https://sputnik-abkhazia.info/20250214/ubla-iagazyrkho-iashyuarkaleiua-iazo-aamazia-akhararei-akharkharei-1053734809.html
"Убла иагәазырԥхо, иҟаԥшьыуаркалеиуа иҟазҵо": аџьамԥазиа ахәарҭареи ахархәареи
"Убла иагәазырԥхо, иҟаԥшьыуаркалеиуа иҟазҵо": аџьамԥазиа ахәарҭареи ахархәареи
Sputnik Аҧсны
Арҵәы аҟаҵаразы рхы иадырхәо аџьамԥазиа, абзыԥқәа рҟны ашьамашәыга ҳәа изышьҭоу, иазкны дыррақәак ҳадылгалоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа... 14.02.2025, Sputnik Аҧсны
2025-02-14T09:00+0300
2025-02-14T09:00+0300
2025-02-13T19:50+0300
аԥсны
жәлар рдоуҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e9/02/0d/1053748269_0:168:3041:1879_1920x0_80_0_0_50125b7aca62fdb39cffb3681c68b4f3.jpg
Аԥсуа ҳәсақәа арҵәы аҟаҵара даара ирыцааиуеит. Ицаҳәцаҳәуа, еилҟьаӡа рнапы иҵырхуа арҵәы ахьӡ хара инеиҩхьеит. Арҵәы (ахәыл) анеиҵарҵо, аџьамԥазиа арҭоит, иароуп арҵәы "убла иагәазырԥхо, иҟаԥшьыуаркалеиуа иҟазҵо".Ашәҟәыҩҩы Анатоли Возба иажәабжь "Аҿымҭра еиӷьума?" аҟны ахәылрҵәы уааилаҳаратәы асахьа ҭихуеит: "Надица абҟәыл дынҭалан, ашьамашәыга зыхьшьыз ахәыл былгьаӡа апырпылырҵә амца ахҟьо инадкыланы иааҭылган, аишәа инықәылҵеит. Аҳәызбала ацәа џьаџьа нахыхны, еилԥхаауаз ахәыл ҟаԥшьшьӡа, еиҩырсса ачанах инанылҵеит…"АџьамԥазиаАџьамԥазиа, мамзаргьы ашьамашәыга – ҳаскьын ҵиаауп. Аԥсабараҟны аџьамԥазиа (урысшәала "лакрица" или "лаконос американский") ахкқәа ҩажәеи жәохә шьақәыргылоуп. Аҵиаа шкәакәаны ишәҭуеит, ианыҟалалак "ашәыр кәымпылқәа" еиқәаҵәахоит. Аџьамԥазиа укыр, унапы ашәуеит. Ашәҟәыҩҩы Владимир Анқәаб игәалашәарақәа рҿы иҩуан: "Ачернила ацынхәрас ашьамашәыга рышәҭ рҟәыцны, ирҩаны иалҵуаз, ачарнилаҭра ма аԥаҭлыка хәыҷы иҭаҭәаны уи салаҩҩуан", - ҳәа.Аџьамԥазиеи жәлар рмедицинеиЖәлар рмедицинаҿы аџьамԥазиа ашәырқәа ҟәаҟәаны амраҿы ирҩаны лассы изымӷьаз аԥҟарсҭақәеи аҟәаҟәарақәеи ирықәырҵон.Алааԥк ауаҩы ианицҳа, ихәшәтәразы иҟарҵоз аԥсуа хәшәқәа аџьамԥазиа аларҵон. Ҳарзааҭгылап ахәшә аҟаҵашьа авариантқәа:Абасала, ашьамашәыга (даҽакала "аџьамԥазиа") ганрацәала хәарҭара змоу ҵиаауп. Иара Аԥсны акыр ианааланы иазҳауан, иазҳауеит иахьа уажәраанӡагьы.∕Астатиа аиқәыршәараҿы хархәара азун С.М. Наҷҟьебиа лышәҟәы "Жәлар рмедицина алексика"∕.
https://sputnik-abkhazia.info/20240915/agyrkhaara-inarkny-akhshtrayna-alaai-ui-ialou-akhararei-1052228174.html
https://sputnik-abkhazia.info/20250119/sh-tsak-rkharoup-auay-izya-ikharoup-aymshi-ayshi-agabziarazy-rlagala-1053432437.html
https://sputnik-abkhazia.info/20230625/mgalyrkhaara-itso-akhyzi-ui-ialou-akhararei-1046385926.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
жәлар рдоуҳа
"Убла иагәазырԥхо, иҟаԥшьыуаркалеиуа иҟазҵо": аџьамԥазиа ахәарҭареи ахархәареи
Сусанна Ҭаниаԥҳа
Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ
Арҵәы аҟаҵаразы рхы иадырхәо аџьамԥазиа, абзыԥқәа рҟны ашьамашәыга ҳәа изышьҭоу, иазкны дыррақәак ҳадылгалоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа.
