https://sputnik-abkhazia.info/20250607/douala-azhlara-zegy-irzaaigou-apoet-aleksandr-pushkin-iiramsh-iazkny-1055219165.html

Доуҳала ажәларқәа зегьы ирзааигәоу апоет: Александр Пушкин иирамш иазкны

Доуҳала ажәларқәа зегьы ирзааигәоу апоет: Александр Пушкин иирамш иазкны

Sputnik Аҧсны

Аурыс сахьаркыратә ажәа агени Александр Сергеи-иԥа Пушкин имширазы гәҭахәыцрақәак. 07.06.2025, Sputnik Аҧсны

2025-06-07T13:35+0300

2025-06-07T13:35+0300

2025-06-07T13:35+0300

аԥсны

аналитикеи аиҿцәажәарақәеи

https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e9/06/07/1055217366_0:67:1280:787_1920x0_80_0_0_78034547877b61d50cd44f472c8222d6.jpg

"Сара агха сыхьуеит ҳәа сгәы иаанагом исҳәар, адунеи зыхьӡ ахыҵәахьоу егьырҭ апоетцәа дуӡӡақәа Пушкин иаҟара аӡәгьы ирықәҿиан деиҭаргахьеит ҳәа".Баграт Шьынқәба, Аԥсны жәлар рпоет.Иҟалап дыҟамзар даҽа поетк, шәҟәыҩҩык, Шекспир дуӡӡа иӡбахә ҳамҳәозар, адунеитә литератураҿы милаҭцыԥхьаӡа досу рбызшәала ахьхьаҳәа "деиҭамҵыц" Пушкин. Уи ипоезиа убри аҩыза маӡа бзиак амоуп, уиԥхьацыԥхьаӡа дузхаӡом. Дузхаӡом, избанзар, ипоезиа иаразнак аҟазшьа бзиаӡа змоу ауаҩ иеиԥш, ахы угәанарԥхоит, укәа-умаӷра иҭалоит, иузааигәахоит, "ишуцыхәмаруа" зынӡа иузгәамҭаӡакәа ҿырҳәала иуамхаҵоит!Азныказ ухәыцуеит, уара ашәҟәы шьҭумхӡеит исҵоит ҳәа, егьырҭ апоетцәа рҿы ишыҟоуҵо еиԥш, хәынтә-жәантә уааҟәымҵӡакәа уаԥхьаӡом, ус, иара ахала иумбаӡакәа "иулалеит!" аҽцәырымгаӡакәа, маӡала! Нас ахәыцра уалагоит, ари ажәеинраала санхәыҷыз исҵахьазма, ма сандуха акыраамҭа саԥхьозма, сыхшыҩ ианбацәыҵкәрааи, сгәы ианбаҭалеи?!Егьа ҟауҵаргьы иарбан мшу узыԥшааӡом, узазхәыцӡом, уанхәыҷыз акәу, уқәыԥшра уанҭагылаз акәу, мамзаргьы уқәрахь уанааи иухьӡоу!..Сара сгәанала, Пушкин ипоезиа убас иҟоуп, ашәҟәы бзиа избо, еиҳарак апоезиа, досу зегьы рҿы рыгәқәа рыҟны ажәҵыс еиԥш аҭра ҟанаҵахьеит, иҭаҷырҷырхьеит, насгьы, ааԥныла мацара акәым, аамҭақәа зегьы ирыцуп.Иахьа адунеи аҿы дузыԥшааӡом Пушкин ибызшәала ицәажәо аӡәы, Пушкин иажәеинраалақәа ззымдыруа, уи амҵәыжәҩақәа знамҭац. Иҟалоит, уи дышхәыҷу "ихьӡазар", иҟалоит, ԥыҭк иқәрахь даннеи ижәҩахыр аанкылан иацәажәара иалагазар!..