https://sputnik-abkhazia.info/20230304/ani-akhyi-eimazdo-zhlar-rmeditsina-azaagylara-1044344361.html
"Ани ахәыҷи еимаздо": жәлар рмедицина азааҭгылара
"Ани ахәыҷи еимаздо": жәлар рмедицина азааҭгылара
Sputnik Аҧсны
Жәлар рмедицинахьтә зааҭгыларақәак ҟалҵоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа. 04.03.2023, Sputnik Аҧсны
2023-03-04T13:30+0300
2023-03-04T13:30+0300
2023-03-04T13:39+0300
аԥсны
аналитикеи аиҿцәажәарақәеи
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e4/0c/1d/1031542396_0:160:3073:1888_1920x0_80_0_0_d9156901b0fc9ac5cd5ea0a68eea9985.jpg
Ан лымгәарҭа иҭоу изы ддунеиуп, дбаагәароуп. Аԥсҭазаара агәаӷь згәылагӡоу, лгәаҵан даҽа гәык еисуеит. Лыхшара илымоу-илылоу зегь ималдоит адәы иаҵәа дықәыԥшаанӡагьы. Ицеиҩылшоит аҳауа, афатә, илзицәыҵәахуам лгәалаҟарагьы. Абарҭқәа зегьы еиднакылоит бла иамбо аԥсҭазаара аҷапан. Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа лыстатиа "Ахшараиура мариахарц азы аԥсуаа имҩаԥыргоз ақьабзқәа" рҿы абас лыҩуеит: "Ахшара данилак, уи иҷапан маркатылла ихҵәаны, нас арахәыц ала иҿарҳәон. Ахәыҷы иҷапан ӷьаанӡа уи амаркатыл иалакьысӡомызт, иԥхьаркуан. Аҷапан анкашәалак ауац илаҵаны аҩны аҭӡамц иаларшьыхуан". Жәытәла уалацәажәозар, асаби дшыркәабоз иҷапан аӡы рыцәҭалазҭгьы, иҭаацәа ахәшәтәҩы (урысшәала "знахарка") дизааргон. Лара акасыш аџьыкахыш нылаԥсаны асаби иҷапан инадылкылон: "абри аџьыкахыш шӡыҭуа еиԥш иӡыҭааит ахәыҷы иҷапан иҭоу аӡы" - ҳәа хынтә диҭәҳәон. Аҷапан хәшәык аҳасаблаИиз ахәыҷы раԥхьатәи ичымазарақәа ируакуп – аблы. Аблы мгәахьаауп, ицәырҵуеит ҳәа иԥхьаӡоуп асаби ҩымз данырҭыслак. Асаби ари ачымазара далзырго ахәшәқәа иреиуоуп - аҷапанрҩа. Даниз ихырҵәаз, анаҩс идырҩаз аҷапан анапсыргәыҵа иаақәырҟәыҷны ашыла алырхуан. Аҷапан шыла ан лгәыԥҳәыхш ала иааилырхны ахәыҷы ирҭон, убри ала аблы рхәышәтәуан. АҷапанкашәараАҷапанхьаа ахәыҷы иеиԥш адугьы изцәырҵыр алшоит. Мыцхәы аџьа ихы иаирбазар, иҷапан иҩахыкны аисра иалагазар, "аҷапан кашәара" иатәуп. Абри аус аҭыԥ ақәҵаразы дааргон ахәшәтәҩы "аҷапаншьҭыхҩы" ззырҳәоз. Ишазгәаҭоу ала, жәлар рмедицина знапы алакыз рахьтә имаҷҩымызт "аҷапан кашәара" зхәышәтәуазгьы. Аҷапанкашәара ахәшә анизыҟарҵа ашьҭахь, ачымазаҩ ҩымш-хымш ҽмырқәаца аӷәтәы иарҭа дықәиазароуп, уи инахыҳәҳәаны мызкы ихы аџьабаа аирбар ауамызт. Иара убасгьы, жәлар рмедицинаҿы аҷапан кашәара иахәшәуп ҳәа азырҳәон амыркыџьы (урысшәала "череда"). Амаркыџьы адацқәеи амахәқәеи аӡы аҵаҭәаны ианеиладыршлак ашьҭахь идраӡон, нас иаҵыҵыз аӡы шьыжьы, шьыбжьон, хәылбыҽха ҳәа иааихшаны фырџьанла иржәуан. Астатиа аиқәыршәараҿы хархәара аҭан С.М. Наҷҟьебиа лышәҟәы "Жәлар рмедицина алексика".
https://sputnik-abkhazia.info/20220110/auay-iira--akhsharaiura-mariakharts-azy-asuaa-imayrgoz-aabza-1037028640.html
https://sputnik-abkhazia.info/20181021/aglaha-ma-agilha-ani-ahichi-iridchualou-anocharakua-rsi-asguatakua-1025353413.html
https://sputnik-abkhazia.info/20210227/ahshara-dizmaua-ahusa-rzi-apsuaa-rkiabizkua-1021563446.html
https://sputnik-abkhazia.info/20200822/Dykhyragany-Antsa-daa-auaytysa-iira-iadalou-zgaaraak-1030803534.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2023
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
аналитикеи аиҿцәажәарақәеи
аналитикеи аиҿцәажәарақәеи
"Ани ахәыҷи еимаздо": жәлар рмедицина азааҭгылара
13:30 04.03.2023 (ирҿыцуп: 13:39 04.03.2023) Сусанна Ҭаниаԥҳа
Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ
Жәлар рмедицинахьтә зааҭгыларақәак ҟалҵоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа.
