https://sputnik-abkhazia.info/20220123/asua-parodia-azaza-du-vladimir-anaria-igalasharazy-1037075178.html
Аԥсуа пародиа азҟаза ду: Владимир Аҵнариа игәалашәаразы
Аԥсуа пародиа азҟаза ду: Владимир Аҵнариа игәалашәаразы
Sputnik Аҧсны
Еицырдыруа аԥсуа поет, алитератураҭҵааҩ, акритик, апублицист, аиҭагаҩ Владимир Аҵнариа игәалашәара иазку анҵамҭа ҳадигалоит апоет Анатоли Лагәлаа. 23.01.2022, Sputnik Аҧсны
2022-01-23T20:10+0300
2022-01-23T20:10+0300
2022-01-23T20:20+0300
аԥсны
аналитикеи аиҿцәажәарақәеи
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e6/01/08/1037063463_0:1:600:339_1920x0_80_0_0_83a544216cf6b52f505ae031c2d9a489.jpg
Сара санҩыҵшәа инаркны зҩымҭақәа есымша срыԥхьоз, даарагьы бзиа избоз арҿиаҩцәа дреиуан Владимир Аҵнариа. Иахьагьы ибзиаӡаны исгәалашәоит, 1976 шықәса рзы ҿыц аҩра иалагаз Аԥснызегьтәи аҿар рсеминар салахәын. Усҟан сара жә-класск рҿы стәан, ажәеинраалақәеи ажәабжьқәеи рыҩра салагахьан, сҩымҭақәагьы ҳраион аҿы иҭыҵуаз агазеҭ "Акоммунизм ахь" ианылахьан, ахәыҷтәы журнал "Амцабз" аҿгьы иҭыҵхьан. Изхысҳәаауа, асеиԥш иҟаз аԥсуа шәҟәыҩҩцәа рацәаҩны излахәыз аизара саламтәацызт, аха шамахак рызегьы рхаҿсахьақәа рыла издыруан, избанзар, урҭ рфотосахьақәа ажурналқәеи агазеҭқәеи рҿы ианны ианызбалак, иаразнак иагәылаԥҟаны сальбом ахь ииазгон. Сальбом аҿы зсахьақәа анҵаны исымаз рхыԥхьаӡараҿы иаргьы дыҟан азы, данызба, ахьышәҭҳәа дыздырит!..Усҟан Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа реидгыла аиҳабыс еицырдыруаз аԥсуа поет Иван Константин-иԥа Тарба иакәын иҟаз. Иахьа Аҟәа ашахматтә клуб ахьыҟоу усҟан иҟан Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа реидгыла аклуб. Уброуп ҳара аҿарацәагьы еицырдыруа ҳаԥсуа шәҟәыҩҩцәа асеминар ахьаҳзаадыртыз. Иван Ҭарба даҽа еизарак ахь дыццакуан азы, хәбаҟа минуҭ даацәажәан, дҳақәныҳәан, иаразнак дымцар амуит. Нас, асеминар амҩаԥгара иқәшәеит усҟан Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа реидгылаҿ консультантс аус зуаз ҳашәҟәыҩҩы бзиахә Џьума Аҳәба. Ԥыҭрак ашьҭахь ажәа ииҭеит ибзианы дихцәажәаны Владимир Аҵнариа. Уи даҳзалацәажәеит иааркьаҿны усҟантәи алитературатә процесс, иҳаиҳәеит ҳара ҳакәым, аԥышәа ду змоу, убраҟа иҳалатәаз ашәҟәыҩҩцәагьы есымша аҩымҭа бзиақәа шырмыцааиуа, зны-зынла иаарџьуумшьартә аԥсыҽқәагьы шрымпыҵыҵуа. Уимоу, иҳәеит апоет Иван Ҭарба аҵыхәтәантәи ишәҟәаҿы даара ажәеинраала ԥсыҽқәа шалоу, ас ихатәроу апоет абриаҟара иԥсыҽқәоу ажәеинраалақәа ишәҟәы ианагәылаиҵа, нас аҿар ираҳҳәараны иҟоузеи ҳәа? Ҳара иџьашьаны ҳаанаԥш-ааԥшит, абриаҟара зҩымҭақәа Аԥсны еицырдыруаз арҿиамҭа ԥсыҽқәа анрамхаҩуагьы ҟалома ҳәа?!. Аха иара усҟангьы, нас уи ашьҭахьгьы, акырынтә игәасҭеит, игәы иҭаз иҳәон, аӡәгьы дагьицәыԥхашьомызт, дагьицәшәомызт… Уаҟа, ҳара ҳаизараҿы Иван Ҭарба ишәҟәы иазкны ииҳәаз, нас, ԥыҭрак аамҭа анца ашьҭахь, астатиа алхны ишәҟәы "Абырҵкал" иагәылеиҵеит. Уи акритикатә статиа амацара акәым, ашәҟәы ианыз егьырҭ астатиақәагьы даара иаӷьын, аха иара ихаҭа акырӡа иазыҟаҵаз критикын азы, астатиақәа ззикуаз, уаанӡа зхы амҵ ықәызмыртәоз ҳпоетцәагьы уаҟа илаҿырымҭит!..