Аԥсуа ҳәсақәа арҵәы аҟаҵара даара ирыцааиуеит. Ицаҳәцаҳәуа, еилҟьаӡа рнапы иҵырхуа арҵәы ахьӡ хара инеиҩхьеит. Арҵәы (ахәыл) анеиҵарҵо, аџьамԥазиа арҭоит, иароуп арҵәы "убла иагәазырԥхо, иҟаԥшьыуаркалеиуа иҟазҵо".
Ашәҟәыҩҩы Анатоли Возба иажәабжь "Аҿымҭра еиӷьума?" аҟны ахәылрҵәы уааилаҳаратәы асахьа ҭихуеит:
"Надица абҟәыл дынҭалан, ашьамашәыга зыхьшьыз ахәыл былгьаӡа апырпылырҵә амца ахҟьо инадкыланы иааҭылган, аишәа инықәылҵеит. Аҳәызбала ацәа џьаџьа нахыхны, еилԥхаауаз ахәыл ҟаԥшьшьӡа, еиҩырсса ачанах инанылҵеит…"
Аџьамԥазиа, мамзаргьы ашьамашәыга – ҳаскьын ҵиаауп. Аԥсабараҟны аџьамԥазиа (урысшәала "лакрица" или "лаконос американский") ахкқәа ҩажәеи жәохә шьақәыргылоуп. Аҵиаа шкәакәаны ишәҭуеит, ианыҟалалак "ашәыр кәымпылқәа" еиқәаҵәахоит. Аџьамԥазиа укыр, унапы ашәуеит. Ашәҟәыҩҩы Владимир Анқәаб игәалашәарақәа рҿы иҩуан: "Ачернила ацынхәрас ашьамашәыга рышәҭ рҟәыцны, ирҩаны иалҵуаз, ачарнилаҭра ма аԥаҭлыка хәыҷы иҭаҭәаны уи салаҩҩуан", - ҳәа.
Аџьамԥазиеи жәлар рмедицинеи
Жәлар рмедицинаҿы аџьамԥазиа ашәырқәа ҟәаҟәаны амраҿы ирҩаны лассы изымӷьаз аԥҟарсҭақәеи аҟәаҟәарақәеи ирықәырҵон.
Алааԥк ауаҩы ианицҳа, ихәшәтәразы иҟарҵоз аԥсуа хәшәқәа аџьамԥазиа аларҵон. Ҳарзааҭгылап ахәшә аҟаҵашьа авариантқәа:
"Алаапк иаҟьашьыз, изыцҳаз абас дырхәышәтәуеит. Аџьамԥаз шьапқәа хԥа ааҵырхуеит. Иахьыҵырхыз аџьыка ыҵарыԥсоит. Уаха иҟәаҟәаны еиҵадырԥхьоит. Ашьжьымҭан ижәуеит какалда. Фырџьанк ижәуеит. Игәы архынҳәыр, ахш идыржәуеит. (Ахыҵхырҭа: Џьума Аҳәба "Иҩымҭақәа реизга". IV атом. Ад – 525.)
Аџьамԥазиа адацқәа ааҵхны, иӡәӡәаны, ибзиаӡаны ирҟәаҟәон, анаҩс ахыз аҵаҭәаны иԥхьаркуан. Ала зыцхаз фырџьанла мышк ахьтә хынтә идыржәуан.
Аџьамԥазиа адацқәа ырссаны, ҩ-мҳаҵәк дук рызна литрак аӡы аҵарҭәон. Жәа-минуҭк идыршуан. Анаҩс, ахҩа зкуа акы инҭаҭәаны, аԥхарра мцарц иҭарыҳәҳәон. Ҩажәижәаба минуҭ рышьҭахь ираӡатәын. Ари ахәшә мышк ахьтә ҩынтә-хынтә иржәуан.
Абасала, ашьамашәыга (даҽакала "аџьамԥазиа") ганрацәала хәарҭара змоу ҵиаауп. Иара Аԥсны акыр ианааланы иазҳауан, иазҳауеит иахьа уажәраанӡагьы.
∕Астатиа аиқәыршәараҿы хархәара азун С.М. Наҷҟьебиа лышәҟәы "Жәлар рмедицина алексика"∕.
