https://sputnik-abkhazia.info/20251214/aura-khana-iazyshu-yrei-zgymkho-atsa-iakhaany-1059720813.html
"Аура хьанҭа иазыԥшу": џьықәреи згымхо аца иахҳәааны
"Аура хьанҭа иазыԥшу": џьықәреи згымхо аца иахҳәааны
Sputnik Аҧсны
Зшьапқәа кала-калаӡа, адгьыл иаҟәыҭханы игылоу, џьықәреи згымхо аца иазку аматериал шәаԥхьарц шәыдылгалоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа... 14.12.2025, Sputnik Аҧсны
2025-12-14T18:04+0300
2025-12-14T18:04+0300
2025-12-14T18:07+0300
аԥсны
аԥсны
жәлар рдоуҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e6/0b/0b/1042591546_0:78:1500:922_1920x0_80_0_0_9643c9fbaa760078257d8e96d83d5bb0.jpg
"Аца гылоуп иҳаракны, Аҽаҩра бзиа иазыԥшны".Нкылашьа змам аамҭа ықәҳа ицоит. Ааԥын уҽыззукыз, аԥхын иуԥхӡашаз, ҭагалан иҭаугалаз, рылҵшәақәа анубарҭахо аӡынроуп. Амра иааӡаз аџьықәреи лапҟьақәа, рԥаҵа бырфынқәа аԥша ҟәанда ахьрахәыҭхәыҭуаз амхы иааҭыган, ицәырҳәны, анхаҩы аура хьанҭа иазыԥшу ица ианҭаиԥсалак, убасҟан ауп игәы анҭынчхо. Аԥсуа иашҭа-игәара, икәасқьа, имаҵурҭа уҳәа реиԥш ахатә ҭыԥ амоуп - хәажә быцала ишышу, ашьаҟақәа зҵагыло, қәа цәыкәбарк зкылымсуа ихыбу, аџьықәреи згымхо аца.Аца иахҳәааны ажәлар рҟны ирҳәо ажәаԥҟақәа иреиуоуп:Аԥхыӡқәа рганахьала уазааҭгылозар, ирҳәалоит: Ацеи ахәыҷреиЗшьапқәа кала-калаӡа, адгьыл иаҟәыҭханы иргылоу аца халашьа амам кьыбада. Кьыбала ҳхаланы, ацалаҟьа ҳнықәгыланы ҳнаԥшы-ааԥшындаз. Аца иҭоу шџьықәреиу шаҳдыруазгьы, ҳаблала иаҳбандаз ҳәа ҳхәыҷра ашықәсқәа рзы аинтерес ҳзаҵан. Ганкахьала, абри ахыбра џьашьахә маӡак аҵаны, аџьықәреи акәымкәа "џьынџьыхәаҵәахырҭазар" здырхуада! Абарҭ азҵаарақәа ҭаха ҳарҭомызт. Зегь ублала иубар, угәы умырҭынчуеи. "Уахьзымнаӡо шьапҵыркьакьа" ҟаҵо акьыба ҳхаланы, ацалаҟьа ҳаақәгыланы, ҳалақәа ҭырхаха аца ашә аартра ҳҽаназаҳклак, адуцәа рыбжьы ҿаца ҳашьҭахьҟала ҳлымҳа инҭаҩуан. Абас иҟоуп ахәыҷра агьама, урҭ ашықәсқәа рахь удырхынҳәеит иузгәакьоу асахьақәа.