Убри аҽны инаркны еиҳагьы сихӡыӡаауа слитературатә альбом исахьа ахьагәылаз мышкы ҩынтә-хынтә санахәамԥшуаз ыҟаӡамызт Владимир Аҵнариа.Даҽакгьы, убри ашьҭахь, хәбаҟа шықәса ааҵхьан еиԥш, сара слирикатә ажәабжь "Сольвеиг" анын аҿар ирызкыз ажурнал "Алашара" аномерқәа руак. Усҟан ус иаԥын, аҿар рҩымҭақәа зныз ажурнал аномер ахы инаркны аҵыхәанӡа аилыргара. Владимир Аҵнариа убраҟа апроза ажанр аҿы даара иалкааны дахцәажәеит сажәабжь, уи ашьҭахь ажурнал аномерқәа руак аҿы усҟантәи аҿар иҳазкны иҭыҵуаз номерк аҟны ианын уи астатиа.Хашҭра сзақәым Владимир Аҵнариа иԥсҭазаара аҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы иара ихатә гәаҳәарала дзыԥхьаз аҭыжьра иазсырхиаз сажәеинраалақәа реизга сышәҟәы иациҵеит астатиа, ажәаԥха. Уи иара ишиҟазшьаз еиԥш, даара дацклаԥшны, даара гәыкала иҩит.Ҳаԥхьаҩ инарҵаулан еиликаарц азы апоет, акритик ирҿиарамҩа, маҷк иадамзаргьы даныԥшылароуп уи инысымҩа.Аҵнариа Владимир Леуан-иԥа (28.02.1938, Аԥсны, Очамчыра араион Кәтол ақыҭа – 24. 10.2006, Аҟәа ақалақь) – аԥсуа поет, алитератураҭҵааҩ, акритик, апублицист, аиҭагаҩ. Афилологиатә ҭҵаарадыррақәа рдоктор (1993), апрофессор, Аԥсны аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа алахәыла-корреспондент (1997). Д. И. Гәлиа ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә премиа занашьоу. СССР-и Аԥсни Урыстәылеи Рышәҟәыҩҩцәа реидгылақәа (1973) – ашьҭахь Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа рассоциациа (2003) рлахәыла. Дыҩуан аԥсышәалеи (асахьаркыратә ҩымҭақәеи, астатиақәеи, аҭҵаамҭақәеи) урысшәалеи (астатиақәеи аҭҵаамҭақәеи), идыруан ақырҭуа, анемец бызшәақәа. Аҵара иҵон Кәтолтәи ихарҭәаам ашкол аҟны, ашьҭахь, 1953 ш. инаркны Н. А. Лакоба ихьӡ зху Аҟәатәи абжьаратәи аԥсуа школ аҟны. А. М. Горки ихьӡ зхыз Аҟәатәи аҳәынҭқарратә арҵаҩратә институт афилологиатә факультет аԥсуа бызшәеи алитературеи анемец бызшәеи рыҟәша далгеит (1962). Дагьҭалеит А. М. Горки ихьӡ зху Москватәи Адунеитә литература аинститут аспирантура. 1963-1964 шш. раан Асовет аррамаҵура дахысуан, ашьҭахь аспирантураҿы иҵара иациҵон, егьхиркәшоит 1967 шықәсазы. 1968 ш. араҟа ихьчоит акандидаттә диссертациа "Б. У. Шьынқәба ирҿиареи аԥсуа поезиаҿы асахьаркыратә хаҿсахьа аҿиареи" атемала. 1993 ш. Адунеитә литература аинститут аҿы ихьчоит адоктортә диссертациа (амонографиа аформа ала) "Аԥсуа жәеинраалеиҿартәышьа (Аметрика. Аритмика. Акомпозициа)". 