Пушкин ипоезиа убри аҩыза мчык амоуп, убас ахы угәанарԥхоит, иара абызшәа амацара аҽазҭагӡаӡом, атәым бызшәақәа рахь иаразнак имҩахыҵуеит, аоригинал аҟазшьеи ацәаҩеи еиқәырханы, милаҭ дуӡӡак ишыртәу угәаларшәаны, убри аҳаракыра уҽаҵамырхакәа аиҭагарахь уеиҭанаргоит! Уаҟа иумбаӡакәа аус ауеит Пушкин игенира, Пушкин ибаҩхатәра, нас, уара убаҩхатәрагьы иумырбаӡакәа амҵәыжәҩақәа унаҭоит, иумырбаӡакәа укалам шьҭнахуеит, иумырбаӡакәа ахьхьаҳәа инеиуа апоезиа аԥсышәоутәуеит, уара умилаҭ ирзааигәоутәуеит, рцәа ахоуҵоит!..Апоетцәа зегьы досу иара и-Пушкин димоуп, дицхраауеит, дивагылоит, ашьха иаҿахо илабашьа шицхраауа еиԥш!.. Досу уи иара ибызшәахьы данеиҭеиго, иҟалоит уи ажәеинраала еиҭазгаҵәҟьароуп ҳәа дымтәозар, ус акы игәанарԥхоит, акы иҵанаҳәоит, нас ауп, уи аиҭагаразы амчгьы анизцәырҵуа, имырбаӡакәа, иара ибаҩхатәра "иагәылаҵәахны!"Иҟоуп амилаҭқәа рҿы апоетцәа дуӡӡақәа Пушкин рбызшәахьы иеиҭагаразы аурысшәа зҵаз, иҟоуп Пушкин дырзеиҭамгаӡакәа "ишиеиԥхыӡуаз!" мацара ииасызгьы… Пушкин зегьы рынасыԥ "даламшәаӡеит!", Пушкин зегьы рашҭа дҭамлаӡеит, аха ргәы дхааӡа дышҭаз, дыззеиҭамгаз апоетцәагьы ус ииасыз рацәаҩӡоуп… Урҭ рыҩнуҵҟатәи адунеи шеибафоз, ишыцәқәырԥоз, иахьынӡахәҭаз амца заҵамԥхаӡакәа ииасгәышьеит…Уи аганахьала аԥсуа литература аразҟы аман, иахьа ҳпоетцәа дуқәеи ҳашәҟәыҩҩцәеи рыбзоурала иҳамоуп гәадурала ицәыругаша Пушкин ирҿиамҭақәа рӷьырак еиҭаганы. Ҳара ҳаҵкыс акырӡа хыԥхьаӡарала еиҳау амилаҭқәа уи аҩыза аразҟы змам рацәаҩуп, избанзар, урҭ рбызшәа иазымԥшааӡеит убри аҩыза амч, агәаӷьра, апоет "имшын" ду аӡаалара, "аӡсара".Иҟалап, уи зегьы разҟыс иримҭозар, абаҩхатәра иашаҵәҟьа анцәа зегьы ишримҭо еиԥш, уи ззымааӡо, аус ззаламуа, иахамыҵгыло, аԥхӡаша азказымҭәо, наҟ ирымихуеит, дреигӡаӡом… Абаҩхатәра змауагьы, ахшара дызқәашьым ирҩызцәоуп, анцәа игәаԥхароуп, анцәа дузхьаԥшроуп, уи ианигәаԥхо, ужәҩахыр днеины дагәӡуеит, убаҩхатәрагьы убри ала амҩа аиҭоит, аразҟы азиԥшаауеит…Иҟалап, мчы ӷәӷәак иҳаҵанаҳәазар аԥсуаа, есышықәса абас инарҭбааны иахьазгәаҳҭо Пушкин дуӡӡа имшира. Иҟалап, уи дахьынӡеиҭаҳгахьоу, дахьынӡаадыруа азымхозар, иҳаҵагылан иааиуа абиԥарақәа рахь ииагатәызар Пушкин ипоезиа ацәқәырԥақәа, уи иацу алашара, ашәахәақәа…Убри азакәзар имшира азгәаҭарахьы есышықәса инеиуа аҿар зырацәаҩу, убри азакәзар, Пушкин ахьхьаҳәа ҳбызшәала дызцәажәо, убри азакәзар апоет иажәеинраалақәа ҟазарыла ишеиҭаргахьоугьы, еиҭах акырынтә изеиҭарго, издыруада, иара "Евгени Онегингьы" даҽазнык аиҭагара даҽа аԥсыуа поетк игәаӷьыр!..