https://sputnik-abkhazia.info/20231029/ashakh-eish-iasha-asapyn-iazkny-dyrraak-1048787134.html
"Ашәах еиԥш иҟәашӡа": асапын иазкны дыррақәак
"Ашәах еиԥш иҟәашӡа": асапын иазкны дыррақәак
Sputnik Аҧсны
Асапын иазку аматериал шәаԥхьарц шәылшоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа лматериал аҟны. 29.10.2023, Sputnik Аҧсны
2023-10-29T10:40+0300
2023-10-29T10:40+0300
2023-10-29T10:44+0300
аԥсны
жәлар рдоуҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/101811/04/1018110450_0:202:1921:1282_1920x0_80_0_0_c9f4148a53dfe89ad868f4fee3dc807c.jpg
Ҳаамҭазтәи ауаҩы иԥсҭазаареи ибзазареи сапында ухаҿы иузаагом, убысҟак ҳашьцылахьеит. Агәабзиареи ацқьареи шеихьыԥшу дырны сапынла ҳнапқәа, ҳамаҭәа-ҳҩыҭәа ҳаӡәӡәоит.Асапын ацқьара аиҿкаараҿы ахәарҭара шалоу раԥхьаӡа ауаа иреилзыркааз ҳера II ашәышықәсазы адунеи ианыз антикатәи аҳақьым Гален иоуп.Аԥсуааи асапыниАԥсни егьырҭ атәылақәеи рыбжьара мшынгәыла, ӷбала ахәаахәҭра анрыбжьаз, арахь, Аԥсныҟа, иӡхыргоз асапын зынӡа имаҷӡан, избанзар аԥсуаа еиҳараӡак рхы иадырхәоз рнапала иҟарҵоз асапын акәын.Ажәытәан, иахьа ҳзышьцылахьоу адәқьанқәеи азауадқәеи аныҟамыз иабааргоз аԥсуаа ҭаацәа дук ирызхаша асапын ҳәа агәаанагара шәызцәырҵыр алшоит! Аҭак зынӡа имариоуп. Аԥсуаа асапын дыршуан. Даҽакала иуҳәозар, ахәарӡ (ахәа аӡы) иалырхуан.Раԥхьа амжәа мҿы амца лацраҵаны ирбылуан. Амжәа аныбыллак, иааннажьыз ахәа алыхәҭа џьаџьа икылырхуан, ирхәуан. Амжәа иааннажьуа ахәа зегь реиҳа ишкәакәахоит ҳәа азырыԥхьаӡон, убри азы иара акәын хархәара ззыруаз.Амжәа ахәа ачуан илҭаԥсаны ахьурӡы еиԥш идыршуан. Иаҵыҵуаз аӡы ашша иаҵарҭәон, аҳәашша ада, егьырҭ - арахә рышша. Абни ахәарӡ ала идыршуан ашша, идыршуан ижәпахаанӡа. Ианаахьшәашәалак, шашәала иԥырҟон.Ԥаса, ауардынқәеи урҭ ирыҵаҳәоу ацәқәеи ианрысакьаҳәымҭаз ҳазхьаԥшуазар, асапынгьы хәҭакахьала уа алагала рацәан. Ауардын иаҵоу абарбал зку алыра асапын ахьыршьуан, аидара рацәа анақәырҵалак, аҿыжра иаламгаразы.Асапын иахылҿиааз алексикаАсапын аӡбахә анаҳҳәа, иҳәатәуп иара ахьӡ иахылҿиааз алексика атәгьы.Абызшәадырҩы Леонид Хыгә-иԥа Саманба ишәҟәы "Аԥсуа бызшәеи азеиԥш бызшәадырреи рызҵаарақәа" рҿы иааигоит абри аҩыза аҿырԥштәы шьахә: "Дыҟан Лыхны ақыҭан инхоз Гыц Астапан зыхьӡыз ԥсыуа нхаҩы бзиак, иҭацацәа асапын ахьӡ рҳәаӡомызт, "аӡәӡәага" ҳәа ауп ишашьҭаз, рабхәа ихьӡ шьҭыбжьыла иазааигәоуп ҳәа иазшьаны".Авторцәа рахьтәАԥсуа литература зырбеиаз апоетцәеи ашәҟәыҩҩцәеи ражәа сахьарк аҟны асапын еиҿырԥшра ҳасабала рхы ишадырхәаз ҳбарц ҳалшоит абарҭ аҿырԥштәқәа рҿы:
https://sputnik-abkhazia.info/20230903/aykh-bzia-akhy-iasueit-aykhi-ui-ialou-azydaraei-1047790359.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2023
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
жәлар рдоуҳа
"Ашәах еиԥш иҟәашӡа": асапын иазкны дыррақәак
10:40 29.10.2023 (ирҿыцуп: 10:44 29.10.2023) Сусанна Ҭаниаԥҳа
Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ
Асапын иазку аматериал шәаԥхьарц шәылшоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа лматериал аҟны.
Ҳаамҭазтәи ауаҩы иԥсҭазаареи ибзазареи сапында ухаҿы иузаагом, убысҟак ҳашьцылахьеит. Агәабзиареи ацқьареи шеихьыԥшу дырны сапынла ҳнапқәа, ҳамаҭәа-ҳҩыҭәа ҳаӡәӡәоит.