1968 ш. инаркны аус иуан Д. И. Гәлиа ихьӡ зху абызшәеи, алитературеи, аҭоурыхи ринститут (иахьа – Аԥсуаҭҵааратә аинстиут) афольклори алитературеи рыҟәша (ашьҭахь – алитература аҟәша) аҟны аҭҵаарадырратә усзуҩы еиҵбыс (1972 ш. азынӡа), аусзуҩыс (1972-1976), аусзуҩы еиҳабыс (1977-1994), усзуҩы хадас (1994 ш. нахыс). Илагала шьардоуп аԥсуа литератураҭҵаареи акритикеи реизырҳараҿы. Хыԥхьаӡарарацәала аҭҵаарадырратә статиақәеи, алитература-критикатә статиақәеи, амонографиақәеи дравторуп, урҭ рхыԥхьаӡараҿы И. А. Коӷониа, Д. И. Гәлиа, Б. У. Шьынқәба, А. Н. Гогәуа уҳәа рырҿиамҭақәа ирызкқәоу. Иара убас ажәеинраалақәа реизгақәа. В. Аҵнариа деицырдыруеит еиҭагаҩык иаҳасабалагьы. Аԥсшәахь еиҭеигеит Софокл итрагедиа "Аҳ Едип", А. П. Чехов икомедиа "Ашымҳа баҳча", А. С. Пушкин, Ҳ. Ҳаине, И. В. Гиоте рырҿиамҭақәа, ақырҭуа жәлар рпоезиа .Аҭыжьымҭақәа Ажәеинраалақәа реизгақәа: Алакә-џьашьахәы. Аҟәа, 1977; Амш бзиа. Аҟәа, 1982; Аҽнышьыбжьон. Ажәеинраалақәеи аиҭагақәеи. Аҟәа, 1990; амонографиақәеи астатиақәа реизгақәеи: Б. Шьынқәба ирҿиара (Алирика. Аепос. Апоетика). Қарҭ, 1970; Абырҵкал. Алитература-критикатә статиақәа. Аҟәа, 1976; Шарԥы-еҵәа. (Иуа Коӷониа иԥсҭазаареи ирҿиареи). Аҟәа, 1979; Аԥсуа жәеинраалеиҿартәышьа: Аметрика. Аритмика. Акомпозициа. Аҟәа, 1987; Аамҭеи арҿиамҭеи. Алитература-критикатә статиақәа. Аҟәа, 1989; Алирикатә аамҭақәа. Алирикатә рҿиамҭақәа реиҿартәышьа иазкны. Аҟәа, 1991; Автоинтервиу (ҳаамҭазтәи адоуҳатә ҭагылазаашьазы афилолог игәҭахәыцрақәа).Апоет-акритик, ҳаԥсуа литература иазынижьыз хәы змаӡам ипоезиатәи икритикатәи рҿиамҭақәа акы иаарыҵамхо ирылагылоуп ипародиақәеи , иепиграммақәеи, исатиратә жәеинраалақәеи. Урҭ иахьа уажәраанӡа акьыԥхь зымбац рацәоуп, амала анцәа иџьшьаны дара еиқәханы иҟоуп иара еиуарыла изааигәаз, даара пату дуӡӡа иқәызҵоз, Аԥснытәи аҳәынҭуниверситет адоцент Адгәыр Какоба. Насгьы, даара ҭабуп ҳәа иаҳәатәуп урт акьыԥхь разрыхиара иаҿу академик Валентин Кәаӷәаниа. Иахьа абраҟа ишәыдаҳгалоит урҭ рыхәҭак, Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла иҭнажьуа агазеҭ "Аамҭа" сынтәатәи аҵыхәтәантәи аномер ианыз.Абжьагажәа(Депутатк иахь)Уҽы ԥаџьԥаџьуа иузаҳкәадыруеит,Уҽыжәаҳҵоит, уҽышькыл нкылан.Аха иумаз игәынкылан,Аҽыжәҵашьеиԥш, аҽыжәхшьагь ҳдыруеит!..Шаҟа ииашаны, шаҟа иҭыҵҟьаан иҳәоузеи арҭ ацәаҳәақәа!.. Урҭ аамҭақәа зегьы иртәуп, иацгьы иахьагьы еиԥшны ихысуеит!.. Шаҟараантә иҟалахьоуи, адепутат далызхыз абжьы аниоу нахыс уаҳа рышҟа дықәымло, урҭ рыпроблемақәа акгьы изымдыруа, дагьрыламцәажәо, хьаасгьы имамкәа.АҵарҭышагаҩУаҩ дзынхашам, џьым, каламла:Уџьыба арымала акы анҭамла!Уџьыба арыӷьала акы анҭамла,Аргамаду уагеит ауп амла!..