Ацеи алафиАԥсуа литература иагәылоу рҿиамҭак аҿы уаԥхьоит лаф хҭыс:"Анхаҩ Џьгәаҭ шықәсык зны аҳәынаԥ дыркит. Дыркит моу, ԥсцаха ирымҭо дыхҭаркӡеит. Игәы аныԥҵәаӡа, ҳәынаԥ дук иикыз агаз ҩақәҭәаны амца нацраирсит. Аҳәынаԥ шиашаз аҩнаҵаҟахь, уантә аца ихәнеит. Дара ахыбрақәа зегьы еизааигәаны игылан. Иҩықәыццышәаа иагеит. "Схыбрақәагьы срылгеит, аха даргьы кьоу зҳәо акыҟаӡамкәа иаақәсхит, ус ауп ирықәнаго", - иҳәан, инапқәа ааигәыҵаԥсаны длатәеит Џьгәаҭ. Ашықәсан еилаблыз иҩнра аҭыԥ аҿы аџыш наганы илеиҵеит. Цәгьа ианаалеит, аџыш хқәа ҭаҷкәым бзиак иаҟарахеит. Аҟәараш еиԥш иҵҳәаны иахьеиқәыжьыз ҽуаҩык даавалан уамашәа ибаны дазҵааит, абас аҽаҩра бзиа аарыхшьас иауҭазеи ҳәа Џьгәаҭ деиҿамсӡакәа аҭак ииҭеит: "Аа, уи мариоуп. Ҳәынаԥы заҵәык аанкыланы агаз ҩақәҭәаны амца ҩацраурсуеит ауп, уаҳа акгьы аҭахӡам", - иҳәеит". Ахыҵхырҭа: Анатоли Возба ироман "Ҳаџьараҭ Кьахьба" аҿынтә.
https://sputnik-abkhazia.info/20201018/jaja-hutra-rjaja-hamhy-rjaja-1025286743.html
https://sputnik-abkhazia.info/20251019/agalanti-asazaara-azyrbo-atsufaraa-inadyrkny-akhya-ryna-1058215839.html
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
Ажәабжьқәа
ab_AB
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Аҧсны
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Сусанна Ҭаниаԥҳа
https://cdnn1.img.sputnik-abkhazia.info/img/07e5/04/09/1032182915_625:0:2361:1736_100x100_80_0_0_20fdbae083b5d4c73ddeaa0f8d48a43b.jpg
аԥсны, жәлар рдоуҳа
"Аура хьанҭа иазыԥшу": џьықәреи згымхо аца иахҳәааны
18:04 14.12.2025 (ирҿыцуп: 18:07 14.12.2025) Сусанна Ҭаниаԥҳа
Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ
Зшьапқәа кала-калаӡа, адгьыл иаҟәыҭханы игылоу, џьықәреи згымхо аца иазку аматериал шәаԥхьарц шәыдылгалоит Аԥсуаҭҵааратә институт афольклортә лабораториа аусзуҩ Сусанна Ҭаниаԥҳа.
"Аца гылоуп иҳаракны,
Аҽаҩра бзиа иазыԥшны".
Нкылашьа змам аамҭа ықәҳа ицоит. Ааԥын уҽыззукыз, аԥхын иуԥхӡашаз, ҭагалан иҭаугалаз, рылҵшәақәа анубарҭахо аӡынроуп.
Амра иааӡаз аџьықәреи лапҟьақәа, рԥаҵа бырфынқәа аԥша ҟәанда ахьрахәыҭхәыҭуаз амхы иааҭыган, ицәырҳәны, анхаҩы аура хьанҭа иазыԥшу ица ианҭаиԥсалак, убасҟан ауп игәы анҭынчхо.
Аԥсуа иашҭа-игәара, икәасқьа, имаҵурҭа уҳәа реиԥш ахатә ҭыԥ амоуп - хәажә быцала ишышу, ашьаҟақәа зҵагыло, қәа цәыкәбарк зкылымсуа ихыбу, аџьықәреи згымхо аца.
Аца иахҳәааны ажәлар рҟны ирҳәо ажәаԥҟақәа иреиуоуп:
Аца аӡәы ихала иҟаиҵар илшоит, аха ашьҭыхра илшом.
Аца аџьықәреи ҭамзар, аҳәынаԥгьы ҭалом.
