https://sputnik-abkhazia.info/20251019/agalanti-asazaara-azyrbo-atsufaraa-inadyrkny-akhya-ryna-1058215839.html
"Ҭагалантәи аԥсҭазаара азырбо": ацуфарақәа инадыркны аԥхыӡқәа рҟынӡа
"Ҭагалантәи аԥсҭазаара азырбо": ацуфарақәа инадыркны аԥхыӡқәа рҟынӡа
Sputnik Аҧсны
Ҭагалан иамҽханакуа аамҭазы еилашуа аԥсҭазаара азырбо ацуфарақәа, жәлар разгәаҭарақәа, аԥхыӡқәа шәрыԥхьарц шәылшоит Sputnik аколумнист Сусанна Ҭаниаԥҳа... 19.10.2025, Sputnik Аҧсны
2025-10-19T09:30+0300
2025-10-19T09:30+0300
2025-10-19T09:30+0300
аԥсны
аԥсны
жәлар рдоуҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e4/0b/13/1031315079_0:160:3073:1888_1920x0_80_0_0_dec5701acc18fd242d54b1bcb0ac432f.jpg
Дыҟамзар ҟалап ацуфарақәа рыӡбахә змаҳац. Дара афольклортә жанрқәа иреиуоуп. Ажәытәӡатәи абырзен философ Аристотель ацуфарақәа дрыхцәажәо иҳәахьан "ацуфарақәа ибзиаӡаны еиқәыршәоу метафороуп" ҳәа. Ацуфара иаԥызҵаз ажәлар рыԥсҭазаара, рыбзазара аныԥшуеит. Уи иқәнаргыло азҵаара аҭак ҟаҵатәуп иазхәыцны. Изызку амаҭәарқәа, ацәырҵрақәа рыхьӡ нҭкааны иаҳәаӡом, аха аҟазшьа, аԥшра, асахьа арбоуп ирмаананы, изакәу аҵудырааратәы. Абасала ацуфара сахьаркрала иқәнаргыло азҵаара аҭак иароуп изгәылаҵәаху. Ҭагалани ацуфарақәеиҬагалан хьҩежь анымҩахыҵлак нахыс еилыхароуп: аҿамаҿа аҭыԥ ақәҵара, ажьҭаара, аҩ ҿа аҭаҭәара, аҽаҩра аингалара уҳәа унапы назлаукра узымдыруа аусқәа рацәоуп. Аӡын хьшәашәа ухьӡаанӡа зегьы уҽырхьыугӡарц уҭахуп. Ҭагалан иамҽханакуа аамҭазы еилашуа аԥсҭазаара ирықәҿырҭуеит ацуфарақәа жәпакы. Хшыҩзышьҭра раҳҭап урҭ: Ҭагалани аԥхыӡқәеиҬагалан алацәажәара анхацҳарк, иаҳҳәап ари атема иашьашәалоу аԥхыӡқәа рыӡбахәгьы: Ажәлар разгәаҭарақәа рахьтә/Астатиа аиқәыршәараҿы хархәара азун Витали Ҳараниа ишәҟәы "Ашацәа рылԥха"/.
https://sputnik-abkhazia.info/20251004/akakan-ymka-aryts-uzagylkhuam-akakan-iazku-dyrraak-1057863237.html
https://sputnik-abkhazia.info/20241123/ianufo-eimyoit-aga-eizha-iuaoit-aabi-ui-akhararei-1052869460.html
https://sputnik-abkhazia.info/20250726/zykty-ztsyyz-isybalgy-asheion-atsy-azyrbo-azhaaei-akhyei-1056184007.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e4/0b/13/1031315079_170:0:2901:2048_1920x0_80_0_0_a5bb6256c5752b857120daca8bd716c5.jpgSputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
аԥсны, жәлар рдоуҳа
"Ҭагалантәи аԥсҭазаара азырбо": ацуфарақәа инадыркны аԥхыӡқәа рҟынӡа
Сусанна Ҭаниаԥҳа
Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ
Ҭагалан иамҽханакуа аамҭазы еилашуа аԥсҭазаара азырбо ацуфарақәа, жәлар разгәаҭарақәа, аԥхыӡқәа шәрыԥхьарц шәылшоит Sputnik аколумнист Сусанна Ҭаниаԥҳа лматериал аҟны.