Арҭ аԥшь-цәаҳәак ибзиан иаадырԥшуеит аҵарҭышагаҩцәа ахаангьы аамҭақәа зегьы ишрыцу, урҭ аанкылашьа шрымам, аха иахьынӡауа аӷәра шырҿаклатәу, ианамуӡалак, абахҭа ишҭарԥалатәу.АӡәыАӡәы дыздыруеит, дшыҟоу шәасҳәап,Анцәа дишеит иара цасҳәа.Уаниҭаху - анышә уҵазаргь,Уахьыҵихра дашьҭалоит.Дануҭаху - адәы дықәзаргь,Быжьрабыжьҵәа дхәыҵалоит.ҼаӡәыҼаӡә дыздыруеит, абас дыҟоуп:Ивагылоу - драбашьуеит,Иҵагылоу - иаҭәеишьом,Еиҳа зымчу- дреихырхәоит!Еиҳа зымчу - дреихырхәоит! Иаҳирбоит зхи-зыԥси мацара ирышьҭоу, ианиҭаху иара ихәаша азы анышә ихәыҵало, аха иааиоуаанӡа иуцрымҵуа. Егьи - ивара игылоу зегьы аӡәгьы диҭахӡам, диаҭәеишьаӡом, аха хыхь ахаларазы иеиҳабы димҵақьақьоит, диеихырхәоит, иаҭаххаргьы, ишьапқәа иӡәӡәоит, амала ҭыԥ ԥхак аҿы дхеигалозар!..АцәамаЕиҳабыс ҳәа дҳарҭеит ацәама…Ҳаи, шәанаџьалбеит, иаҳхацәама?Ҳҽырҩашьны, зегь ҳацәама?Ҳаҳәсахама ахацәа ма?Ахы заҳмырҟьацуазеи ҳацәама?Иҭынчымхарызеи, ҳацәама?Араҟа иубоит ауаа русурақәа рҿы есымшагьы ирхадыргыло шеиԥшым, зны-зынла ишалашәо аԥсыфагақәа, аха урҭ ианаамҭоу рыртәашьа ианақәымшәалак, рхы ишырцәықәтәо. Убри азы згәаҵәа акры еилнакаауа ауаа уи иақәтәаӡом, дреиҳабызаргьы, иакәым иҳәозар, иакәым ҟаиҵозар, иаразнак иҭыԥ аҿы ддыртәоит…* * *Хаҵа дцоит, даауеит, деиҭацоит,Дымнеицт шуҳәо, даахынҳәуеит,Ҳаргьы ҳашьцылт, лафк налаҳҳәоит,- Ди, ҳаҳәшьа, бахьца баалеит!Мамзаргьы, маӡала адәы иқәу, зхы-зыԥсы мацаразы иҟоу, аха ацҳарҭа аниоу, алеиԥш ауаҩ ицҳауа исахьа шҭихуа жәбоит!- Уи дзеиԥшроузеи, мшәан, дзеиԥшы?- Ихымҩаԥгашьа уазыԥшы:Шьала деиԥшуп уи ала-Ала, аха ицҳауа маӡала.Даара ирхәмарны, аха ҟазарыла иаԥҵоуп адунеи зегьы зымҽхакны иаауа аглобализациа ҳаргьы ҳатрадициақәа шеиланаго, иара атәахьы ҳшианаго. Ари асатиратә жәеинраала автор цәгьала иқәҿиеит азы, иагмырхакәа, ишеибгоу ишәзаасгар сҭахуп.Опаа-ЕвропааАҩыжәра хҭаркын европаа -Ихҭаҳкит ҳаргьы.Аҭаҭын иахан европаа -Ҳахеит ҳаргьы.Иҿамҟәан европаа -Ҳҿамҟәеит ҳаргьы.Реиқәақәа дырҭбаан европаа -Иҳарҭбааит ҳаргьы.Идырҭшәан европаа -Иҳарҭшәеит ҳаргьы.Идыркьаҿӡан европаа -Иҳаркьаҿӡеит ҳаргьы.Ртәарҭақәа хыртыр европаа -Иҷаԥшьӡа ихаҳтуеит ҳаргьы.Опаа!!!Ауаҩы даара дзеигәырӷьаша, асеиԥш иҟоу, абаҩхатәра бзиа змаз апоет-акритик ирҿиамҭақәа иахьауажәраанӡа акьыԥхь шырымбацгьы, уи иаԥиҵеижьҭеи акыр шыҵуагьы, автор иахьа ҿыц иҩызшәа ҳаамҭа аҿахәы аҳәоит, иақәшәоит… Ҳарҭ, ажурнал "Алашараҿгьы" иаарласны иаҳкьыԥхьран иҟоуп макьана адунеи зымбац Владимир Аҵнариа ипародиақәа. Урҭ даара ҟазарыла иаԥҵоуп, иахьауажәраанӡа акьыԥхь ахьырымбац ирымоуп рхатәы мзызқәа, аус злоу, дара абаҩхатәра бзиа иахылҵит, иажәӡом, аамҭақәа зегьы ирыциуеит…
https://sputnik-abkhazia.info/20210321/Zazha-khatraz-apoet-Ivan-arba-diizhei-shyshysa-it-1032042803.html