Асапын ацқьара аиҿкаараҿы ахәарҭара шалоу раԥхьаӡа ауаа иреилзыркааз ҳера II ашәышықәсазы адунеи ианыз антикатәи аҳақьым Гален иоуп.
Аԥсни егьырҭ атәылақәеи рыбжьара мшынгәыла, ӷбала ахәаахәҭра анрыбжьаз, арахь, Аԥсныҟа, иӡхыргоз асапын зынӡа имаҷӡан, избанзар аԥсуаа еиҳараӡак рхы иадырхәоз рнапала иҟарҵоз асапын акәын.
Ажәытәан, иахьа ҳзышьцылахьоу адәқьанқәеи азауадқәеи аныҟамыз иабааргоз аԥсуаа ҭаацәа дук ирызхаша асапын ҳәа агәаанагара шәызцәырҵыр алшоит! Аҭак зынӡа имариоуп. Аԥсуаа асапын дыршуан. Даҽакала иуҳәозар, ахәарӡ (ахәа аӡы) иалырхуан.
Раԥхьа амжәа мҿы амца лацраҵаны ирбылуан. Амжәа аныбыллак, иааннажьыз ахәа алыхәҭа џьаџьа икылырхуан, ирхәуан. Амжәа иааннажьуа ахәа зегь реиҳа ишкәакәахоит ҳәа азырыԥхьаӡон, убри азы иара акәын хархәара ззыруаз.
Амжәа ахәа ачуан илҭаԥсаны ахьурӡы еиԥш идыршуан. Иаҵыҵуаз аӡы ашша иаҵарҭәон, аҳәашша ада, егьырҭ - арахә рышша. Абни ахәарӡ ала идыршуан ашша, идыршуан ижәпахаанӡа. Ианаахьшәашәалак, шашәала иԥырҟон.
Ԥаса, ауардынқәеи урҭ ирыҵаҳәоу ацәқәеи ианрысакьаҳәымҭаз ҳазхьаԥшуазар, асапынгьы хәҭакахьала уа алагала рацәан. Ауардын иаҵоу абарбал зку алыра асапын ахьыршьуан, аидара рацәа анақәырҵалак, аҿыжра иаламгаразы.
Асапын иахылҿиааз алексика
Асапын аӡбахә анаҳҳәа, иҳәатәуп иара ахьӡ иахылҿиааз алексика атәгьы.
Аԥсуа бызшәа иалоу ажәа "аҟыра" асапын иадырҳәалоит, ҟырак асапын (сапын ҟырак), урысшәала иуҳәозар, "кусок мыла" аанагоит. Асапын ашәах ма асапыншәах урысшәала "мыльные пузыри".
Абызшәадырҩы Леонид Хыгә-иԥа Саманба ишәҟәы "Аԥсуа бызшәеи азеиԥш бызшәадырреи рызҵаарақәа" рҿы иааигоит абри аҩыза аҿырԥштәы шьахә:
"Дыҟан Лыхны ақыҭан инхоз Гыц Астапан зыхьӡыз ԥсыуа нхаҩы бзиак, иҭацацәа асапын ахьӡ рҳәаӡомызт, "аӡәӡәага" ҳәа ауп ишашьҭаз, рабхәа ихьӡ шьҭыбжьыла иазааигәоуп ҳәа иазшьаны".
Аԥсуа литература зырбеиаз апоетцәеи ашәҟәыҩҩцәеи ражәа сахьарк аҟны асапын еиҿырԥшра ҳасабала рхы ишадырхәаз ҳбарц ҳалшоит абарҭ аҿырԥштәқәа рҿы:
Асапын еиԥш сыԥсы нысхуеит, шәахҵас иқәҳәа аӡы иагоит. (Инна Ҳашԥҳа)
Лхы-лҿы ажәны ишыҟамызгьы, лхахәы асапын шәах еиԥш иҟәашӡа ишлан. Уи еиҳагьы дрылнакаауан. (Алықьса Гогәуа)
Нас иҟалазеи, снапы назхьыслак зегьы асапыншәах еиԥш изсымпыҵабозеи! (Алықьса Џьениа)
Саԥҳәаҟәа ӡәӡәоушәа сапынла, иқәҟьан инеилап ақәа. (Терент Ҷаниа)
Сгәыӷрақәа исымақәоу зегьы, асапын шәах еиԥш, инсымпыҵаба ицоит. (Леуа Леиба)
Асапын иадыргазшәа иҽы ашәах ақәч, агәарабжьара асаба бжьарчы, ибыжьҟьа иааиуаз Ноурыз иқьаҳиа, аҭарчеи игазшәа, агәашә аԥхьа цәӷәыхаа даарԥыххылт. (Борис Ҭыжәба)
Иаҵагылаз аихатәы шьаҟақәа шәышықәса раахыс аӡы зхьыкәкәа илеиуаз, асапын ахьыршьызшәа иҵәырҵәыруан. (Шьалодиа Аџьынџьал)
