеитә ҵла ҳәа хьӡыс измоу, иагьаанарԥшуеит адунеи злашьақәгылоу ахәҭақәа: аҵла ақәцә – ажәҩан, амахәқәа – адгьыл, адац – адгьыл аҵа. Убри аҟынтәи машәырнгьы иҟам аҵла аныҳәарақәа рҟны иааннакыло аҭыԥ аҵак ду ахьамоу, иԥшьоу акы акәны иахьахәаԥшуа.
https://sputnik-abkhazia.info/20231015/aamtah-mamsargi-sinta-hasmadou-suura-tasgalas-imyapirgos-akyabs-1025572374.html
https://sputnik-abkhazia.info/20231107/Zan-diashou-zab-dkhakhou-zya-dkhagou-ay-anyaraa-rny-iaannakylo-ay-1028599705.html
https://sputnik-abkhazia.info/20180812/airaa-rnyhuara-1024700120.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2021
Есма Ҭодуаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/102963/74/1029637432_634:0:1967:1333_100x100_80_0_0_6428449d26d913d4418a6902209f10ec.jpg
Есма Ҭодуаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/102963/74/1029637432_634:0:1967:1333_100x100_80_0_0_6428449d26d913d4418a6902209f10ec.jpg
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Есма Ҭодуаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/102963/74/1029637432_634:0:1967:1333_100x100_80_0_0_6428449d26d913d4418a6902209f10ec.jpg
аԥсны, жәлар рдоуҳа
Иԥшьоу аҵлақәа рымҵаныҳәара: аџь, аҭәаҵла ажәлантәқәа рныҳәараҿы
Есма Ҭодуаԥҳа
НААР аҭҵаарадырратә усзуҩ
Аԥсабара акульт аҿы иалкаау аҭыԥ рымоуп аҵлақәа иԥшьоу акы акәны рызнеира, рымҵаныҳәара. Аԥсуаа рҿы, шамахамзар, қыҭацыԥхьаӡа иҟан ус еиԥш иҟаз аҭыԥқәа, аҵлақәа иахьрымҵаныҳәоз.
Аԥсабара акульт аҿы иалкаау аҭыԥ рымоуп аҵлақәа иԥшьоу акы акәны рызнеира, рымҵаныҳәара. Аԥсуаа рҿы, шамахамзар, қыҭацыԥхьаӡа иҟан ус еиԥш иҟаз аҭыԥқәа, аҵлақәа иахьрымҵаныҳәоз. Аетнограф Григори Чурсин ишиҩуа ала, аҵлақәа рымҵаныҳәараз инеиуаз ауаа амҿтәы џьарқәа ҟаҵаны инаргон. Аныҳәарҭа аҭыԥ аҟны акәзар, аихатәы џьар ҟаҵаны игылан. Иҟан аихатә хыцқәа злаз аҵлақәагьы – уи аҵла анцәахәы, мамзаргьы абна анцәахәы ихьӡала иаанрыжьуаз "ҳамҭан".
Аҵла акульт аԥсуаа рҿы иалкааны ишыҟаз арҵабыргуеит хазы иазгәарҭоз "аҵла ныҳәа". Ари аныҳәара мҩаԥыргон ажьҭаара ианалагоз аамҭалазы, аҵла ианхалоз машәыр рықәымкәа илбаарц азы.
Иахьатәи ҳаамҭазы аҵла акульт еиқәханы иҟаны иубоит ажәлантәқәа рныҳәараҿы. Досу ажәлантәқәа дара жәытәнатәаахыс иршьо, изымҵаныҳәо аҵла рымоуп. Иаҳҳәап, Габниаа рыжәлантә аныҳәара мҩаԥыргоит аҭәаҵла амҵан. Ари аҭыԥ еснагь ицқьаны ирымоуп, акы иаҟьашьыр ҟалаӡом, иҵасым ҳәа иԥхьаӡоуп.
Убас, Аираа рыжәлантә зымҵаныҳәо, ашьтәа ахьыршьуа аҭыԥ, аџь-ҵла амҵан, Баҽа аҳаблаҿы иҟоу азы Таиса Ласариа-Аиба иаҳзеиҭалҳәеит абас еиԥш:
"Аираа рныҳәарҭа ҭыԥ ахьыҟоу, уа ахәаҿы, Баҽа ҳәа иахьашьҭоу ауп. Дә-ҟьаҟьаран иҟоуп, убраҟа аџь-ҵла акыршықәса зхыҵуа, амахәқәа еиужь игылоуп. Убри амҵан ауп ашьтәа иахьахныҳәогьы. Уахь аҭыԥ ааигәара аҳәса неиӡом, аныҳәара аныҟоу акәым, иара ус абжьааԥныгьы, иҵасым рҳәоит. Аха адәы уанықәсыр акәу ыҟами, усҟангьы ҳакәшаны, ҽа мҩак алоуп ҳашцо. Ааигәа ҳаиасуазаргьы "ԥсымиллаҳ" ҳҳәоит", – ҳәа еиҭалҳәоит лара, аԥсабара "ацқьара" аиламгара шаҭаху аарԥшуа.
Аҵлақәа иԥшьоу акы акәны ирыхәаԥшуеит адунеи ажәларқәа аӡәырҩы. Уи аауеит адунеи злашьақәгылоу ҳәа ирҳәо амифологиатә хәаԥшра аҟынтәи – Адунеитә ҵла ҳәа хьӡыс измоу, иагьаанарԥшуеит адунеи злашьақәгылоу ахәҭақәа: аҵла ақәцә – ажәҩан, амахәқәа – адгьыл, адац – адгьыл аҵа. Убри аҟынтәи машәырнгьы иҟам аҵла аныҳәарақәа рҟны иааннакыло аҭыԥ аҵак ду ахьамоу, иԥшьоу акы акәны иахьахәаԥшуа.