https://sputnik-abkhazia.info/20180228/damenia-ashkuyyi-vladimir-aznaria-iskni-sdirra-harakis-zarauayin-1023278471.html
https://sputnik-abkhazia.info/20180228/azrauay-vlaimir-aznaria-diishtei-80-shiksa-zit-1023280522.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2022
Анатоли Лагәлаа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/103047/18/1030471891_0:0:924:924_100x100_80_0_0_977704efbe9eb1e91e362586be724fb0.jpg
Анатоли Лагәлаа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/103047/18/1030471891_0:0:924:924_100x100_80_0_0_977704efbe9eb1e91e362586be724fb0.jpg
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Анатоли Лагәлаа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/103047/18/1030471891_0:0:924:924_100x100_80_0_0_977704efbe9eb1e91e362586be724fb0.jpg
аналитикеи аиҿцәажәарақәеи
аналитикеи аиҿцәажәарақәеи
Сара санҩыҵшәа инаркны зҩымҭақәа есымша срыԥхьоз, даарагьы бзиа избоз арҿиаҩцәа дреиуан Владимир Аҵнариа. Иахьагьы ибзиаӡаны исгәалашәоит, 1976 шықәса рзы ҿыц аҩра иалагаз Аԥснызегьтәи аҿар рсеминар салахәын. Усҟан сара жә-класск рҿы стәан, ажәеинраалақәеи ажәабжьқәеи рыҩра салагахьан, сҩымҭақәагьы ҳраион аҿы иҭыҵуаз агазеҭ "Акоммунизм ахь" ианылахьан, ахәыҷтәы журнал "Амцабз" аҿгьы иҭыҵхьан.
Изхысҳәаауа, асеиԥш иҟаз аԥсуа шәҟәыҩҩцәа рацәаҩны излахәыз аизара саламтәацызт, аха шамахак рызегьы рхаҿсахьақәа рыла издыруан, избанзар, урҭ рфотосахьақәа ажурналқәеи агазеҭқәеи рҿы ианны ианызбалак, иаразнак иагәылаԥҟаны сальбом ахь ииазгон. Сальбом аҿы зсахьақәа анҵаны исымаз рхыԥхьаӡараҿы иаргьы дыҟан азы, данызба, ахьышәҭҳәа дыздырит!..
Усҟан Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа реидгыла аиҳабыс еицырдыруаз аԥсуа поет Иван Константин-иԥа Тарба иакәын иҟаз. Иахьа Аҟәа ашахматтә клуб ахьыҟоу усҟан иҟан Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа реидгыла аклуб. Уброуп ҳара аҿарацәагьы еицырдыруа ҳаԥсуа шәҟәыҩҩцәа асеминар ахьаҳзаадыртыз.
Иван Ҭарба даҽа еизарак ахь дыццакуан азы, хәбаҟа минуҭ даацәажәан, дҳақәныҳәан, иаразнак дымцар амуит. Нас, асеминар амҩаԥгара иқәшәеит усҟан Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа реидгылаҿ консультантс аус зуаз ҳашәҟәыҩҩы бзиахә Џьума Аҳәба.
Ԥыҭрак ашьҭахь ажәа ииҭеит ибзианы дихцәажәаны Владимир Аҵнариа. Уи даҳзалацәажәеит иааркьаҿны усҟантәи алитературатә процесс, иҳаиҳәеит ҳара ҳакәым, аԥышәа ду змоу, убраҟа иҳалатәаз ашәҟәыҩҩцәагьы есымша аҩымҭа бзиақәа шырмыцааиуа, зны-зынла иаарџьуумшьартә аԥсыҽқәагьы шрымпыҵыҵуа. Уимоу, иҳәеит апоет Иван Ҭарба аҵыхәтәантәи ишәҟәаҿы даара ажәеинраала ԥсыҽқәа шалоу, ас ихатәроу апоет абриаҟара иԥсыҽқәоу ажәеинраалақәа ишәҟәы ианагәылаиҵа, нас аҿар ираҳҳәараны иҟоузеи ҳәа?