Ан лымгәарҭа иҭоу изы ддунеиуп, дбаагәароуп. Аԥсҭазаара агәаӷь згәылагӡоу, лгәаҵан даҽа гәык еисуеит. Лыхшара илымоу-илылоу зегь ималдоит адәы иаҵәа дықәыԥшаанӡагьы. Ицеиҩылшоит аҳауа, афатә, илзицәыҵәахуам лгәалаҟарагьы. Абарҭқәа зегьы еиднакылоит бла иамбо аԥсҭазаара аҷапан.
Нарҭдырреи адәынтәи афольклорҭҵаареи рцентр аҭҵаарадырратә усзуҩ Есма Ҭодуаԥҳа лыстатиа "Ахшараиура мариахарц азы аԥсуаа имҩаԥыргоз ақьабзқәа" рҿы абас лыҩуеит:
"Ахшара данилак, уи иҷапан маркатылла ихҵәаны, нас арахәыц ала иҿарҳәон. Ахәыҷы иҷапан ӷьаанӡа уи амаркатыл иалакьысӡомызт, иԥхьаркуан. Аҷапан анкашәалак ауац илаҵаны аҩны аҭӡамц иаларшьыхуан".
10 Ажьырныҳәа 2022, 10:30
Жәытәла уалацәажәозар, асаби дшыркәабоз иҷапан аӡы рыцәҭалазҭгьы, иҭаацәа ахәшәтәҩы (урысшәала "знахарка") дизааргон. Лара акасыш аџьыкахыш нылаԥсаны асаби иҷапан инадылкылон: "абри аџьыкахыш шӡыҭуа еиԥш иӡыҭааит ахәыҷы иҷапан иҭоу аӡы" - ҳәа хынтә диҭәҳәон.
Ииз ахәыҷы раԥхьатәи ичымазарақәа ируакуп – аблы. Аблы мгәахьаауп, ицәырҵуеит ҳәа иԥхьаӡоуп асаби ҩымз данырҭыслак.
Асаби ари ачымазара далзырго ахәшәқәа иреиуоуп - аҷапанрҩа. Даниз ихырҵәаз, анаҩс идырҩаз аҷапан анапсыргәыҵа иаақәырҟәыҷны ашыла алырхуан.
Аҷапан шыла ан лгәыԥҳәыхш ала иааилырхны ахәыҷы ирҭон, убри ала аблы рхәышәтәуан.
Аҷапанхьаа ахәыҷы иеиԥш адугьы изцәырҵыр алшоит. Мыцхәы аџьа ихы иаирбазар, иҷапан иҩахыкны аисра иалагазар, "аҷапан кашәара" иатәуп. Абри аус аҭыԥ ақәҵаразы дааргон ахәшәтәҩы "аҷапаншьҭыхҩы" ззырҳәоз.
Ишазгәаҭоу ала, жәлар рмедицина знапы алакыз рахьтә имаҷҩымызт "аҷапан кашәара" зхәышәтәуазгьы.
Аҷапаншьҭыхҩы ачымазаҩ даниҭаалак, данихәаԥшлак ашьҭахь ҩнымаҭәак днахьынҳаланы, адгьыл аҿынтә иҽҩышьҭыхны, ԥыҭраамҭак убыс иҽникылар акәын. Ачымазаҩ ус дыҟанаҵы ахәшәтәҩы аҷапан иаакәыршаны ихәон, ахьаа еихирсыӷьуан. Нас ҩбаҟа кәтаӷь аӡа ааԥҽны, акәтаӷьгәқәа бзиа иааҩҩны, аԥхьа ашьаршьаф цқьа илаиҭәон, ашьҭахь иаашьҭыхны ачымазаҩ ихьуа иҷапан иаакәыршаны, ирхханы иҿаиҳәон.
Аҷапанкашәара ахәшә анизыҟарҵа ашьҭахь, ачымазаҩ ҩымш-хымш ҽмырқәаца аӷәтәы иарҭа дықәиазароуп, уи инахыҳәҳәаны мызкы ихы аџьабаа аирбар ауамызт.
Иара убасгьы, жәлар рмедицинаҿы аҷапан кашәара иахәшәуп ҳәа азырҳәон амыркыџьы (урысшәала "череда"). Амаркыџьы адацқәеи амахәқәеи аӡы аҵаҭәаны ианеиладыршлак ашьҭахь идраӡон, нас иаҵыҵыз аӡы шьыжьы, шьыбжьон, хәылбыҽха ҳәа иааихшаны фырџьанла иржәуан.
Астатиа аиқәыршәараҿы хархәара аҭан С.М. Наҷҟьебиа лышәҟәы "Жәлар рмедицина алексика".