Дыҟамзар ҟалап ацуфарақәа рыӡбахә змаҳац. Дара афольклортә жанрқәа иреиуоуп. Ажәытәӡатәи абырзен философ Аристотель ацуфарақәа дрыхцәажәо иҳәахьан "ацуфарақәа ибзиаӡаны еиқәыршәоу метафороуп" ҳәа.
Ацуфара иаԥызҵаз ажәлар рыԥсҭазаара, рыбзазара аныԥшуеит. Уи иқәнаргыло азҵаара аҭак ҟаҵатәуп иазхәыцны. Изызку амаҭәарқәа, ацәырҵрақәа рыхьӡ нҭкааны иаҳәаӡом, аха аҟазшьа, аԥшра, асахьа арбоуп ирмаананы, изакәу аҵудырааратәы. Абасала ацуфара сахьаркрала иқәнаргыло азҵаара аҭак иароуп изгәылаҵәаху.
Ҭагалан хьҩежь анымҩахыҵлак нахыс еилыхароуп: аҿамаҿа аҭыԥ ақәҵара, ажьҭаара, аҩ ҿа аҭаҭәара, аҽаҩра аингалара уҳәа унапы назлаукра узымдыруа аусқәа рацәоуп. Аӡын хьшәашәа ухьӡаанӡа зегьы уҽырхьыугӡарц уҭахуп.
Ҭагалан иамҽханакуа аамҭазы еилашуа аԥсҭазаара ирықәҿырҭуеит ацуфарақәа жәпакы. Хшыҩзышьҭра раҳҭап урҭ:
Слаба лакьы ҵлахықәмацәыс. (Алапҟьа)
Аӡыла еимхәыц амҿлых Анцәа иҟаиҵеит, ауаҩы ирбгеит. (Ажь)
Шьапы заҵә мгәаду. (Аԥҳәлаҟәа)
Зцәа ҩоу, згәы аӡоу, зыԥҳа дхагоу. (Аӡахәеи аҩи)
Амхы еиқәа аандаш. (Алуи ашылеи)
Ран хәахәа, рԥа ахага. (Аҩы)
Цәеиқәеи цәаԥшьи еивагьежьуеит. (Амцеи ачуани)
Зан диашоу, заб дхәахәоу, зыԥҳа дхагоу. (Аҵла, аӡахәа, аҩы).
Ҵыры-ҵыры қәаҵа еимҟьа. (Аҷҟарапат)
Хаҭамаҷ – тәыҩа ду. (Аҟаб)
Ҭагалан алацәажәара анхацҳарк, иаҳҳәап ари атема иашьашәалоу аԥхыӡқәа рыӡбахәгьы:
Лаҵан аԥшыжәла ааухәауа ԥхыӡла иубар – ҭагалан аҽаҩра маҷ иазҳәоуп.
Амшә амхырҭаҿы иҟоушәа аиԥхыӡра – аарыхра, ҭагалан аҽаҩра бзиа аҟалара иамааноуп.
Ԥхыӡла акалаҭи амҵәышәи раахәара – аҽаҩра ду аҟалара иадыргоуп.
Акалаҭ кылҵәа уеиԥхыӡыр – амцҳәаҩ уалҳәара дузаауеит.
Иажәу акалаҭ шьҭухуа уеиԥхыӡыр – уаарыхра аԥхасҭа аиуеит.
Аӡлагара иахаз аԥш нҵәаны, еибафо ԥхыӡла иубар – аҳәоу еиқәымшәара, агәамҵра иамааноуп.
Аԥҳә, аԥш ԥхыӡрыла рбылра – аҿаҵахәы аӡра иазҳәоуп.
Узқәаарыхуа адгьыл ҭабго ԥхыӡла иубар – узқәымгәыӷуа гәалсрак уақәшәоит.
Ажәлар разгәаҭарақәа рахьтә
Аԥш амхы ианҭагылоу аԥшацәгьа ҟалар, ԥшлапҟьак аҩны агәашьа иадҿарҳәалон амхы камҳарц азы.
Аџьықәреи шьап ахьгылоу ихалан аҳәынаԥ аҭра ҟанаҵазар, иахьынӡаҟанаҵаз иаҟараны аӡын асы ауеит рҳәоит.
Аџьықәреи алапҟьа паны, арыцқәа амамкәа иҟалазар, ианыларҵоз амла иакуаз аӡә дақәшәеит рҳәоит.
/Астатиа аиқәыршәараҿы хархәара азун Витали Ҳараниа ишәҟәы "Ашацәа рылԥха"/.