Ҳара иџьашьаны ҳаанаԥш-ааԥшит, абриаҟара зҩымҭақәа Аԥсны еицырдыруаз арҿиамҭа ԥсыҽқәа анрамхаҩуагьы ҟалома ҳәа?!. Аха иара усҟангьы, нас уи ашьҭахьгьы, акырынтә игәасҭеит, игәы иҭаз иҳәон, аӡәгьы дагьицәыԥхашьомызт, дагьицәшәомызт…
Уаҟа, ҳара ҳаизараҿы Иван Ҭарба ишәҟәы иазкны ииҳәаз, нас, ԥыҭрак аамҭа анца ашьҭахь, астатиа алхны ишәҟәы "Абырҵкал" иагәылеиҵеит. Уи акритикатә статиа амацара акәым, ашәҟәы ианыз егьырҭ астатиақәагьы даара иаӷьын, аха иара ихаҭа акырӡа иазыҟаҵаз критикын азы, астатиақәа ззикуаз, уаанӡа зхы амҵ ықәызмыртәоз ҳпоетцәагьы уаҟа илаҿырымҭит!..
Убри аҽны инаркны еиҳагьы сихӡыӡаауа слитературатә альбом исахьа ахьагәылаз мышкы ҩынтә-хынтә санахәамԥшуаз ыҟаӡамызт Владимир Аҵнариа.
Даҽакгьы, убри ашьҭахь, хәбаҟа шықәса ааҵхьан еиԥш, сара слирикатә ажәабжь "Сольвеиг" анын аҿар ирызкыз ажурнал "Алашара" аномерқәа руак. Усҟан ус иаԥын, аҿар рҩымҭақәа зныз ажурнал аномер ахы инаркны аҵыхәанӡа аилыргара. Владимир Аҵнариа убраҟа апроза ажанр аҿы даара иалкааны дахцәажәеит сажәабжь, уи ашьҭахь ажурнал аномерқәа руак аҿы усҟантәи аҿар иҳазкны иҭыҵуаз номерк аҟны ианын уи астатиа.
Хашҭра сзақәым Владимир Аҵнариа иԥсҭазаара аҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы иара ихатә гәаҳәарала дзыԥхьаз аҭыжьра иазсырхиаз сажәеинраалақәа реизга сышәҟәы иациҵеит астатиа, ажәаԥха. Уи иара ишиҟазшьаз еиԥш, даара дацклаԥшны, даара гәыкала иҩит.
Ҳаԥхьаҩ инарҵаулан еиликаарц азы апоет, акритик ирҿиарамҩа, маҷк иадамзаргьы даныԥшылароуп уи инысымҩа.
Аҵнариа Владимир Леуан-иԥа (28.02.1938, Аԥсны, Очамчыра араион Кәтол ақыҭа – 24. 10.2006, Аҟәа ақалақь) – аԥсуа поет, алитератураҭҵааҩ, акритик, апублицист, аиҭагаҩ. Афилологиатә ҭҵаарадыррақәа рдоктор (1993), апрофессор, Аԥсны аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа алахәыла-корреспондент (1997). Д. И. Гәлиа ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә премиа занашьоу. СССР-и Аԥсни Урыстәылеи Рышәҟәыҩҩцәа реидгылақәа (1973) – ашьҭахь Аԥсны Ашәҟәыҩҩцәа рассоциациа (2003) рлахәыла. Дыҩуан аԥсышәалеи (асахьаркыратә ҩымҭақәеи, астатиақәеи, аҭҵаамҭақәеи) урысшәалеи (астатиақәеи аҭҵаамҭақәеи), идыруан ақырҭуа, анемец бызшәақәа.
Аҵара иҵон Кәтолтәи ихарҭәаам ашкол аҟны, ашьҭахь, 1953 ш. инаркны Н. А. Лакоба ихьӡ зху Аҟәатәи абжьаратәи аԥсуа школ аҟны. А. М. Горки ихьӡ зхыз Аҟәатәи аҳәынҭқарратә арҵаҩратә институт афилологиатә факультет аԥсуа бызшәеи алитературеи анемец бызшәеи рыҟәша далгеит (1962). Дагьҭалеит А. М. Горки ихьӡ зху Москватәи Адунеитә литература аинститут аспирантура.