Сынтәагьы, рашәарамза 6 рзы Аботаникатә баҳчаҿы игылоу аҭәаҵла амҵан имҩаԥысит Пушкин игәалашәара иазкыз аиԥылара. Агени имшира азгәаҭара иалахәыз апоет Гәында Кәыҵниаԥҳаи сареи уи аиԥылараҿы ираҳҳәеит апоет-академик Владимир Занҭариа инапхгарала гәыԥҩык ашәҟәыҩҩцәа алархәны Пушкин иҩымҭақәа аԥсшәахь еиҭаргахьоу зегьы ааидкыланы шәҟәы бзиаӡак аҭыжьра ҳадгыларц. Уи аус даара иеигәырӷьеит, агәрагьы ҳдыргеит даргьы иахьынӡарылшо ацхыраара шҳарҭо ала.Иаарласны ажурнал "Алашара" аномерқәа ирныларан иҟоуп иацы Пушкин имшираҿы апоет, Д. И. Гәлиа ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә премиа занашьоу Гәында Кәыҵниаԥҳаи сареи ҳзыԥхьаз ҳаиҭагамҭақәа. Даара уаҩы игәы иахәоит апоет имшира иахьалахәыз ахәыҷқәа инадыркны, ашәҟәыҩҩцәа, аинтеллигенциа, аҵарауаа, астудентцәа, атәыла аиҳабыра рхаҭарнакцәа, Аԥсны иҟоу Урыстәыла ацҳаражәҳәарҭа аусзуҩцәа, аклассикатә поезиа бзиа избо рацәаҩны. Еиҳагьы аҵак бзиаӡа анаҭеит аиԥылара ахьымҩаԥигоз Д. И. Гәлиа ихьӡ зху Аԥсуаҭҵааратә институт адиректор, ҳҵарауаҩ бзиа Арда Енвер-иԥа Ашәба.Ари аиԥылара ссир иалахәыз зегьы еибырҳәеит ҽааны инаркны иҵегь ишдырҭбаауа, уи ишалахәхо Аҟәа инхо мацара ракәымкәа, Аԥсны егьырҭ араионқәа зегьы рхаҭарнакцәа.Хымԥада, апоезиа есымша ицәқәырԥалароуп, есымша амч ҿыцқәа цәырнагалароуп, Пушкин ицәаҳәа иацлаблароуп!.. Аԥсуа литературагьы адунеитә литература иҟацаӡа ишалагылоу даҽазныкгьы агәра угоит ҳаԥсуа поетцәа Пушкин иахь ирымоу агәыбылра ду ааихымсыӷьӡакәа абиԥарацыԥхьаӡа еиқәырханы иахьаарго!.. Абас, ирхәыцгоу, игәышьҭыхгоу, дунеи ссирк аҟынтәи ҳлымҳақәа ирҭаҩлоит апоет ицәаҳәақәа:Доуҳала сҿажәкуа, сымч шәаны,Ацәҳәыра еиқәара сшықәыз схала,Фы-мҵәыжәҩак змоу шаҩык дԥырны,Дысҭааит амҩа ахьеихагалоу…

https://sputnik-abkhazia.info/20240606/aurys-poezia-ageni-aurys-poet-aleksandr-pushkin-diizhei-225-shysa-it--1051279015.html

2025

Ажәабжьқәа

ab_AB

аналитикеи аиҿцәажәарақәеи