Аца иҭаз иахыбааз, ачуан иҭаз изымфеит.
Аца иҭоу аҳәынаԥ амла иакуам.
Аца иҭоу аҳәынаԥ млашьра ахьӡом.
Аца иҭоу ззымфашаз, амхы иҭоу дахыбаауан.
Аца иҭоу зымфашаз алаӷәра иқәу дахыбаауан.
Ақәаб иҭаз амазеи зымфашаз, аца иҭаз дахыбаауан.
Ацажә хышәҭын, аҩныжә иагәыдҳалеит.
Аԥхыӡқәа рганахьала уазааҭгылозар, ирҳәалоит:
Ԥхыӡла аца амца акызшәа убазар – гәаҟрак иазҳәоуп.
Аца зларшышуа ахәажә быца уҿауа убар – аԥара, алагала бзиа иатәуп.
Зшьапқәа кала-калаӡа, адгьыл иаҟәыҭханы иргылоу аца халашьа амам кьыбада. Кьыбала ҳхаланы, ацалаҟьа ҳнықәгыланы ҳнаԥшы-ааԥшындаз. Аца иҭоу шџьықәреиу шаҳдыруазгьы, ҳаблала иаҳбандаз ҳәа ҳхәыҷра ашықәсқәа рзы аинтерес ҳзаҵан.
Ганкахьала, абри ахыбра џьашьахә маӡак аҵаны, аџьықәреи акәымкәа "џьынџьыхәаҵәахырҭазар" здырхуада! Абарҭ азҵаарақәа ҭаха ҳарҭомызт. Зегь ублала иубар, угәы умырҭынчуеи. "Уахьзымнаӡо шьапҵыркьакьа" ҟаҵо акьыба ҳхаланы, ацалаҟьа ҳаақәгыланы, ҳалақәа ҭырхаха аца ашә аартра ҳҽаназаҳклак, адуцәа рыбжьы ҿаца ҳашьҭахьҟала ҳлымҳа инҭаҩуан.
Абас иҟоуп ахәыҷра агьама, урҭ ашықәсқәа рахь удырхынҳәеит иузгәакьоу асахьақәа.
Аԥсуа литература иагәылоу рҿиамҭак аҿы уаԥхьоит лаф хҭыс:
"Анхаҩ Џьгәаҭ шықәсык зны аҳәынаԥ дыркит. Дыркит моу, ԥсцаха ирымҭо дыхҭаркӡеит. Игәы аныԥҵәаӡа, ҳәынаԥ дук иикыз агаз ҩақәҭәаны амца нацраирсит. Аҳәынаԥ шиашаз аҩнаҵаҟахь, уантә аца ихәнеит. Дара ахыбрақәа зегьы еизааигәаны игылан. Иҩықәыццышәаа иагеит. "Схыбрақәагьы срылгеит, аха даргьы кьоу зҳәо акыҟаӡамкәа иаақәсхит, ус ауп ирықәнаго", - иҳәан, инапқәа ааигәыҵаԥсаны длатәеит Џьгәаҭ.
Ашықәсан еилаблыз иҩнра аҭыԥ аҿы аџыш наганы илеиҵеит. Цәгьа ианаалеит, аџыш хқәа ҭаҷкәым бзиак иаҟарахеит. Аҟәараш еиԥш иҵҳәаны иахьеиқәыжьыз ҽуаҩык даавалан уамашәа ибаны дазҵааит, абас аҽаҩра бзиа аарыхшьас иауҭазеи ҳәа Џьгәаҭ деиҿамсӡакәа аҭак ииҭеит: "Аа, уи мариоуп. Ҳәынаԥы заҵәык аанкыланы агаз ҩақәҭәаны амца ҩацраурсуеит ауп, уаҳа акгьы аҭахӡам", - иҳәеит".
Ахыҵхырҭа: Анатоли Возба ироман "Ҳаџьараҭ Кьахьба" аҿынтә.