1963-1964 шш. раан Асовет аррамаҵура дахысуан, ашьҭахь аспирантураҿы иҵара иациҵон, егьхиркәшоит 1967 шықәсазы. 1968 ш. араҟа ихьчоит акандидаттә диссертациа "Б. У. Шьынқәба ирҿиареи аԥсуа поезиаҿы асахьаркыратә хаҿсахьа аҿиареи" атемала. 1993 ш. Адунеитә литература аинститут аҿы ихьчоит адоктортә диссертациа (амонографиа аформа ала) "Аԥсуа жәеинраалеиҿартәышьа (Аметрика. Аритмика. Акомпозициа)". 1968 ш. инаркны аус иуан Д. И. Гәлиа ихьӡ зху абызшәеи, алитературеи, аҭоурыхи ринститут (иахьа – Аԥсуаҭҵааратә аинстиут) афольклори алитературеи рыҟәша (ашьҭахь – алитература аҟәша) аҟны аҭҵаарадырратә усзуҩы еиҵбыс (1972 ш. азынӡа), аусзуҩыс (1972-1976), аусзуҩы еиҳабыс (1977-1994), усзуҩы хадас (1994 ш. нахыс).
Илагала шьардоуп аԥсуа литератураҭҵаареи акритикеи реизырҳараҿы. Хыԥхьаӡарарацәала аҭҵаарадырратә статиақәеи, алитература-критикатә статиақәеи, амонографиақәеи дравторуп, урҭ рхыԥхьаӡараҿы И. А. Коӷониа, Д. И. Гәлиа, Б. У. Шьынқәба, А. Н. Гогәуа уҳәа рырҿиамҭақәа ирызкқәоу. Иара убас ажәеинраалақәа реизгақәа.
В. Аҵнариа деицырдыруеит еиҭагаҩык иаҳасабалагьы. Аԥсшәахь еиҭеигеит Софокл итрагедиа "Аҳ Едип", А. П. Чехов икомедиа "Ашымҳа баҳча", А. С. Пушкин, Ҳ. Ҳаине, И. В. Гиоте рырҿиамҭақәа, ақырҭуа жәлар рпоезиа .
Ажәеинраалақәа реизгақәа: Алакә-џьашьахәы. Аҟәа, 1977; Амш бзиа. Аҟәа, 1982; Аҽнышьыбжьон. Ажәеинраалақәеи аиҭагақәеи. Аҟәа, 1990; амонографиақәеи астатиақәа реизгақәеи: Б. Шьынқәба ирҿиара (Алирика. Аепос. Апоетика). Қарҭ, 1970; Абырҵкал. Алитература-критикатә статиақәа. Аҟәа, 1976; Шарԥы-еҵәа. (Иуа Коӷониа иԥсҭазаареи ирҿиареи). Аҟәа, 1979; Аԥсуа жәеинраалеиҿартәышьа: Аметрика. Аритмика. Акомпозициа. Аҟәа, 1987; Аамҭеи арҿиамҭеи. Алитература-критикатә статиақәа. Аҟәа, 1989; Алирикатә аамҭақәа. Алирикатә рҿиамҭақәа реиҿартәышьа иазкны. Аҟәа, 1991; Автоинтервиу (ҳаамҭазтәи адоуҳатә ҭагылазаашьазы афилолог игәҭахәыцрақәа).
Апоет-акритик, ҳаԥсуа литература иазынижьыз хәы змаӡам ипоезиатәи икритикатәи рҿиамҭақәа акы иаарыҵамхо ирылагылоуп ипародиақәеи , иепиграммақәеи, исатиратә жәеинраалақәеи. Урҭ иахьа уажәраанӡа акьыԥхь зымбац рацәоуп, амала анцәа иџьшьаны дара еиқәханы иҟоуп иара еиуарыла изааигәаз, даара пату дуӡӡа иқәызҵоз, Аԥснытәи аҳәынҭуниверситет адоцент Адгәыр Какоба. Насгьы, даара ҭабуп ҳәа иаҳәатәуп урт акьыԥхь разрыхиара иаҿу академик Валентин Кәаӷәаниа. Иахьа абраҟа ишәыдаҳгалоит урҭ рыхәҭак, Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла иҭнажьуа агазеҭ "Аамҭа" сынтәатәи аҵыхәтәантәи аномер ианыз.
Уҽы ԥаџьԥаџьуа иузаҳкәадыруеит,
Уҽыжәаҳҵоит, уҽышькыл нкылан.
Аҽыжәҵашьеиԥш, аҽыжәхшьагь ҳдыруеит!..
Шаҟа ииашаны, шаҟа иҭыҵҟьаан иҳәоузеи арҭ ацәаҳәақәа!.. Урҭ аамҭақәа зегьы иртәуп, иацгьы иахьагьы еиԥшны ихысуеит!.. Шаҟараантә иҟалахьоуи, адепутат далызхыз абжьы аниоу нахыс уаҳа рышҟа дықәымло, урҭ рыпроблемақәа акгьы изымдыруа, дагьрыламцәажәо, хьаасгьы имамкәа.
Уаҩ дзынхашам, џьым, каламла:
Уџьыба арымала акы анҭамла!
Уџьыба арыӷьала акы анҭамла,
Аргамаду уагеит ауп амла!..
Арҭ аԥшь-цәаҳәак ибзиан иаадырԥшуеит аҵарҭышагаҩцәа ахаангьы аамҭақәа зегьы ишрыцу, урҭ аанкылашьа шрымам, аха иахьынӡауа аӷәра шырҿаклатәу, ианамуӡалак, абахҭа ишҭарԥалатәу.
Аӡәы дыздыруеит, дшыҟоу шәасҳәап,
Анцәа дишеит иара цасҳәа.
Уаниҭаху - анышә уҵазаргь,
Дануҭаху - адәы дықәзаргь,
Быжьрабыжьҵәа дхәыҵалоит.
Ҽаӡә дыздыруеит, абас дыҟоуп:
Еиҳа зымчу- дреихырхәоит!
Еиҳа зымчу - дреихырхәоит! Иаҳирбоит зхи-зыԥси мацара ирышьҭоу, ианиҭаху иара ихәаша азы анышә ихәыҵало, аха иааиоуаанӡа иуцрымҵуа. Егьи - ивара игылоу зегьы аӡәгьы диҭахӡам, диаҭәеишьаӡом, аха хыхь ахаларазы иеиҳабы димҵақьақьоит, диеихырхәоит, иаҭаххаргьы, ишьапқәа иӡәӡәоит, амала ҭыԥ ԥхак аҿы дхеигалозар!..
Еиҳабыс ҳәа дҳарҭеит ацәама…
Ҳаи, шәанаџьалбеит, иаҳхацәама?
Ҳҽырҩашьны, зегь ҳацәама?
Ахы заҳмырҟьацуазеи ҳацәама?
Араҟа иубоит ауаа русурақәа рҿы есымшагьы ирхадыргыло шеиԥшым, зны-зынла ишалашәо аԥсыфагақәа, аха урҭ ианаамҭоу рыртәашьа ианақәымшәалак, рхы ишырцәықәтәо. Убри азы згәаҵәа акры еилнакаауа ауаа уи иақәтәаӡом, дреиҳабызаргьы, иакәым иҳәозар, иакәым ҟаиҵозар, иаразнак иҭыԥ аҿы ддыртәоит…
Хаҵа дцоит, даауеит, деиҭацоит,
Дымнеицт шуҳәо, даахынҳәуеит,
Ҳаргьы ҳашьцылт, лафк налаҳҳәоит,
- Ди, ҳаҳәшьа, бахьца баалеит!
Мамзаргьы, маӡала адәы иқәу, зхы-зыԥсы мацаразы иҟоу, аха ацҳарҭа аниоу, алеиԥш ауаҩ ицҳауа исахьа шҭихуа жәбоит!
- Уи дзеиԥшроузеи, мшәан, дзеиԥшы?
Даара ирхәмарны, аха ҟазарыла иаԥҵоуп адунеи зегьы зымҽхакны иаауа аглобализациа ҳаргьы ҳатрадициақәа шеиланаго, иара атәахьы ҳшианаго. Ари асатиратә жәеинраала автор цәгьала иқәҿиеит азы, иагмырхакәа, ишеибгоу ишәзаасгар сҭахуп.
Аҩыжәра хҭаркын европаа -
Реиқәақәа дырҭбаан европаа -
Ртәарҭақәа хыртыр европаа -
Иҷаԥшьӡа ихаҳтуеит ҳаргьы.
Ауаҩы даара дзеигәырӷьаша, асеиԥш иҟоу, абаҩхатәра бзиа змаз апоет-акритик ирҿиамҭақәа иахьауажәраанӡа акьыԥхь шырымбацгьы, уи иаԥиҵеижьҭеи акыр шыҵуагьы, автор иахьа ҿыц иҩызшәа ҳаамҭа аҿахәы аҳәоит, иақәшәоит… Ҳарҭ, ажурнал "Алашараҿгьы" иаарласны иаҳкьыԥхьран иҟоуп макьана адунеи зымбац Владимир Аҵнариа ипародиақәа. Урҭ даара ҟазарыла иаԥҵоуп, иахьауажәраанӡа акьыԥхь ахьырымбац ирымоуп рхатәы мзызқәа, аус злоу, дара абаҩхатәра бзиа иахылҵит, иажәӡом, аамҭақәа зегьы ирыциуеит…
